Ενεργειακή λεκάνη Δυτικής Μακεδονίας: γιατί όχι κέντρο πρότυπης πράσινης ανάπτυξης;

Η δυνατότητα της περιοχής μας για τα θέματα της ανάπτυξης με πράσινο προσανατολισμό είναι μοναδική. Είναι λάθος προσέγγιση η ταύτιση της πράσινης οικονομίας αποκλειστικά με τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας. Είναι και αυτό αλλά όχι μόνο αυτό. Είναι λάθος να ερμηνεύουμε την πράσινη οικονομία ως απειλή για την περιοχή μας και να αφήνουμε ψιθύρους και ερωτηματικά.

Έχουμε τη δυνατότητα πολιτικών εστιασμένων στην πράσινη οικονομία τόσο από τις αναμενόμενες δράσεις αποκατάστασης των ορυχείων της ΔΕΗ όσο και από τις αναμενόμενες δράσεις βελτίωσης και εκσυγχρονισμού των ΑΗΣ [1*]. Η εφαρμογή ενός συνολικού επιχειρησιακού σχεδίου (master plan) για την περιοχή μας σε σχέση και με την αναμενόμενη αναθεώρηση του ΕΣΠΑ θα προσέδιδε ιστορικά τη μοναδική ευκαιρία προσανατολισμού προοδευτικά της περιοχής μας σε δράσεις πράσινης οικονομίας. Και αυτό επιβάλλεται διότι η μεταλιγνιτική περίοδος δεν ήρθε απλά: την διανύουμε εδώ και χρόνια. Η περίοδος δηλαδή που η περιοχή θα πρέπει να σχεδιάζει και να δρά σοβαρά για την αντιμετώπιση των συνεπειών από την επικείμενη μείωση της λιγνιτικής δραστηριότητας. Διότι δεν είναι θέμα τοπικών ή εθνικών πολιτικών αλλά οικουμενικών πια επιβολών. Και το λέμε σε μια περιοχή που είμαστε στην συντριπτική μας πλειοψηφία θετικοί στις νέες σύγχρονες λιγνιτικές μονάδες.

Οι μετεγκαταστάσεις των οικισμών Μαυροπηγής, Ποντοκώμης, Ακρινής και η περιβαλλοντική προστασία των όμορων οικισμών είναι δράσεις οι οποίες θα μπορούσαν να αποτελέσουν μέρος αυτού του master plan για την περιοχή μας. Οι οικισμοί αυτοί επιβάλλεται να γίνουν πρότυποι πράσινοι οικισμοί τουλάχιστον σε εθνικό επίπεδο διότι δίνεται η μοναδική ευκαιρία της κατασκευής τους από μηδενική βάση [2*]. Αυτήν την ιστορική ευκαιρία δύναται να αδράξουν οι πολιτειακοί παράγοντες και να έχουμε με ένα σφιχτό πρόγραμμα εντός πενταετίας οικισμούς πρότυπα επίδειξης για περιβαλλοντικές δράσεις και πρωτοβουλίες πράσινης ανάπτυξης σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο. Η περιοχή σε εθνικό επίπεδο με τις μεγαλύτερες διαπιστωμένες απειλές αξίζει να πιστέψουμε ότι είναι ταυτόχρονα και η περιοχή με τις μεγαλύτερες δυνατότητες.

Η πράσινη επιχειρηματικότητα είναι ο επόμενος μεγάλος ορατός στόχος αντικείμενο του master plan. Εδώ έχουμε να εστιάσουμε στις κοινές δράσεις με τη ΔΕΗ. Και για να μην μπλέξουμε σε κοινοτυπίες θα επισημάνω ότι δεν είναι θέμα πλέον συμφωνίας φορέων σε επίπεδο διακηρύξεων ή προθέσεων, αλλά εξεύρεσης του φυσικού αντικειμένου στο οποίο θα εστιαστούμε ως περιοχή. Δεν έχει ουσία να υπογράψουμε μνημόνια συνεργασίας σε επίπεδο πολιτικών διακηρύξεων. Θέλει δράσεις άμεσα εφαρμόσιμες. Δράσεις που θα προβλέπουν την πολύπλευρη ενίσχυση των επιχειρήσεων, αλλά θα κρίνονται επιτυχημένες μόνο όταν θα συνεχίσουν να υφίστανται χωρίς τις οικονομικές επιχορηγήσεις. Εφεξής όλα πια πρέπει να μπαίνουν ρεαλιστικά στις λογικές κόστους - ωφέλειας συμπεριλαμβανομένης και της κοινωνικής.

Το θέμα της έρευνας και της σύνδεσης της με την παραγωγή είναι επίσης ζητούμενο. Οι συνέργειες που μπορούν να προκύψουν πολλές. Η «εφαρμόσιμη» καινοτομία άμεσα απαιτητή σε πρώτη φάση. Δοκιμασμένες λύσεις σε πιο προηγμένες κοινωνίες με προσομοίωση προς τα δικά μας χαρακτηριστικά, οι οποίες να μπορούν να εφαρμοστούν άμεσα χωρίς περιττή σπατάλη οικονομικών και ανθρώπινων πόρων.
Πολλά ακόμη θα μπορούσαν να αναφερθούν ως περιεχόμενα αυτού του master plan. Ενδεικτικά: Πανεπιστιμιούπολη, ενεργειακό πάρκο, διαχείριση απορριμμάτων, ερευνητικά και περιβαλλοντικά κέντρα, θερμοκοιτίδες επιχειρήσεων με σαφή επιχειρηματικό προσανατολισμό, συνεργατική κουλτούρα θεσμικών φορέων με δημιουργία εξειδικευμένων δομών, ευέλικτα τοπικά σύμφωνα απασχόλησης, ειδικά προγράμματα στήριξης της πράσινης επιχειρηματικότητας, κοινές πρωτοβουλίες με τη ΔΕΗ.

Ανεξαρτήτου κομματικής ή πολιτικής τοποθέτησης ήρθε η ώρα να συμμετέχουν ενεργά όσοι μπορούν να συνεισφέρουν. Πρέπει να δώσουμε ο καθένας στο δικό μας «μικροχώρο» την αναπτυξιακή ώθηση που πρέπει στην περιοχή μας. Μεγάλη ευκαιρία η πρόθεση αναθεώρησης του ΕΣΠΑ σε πολιτικές πράσινης ανάπτυξης και η στοχευμένη αξιοποίηση του Τοπικού Πόρου Ανάπτυξης. Όπλο μας το στελεχιακό μας δυναμικό, πολιτικό και τεχνοκρατικό. Θεματοφύλακες οι ίδιοι οι πολίτες. Εργαλεία μας ο επιχειρησιακός σχεδιασμός χωρίς τοπικισμούς, μικροσυμφέροντα και μικροκομματικές αγκυλώσεις. Χρέος μας να αφήσουμε έναν «οδηγό» ενεργειών με βάθος στο χρόνο ως μοναδική παρακαταθήκη για την επόμενη γενιά. Η συγκυρία φαίνεται να μας ευνοεί. Αναμένεται άμεσα η προκήρυξη νέας σύγχρονης λιγνιτικής μονάδας και οι μετεγκαταστάσεις των παραπάνω οικισμών παράλληλα με την εκφρασμένη κεντρική πολιτική βούληση για δράσεις πράσινης οικονομίας.

Ήρθε η ώρα για την διατύπωση ενός υλοποιήσιμου δυνατού οράματος για την περιοχή μας. Ας το ξεκινήσουμε. Ας το συμφωνήσουμε για να γίνει κτήμα όλων μας και να το επιβάλουμε. Ας ξεκινήσουμε το master plan. Διότι δεν θα μας δοθεί ξανά τέτοια ευκαιρία. Η κλεψύδρα είναι ακόμη μισογεμάτη…

Δημήτρης Μαυροματίδης
Ηλεκτρολόγος Μηχανικός

Παραπομπές:
[1*] Άρθρο του Ευαγ. Καρλόπουλου «Εθνική Ενεργειακή Στρατηγική στη Χώρα των Μύθων» στο www.energeiakozani.gr

[2*] Κατατιθεμένες προτάσεις στα πρακτικά από μέρους μου προς της ΚΕΔΚΕ (Τακτικό Συνέδριο, Θεσσαλονίκη Νοέμβριος 2008 και Θεματικό Συνέδριο για την Ενέργεια, Κοζάνη Σεπτέμβριος 2009).