Τι Προβλέπεται στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Δίκαιης Μετάβασης που Παρουσιάζεται στο Στρασβούργο –Οι Προκλήσεις για την Ελλάδα

Τις προτάσεις της Κομισιόν για την προσέλκυση ιδιωτικών και δημόσιων επενδύσεων, οι οποίες θα συμβάλουν στην "πράσινη" μετάβαση της ευρωπαϊκής οικονομίας και θα υποστηρίζουν περιοχές και βιομηχανίες που αναμένεται να επηρεαστούν από τις ραγδαίες αλλαγές που πρέπει να γίνουν ώστε να ανασχεθεί η κλιματική αλλαγή συζητά αύριο το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Την Τετάρτη, σε ψήφισμα που θα τεθεί σε ψηφοφορία στην Ολομέλεια στο Στρασβούργο, οι ευρωβουλευτές θα παρουσιάσουν τις θέσεις τους σχετικά με την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, το φιλόδοξο σχέδιο που στοχεύει να μετατρέψει την Ευρώπη στην πρώτη κλιματικά ουδέτερη ήπειρο, έως το 2050. Το έγγραφο που αφορά στον ευρωπαϊκό Μηχανισμό Δίκαιης Μετάβασης λίγο πριν παρουσιαστεί διέρρευσε την περασμένη Παρασκευή στο «Politico». Πρόκειται για τον μηχανισμό που αναμένεται να κινητοποιήσει περί τα 100 δισ. ευρώ προκειμένου να δοθεί βοήθεια στις υπό μετάβαση περιοχές της Ευρώπης, οι οποίες σήμερα στηρίζουν τις οικονομίες τους στα ορυκτά καύσιμα (όπως είναι και οι λιγνιτικές περιοχές της Δυτικής Μακεδονίας και της Μεγαλόπολης στην Ελλάδα) ώστε να αναπροσαρμοστούν.


Συνολικά, 108 ευρωπαϊκές περιοχές έχουν υποδομές «κάρβουνου» και περίπου 237.000 πολίτες εργάζονται σε δραστηριότητες που έχουν σχέση με αυτές. Όπως αναφέρεται στο έγγραφο της Κομισιόν, «ο επιμερισμός των οικονομικών πόρων θα αντανακλά την ικανότητα των κρατών μελών να χρηματοδοτήσουν τις αναγκαίες επενδύσεις για την αντιμετώπιση της μετάβασης προς την κλιματική ουδετερότητα».

Με δεδομένο ότι η Ελλάδα έχει θέσει συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα πλήρους απεξάρτησης από τους λιγνίτες έχει ένα προβάδισμα, το οποίο δεν θα πρέπει να απολέσει. Ο προγραμματισμός της διαδικασίας – όπως αναφέρεται στο έγγραφο της Κομισιόν -, περιλαμβάνει αρχικά την αναγνώριση των περιοχών στις οποίες θα πρέπει να γίνουν παρεμβάσεις καθώς και τις αντίστοιχες δράσεις που απαιτούνται, οι οποίες θα συμφωνηθούν μετά από διάλογο μεταξύ της Κομισιόν και κάθε κράτους μέλους.

Με βάση τις παρατηρήσεις της Επιτροπής, το κράτος μέλος θα πρέπει να …στρώσει το έδαφος, δηλαδή να προετοιμάσει σχέδια για μία ή περισσότερες περιοχές, παρέχοντας ένα περίγραμμα της προτεινόμενης διαδικασίας μετάβασης έως το 2030, η οποία θα πρέπει να είναι συνεπής με το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) καθώς και συγχρονισμένη με τα βήματα μετάβασης σε μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία. Θα πρέπει επίσης το κράτος μέλος να προσδιορίσει την περιοχή που έχει επηρεαστεί περισσότερο και πρέπει κατά προτεραιότητα να ωφεληθεί από το ευρωπαϊκό ταμείο. Η Ελλάδα απέστειλε στα τέλη Δεκεμβρίου για έγκριση στην Κομισιόν το αναθεωρημένο ΕΣΕΚ, ενώ τον ερχόμενο Ιούνιο αναμένεται ότι θα είναι έτοιμη από την Παγκόσμια Τράπεζα, ως τεχνική βοήθεια, ο οδικός χάρτης για τη μετάβαση της Δυτικής Μακεδονίας.

Η έγκριση των σχεδίων θα δίνει πρόσβαση όχι μόνο στο ευρωπαϊκό Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης αλλά και στους δύο έτερους πυλώνες του μηχανισμού μετάβασης, δηλαδή το Invest EU και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (EIB). Με βάση τα αποτελέσματα, οι πόροι του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης, θα μπορούν να ανακατανέμονται στα κράτη μέλη το 2025, βάσει μιας μεσοπρόθεσμης ανασκόπησης, εάν κριθεί απαραίτητο.

Οι περιοχές που θα λάβουν τελικά πόρους, θα έχουν και τεχνική βοήθεια, η οποία σε πρώτη φάση θα αφορά στην προετοιμασία. Παράλληλα, θα δημιουργηθεί μια πλατφόρμα που θα επιτρέπει την ανταλλαγή εμπειριών και πρακτικών μεταξύ δύο περιοχών, ή τομέων.

Σε κάθε περίπτωση, όσον αφορά στην Ελλάδα το άμεσο πρόβλημα που θα πρέπει να διαχειριστεί η κυβέρνηση, ειδικά στην περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας, αφορά το ζήτημα της τηλεθέρμανσης. Με δεδομένο ότι το σβήσιμο των λιγνιτικών μονάδων ξεκινά άμεσα με ορίζοντα το 2023, οπότε θα έχουν κλείσει όλες όπως έχει δεσμευτεί η κυβέρνηση, οι τοπικοί φορείς ανησυχούν. Ο επικεφαλής της ΔΕΗ πάντως, κ. Γιώργος Στάσσης, κατά την πρόσφατη παρουσίαση του νέου μεσοπρόθεσμου επιχειρησιακού σχεδίου της επιχείρησης ανέφερε ότι, κανένας πολίτης δεν θα παγώσει το σπίτι του.

Όπως επεσήμανε ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της ΔΕΗ, το Αμύνταιο δεν θα σβήσει προτού λειτουργήσει η νέα τηλεθέρμανση. Η Πτολεμαΐδα θα καλυφθεί από την νέα μονάδα «Πτολεμαΐδα V», όταν θα τεθεί σε λειτουργία. Για την Κοζάνη, η οποία συνδέεται σήμερα με τον ΑΗΣ Αγίου Δημητρίου, τα σχέδια περιλαμβάνουν δημιουργία μονάδα που θα καίει βιομάζα, αέριο ή και απορρίμματα. Όσο για τη Μεγαλόπολη, το πιθανότερο είναι η λύση θα δοθεί από τη μονάδα φυσικού αερίου της ΔΕΗ που λειτουργεί στην περιοχή.

Το πολυαναμενόμενο master plan (Σχέδιο Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης) το οποίο θα αποτελέσει τον αναπτυξιακό οδικό χάρτη στην μετά τον λιγνίτη εποχή στην Ελλάδα αναμένεται ότι θα είναι έτοιμο έως το ερχόμενο καλοκαίρι. Θα περιλαμβάνει ένα πλέγμα μέτρων με επενδυτικά και φορολογικά κίνητρα, νέες υποδομές, αξιοποίηση των τοπικών φυσικών πόρων, στήριξη της αγροτικής παραγωγής και του τουρισμού, μετεκπαίδευση των εργαζομένων, δημιουργία νέων θέσεων εργασίας σε νέους παραγωγικούς τομείς κλπ. Παράλληλα, προτάσεις διαμορφώνει και η Ομάδα Εργασίας της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας (Coal Platform Team).

Πηγη: www.energia.gr