Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τη συμμόρφωση των μελών με τη νομοθεσία της ΕΕ για την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε στις 11/12 τρεις αποφάσεις που αφορούν αιτήσεις της Βουλγαρίας, της Πολωνίας και του Ηνωμένου Βασιλείου για παράταση της προθεσμίας συμμόρφωσής τους με τη νομοθεσία της ΕΕ για την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα. Οι αποφάσεις αφορούν αιτήσεις προσωρινής εξαίρεσης 97 ζωνών ή οικισμών από την υποχρέωση τήρησης των προτύπων ποιότητας του ατμοσφαιρικού αέρα, τα οποία καθόρισε η ΕΕ για τα επικίνδυνα αιωρούμενα σωματίδια, γνωστά ως PM10. Η απόφαση που αφορά την Πολωνία αναφέρεται επίσης στην προσωρινή παράταση της προθεσμίας για την τήρηση των σχετικών με το διοξείδιο του αζώτου (NO2) οριακών τιμών σε μία ζώνη. Με τις αποφάσεις της Επιτροπής εγκρίνεται παράταση της προθεσμίας τήρησης των τιμών για τα PM10 σε πέντε ζώνες ποιότητας του αέρα στην Πολωνία, αλλά εκφράζονται αντιρρήσεις για όλες τις άλλες αιτήσεις. Εντός του 2009 εκδόθηκαν ήδη γύρω στις 17 αποφάσεις. Για τη μεγάλη πλειονότητα των ζωνών ποιότητας του αέρα στην ΕΕ, είτε κρίθηκε ότι δεν πληρούσαν τις προϋποθέσεις για χρονική παράταση, είτε διαπιστώθηκε ότι τηρούσαν ήδη τις οριακές τιμές.

Οι αποφάσεις της Επιτροπής

Η Επιτροπή αποφάσισε ότι οι κοινοποιηθείσες εξαιρέσεις για πέντε ζώνες ποιότητας του αέρα στην Πολωνία πληρούν τους όρους της οδηγίας.

Για τις υπόλοιπες ζώνες της Πολωνίας, καθώς και για όλες τις ζώνες της Βουλγαρίας και του Ηνωμένου Βασιλείου, η Επιτροπή έκρινε ότι οι όροι δεν πληρούνται. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι, σε πολλές περιπτώσεις, είτε δεν διαβιβάστηκαν επαρκή στοιχεία, είτε τα περιγραφόμενα μέτρα στα σχέδια για την ποιότητα του αέρα που υποβλήθηκαν στην Επιτροπή δεν εξασφαλίζουν την τήρηση των προτύπων μετά τη λήξη της περιόδου εξαίρεσης.

Από την αξιολόγηση που διενήργησε η Επιτροπή προκύπτει επίσης ότι σε ορισμένες περιπτώσεις δεν θα χρειαστεί να εγκριθούν εξαιρέσεις, δεδομένου ότι η τήρηση των οριακών τιμών έχει ήδη επιτευχθεί. Αυτό συμβαίνει με το Ηνωμένο Βασίλειο, όπου το 2008 όλες οι ζώνες ποιότητας του αέρα, πλην εκείνης της ευρύτερης περιφέρειας του Λονδίνου, ανταποκρίνονταν στα πρότυπα. Η Επιτροπή έκρινε ότι το σχέδιο για την ποιότητα του αέρα της συγκεκριμένης ζώνης δεν πληρούσε τις ελάχιστες απαιτήσεις της οδηγίας για την έγκριση χρονικής παράτασης.

Για τις περιπτώσεις όπου η Επιτροπή εξέφρασε αντιρρήσεις σχετικά με την παράταση της προθεσμίας, τα κράτη μέλη μπορούν να επανυποβάλουν αιτήσεις με νέα στοιχεία που αποδεικνύουν ότι πληρούνται οι σχετικοί όροι.

Μέχρι σήμερα έχουν εκδοθεί, εντός του 2009, είκοσι αποφάσεις για χρονική παράταση, οι οποίες αφορούν 18 κράτη μέλη1. Η Επιτροπή αποφάσισε ότι πληρούνταν οι προϋποθέσεις εξαίρεσης από την υποχρέωση τήρησης των οριακών τιμών για τα PM10 σε 48 ζώνες ποιότητας του αέρα στην Αυστρία, την Κύπρο, την Τσεχική Δημοκρατία, τη Γερμανία, την Ουγγαρία, την Ιταλία, τις Κάτω Χώρες, την Πολωνία και την Ισπανία. Επίσης, σε 9 ζώνες των Κάτω Χωρών πληρούνταν και οι προϋποθέσεις παράτασης της προθεσμίας τήρησης των οριακών τιμών για το NO2. Στις περιπτώσεις αυτές αποδείχθηκε ότι η συμμόρφωση θα έχει επιτευχθεί με τη βοήθεια ολοκληρωμένων σχεδίων ποιότητας του αέρα όταν λήξει η περίοδος χρονικής παράτασης.

Επιπτώσεις στην υγεία

Τα αιωρούμενα σωματίδια (PM10) εκπέμπονται από τη βιομηχανία, την οδική κυκλοφορία και την οικιακή θέρμανση, μπορούν δε να προκαλέσουν άσθμα, καρδιαγγειακά προβλήματα, καρκίνο των πνευμόνων και πρόωρο θάνατο. Το διοξείδιο του αζώτου (NO2) περιέχεται κυρίως στις εκπομπές της οδικής κυκλοφορίας ή άλλων διεργασιών καύσης καυσίμων και μπορεί να προκαλέσει αναπνευστικές παθήσεις και φθορά του πνευμονικού ιστού.

Νομοθεσία για την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα

Η νομοθεσία της ΕΕ για την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα καθορίζει δεσμευτικές οριακές τιμές και/ή ενδεικτικές τιμές στόχους για τη μέγιστη επιτρεπτή συγκέντρωση συγκεκριμένων ρύπων στην ατμόσφαιρα. Σε περίπτωση κινδύνου υπέρβασης των τιμών αυτών, πρέπει να ληφθούν μέτρα για τον περιορισμό της ρύπανσης, με την κατάρτιση σχεδίου για την ποιότητα του αέρα.

Υπάρχουν δύο δεσμευτικές οριακές τιμές για τα σωματίδια (PM10) που βασίζονται σε ημερήσιες και ετήσιες μέσες συγκεντρώσεις. Οι τιμές αυτές άρχισαν να ισχύουν την 1η Ιανουαρίου 2005. Δύο οριακές τιμές για το διοξείδιο του αζώτου (NO2) οι οποίες βασίζονται σε ωριαίες και μέσες ετήσιες συγκεντρώσεις θα αρχίσουν να ισχύουν την 1η Ιανουαρίου 2010.

Η οδηγία του 2008 για την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα2 επιτρέπει στα κράτη μέλη να εγκρίνουν, υπό αυστηρές προϋποθέσεις, παράταση των προθεσμιών για την τήρηση των προτύπων ποιότητας του αέρα όσον αφορά τα PM10 (μέχρι τις 11 Ιουνίου 2011)και το NO2 και το βενζόλιο (το αργότερο μέχρι το 2015). Κατά τη διάρκεια της παράτασης, εξακολουθούν να ισχύουν οι οριακές τιμές συν ένα περιθώριο ανοχής.

Έχουν κινηθεί διαδικασίες για την επιβολή της νομοθεσίας κατά 10 κρατών μελών που είτε δεν υπέβαλαν κοινοποιήσεις, είτε ζήτησαν χρονική παράταση για την οποία η Επιτροπή προέβαλε αντιρρήσεις με σχετική απόφαση και εξακολουθούν να υπερβαίνουν τις οριακές τιμές για τα PM10 (βλ. IP/09/174).

Ο αρμόδιος για το περιβάλλον Επίτροπος, κ. Σταύρος Δήμας, δήλωσε τα εξής: «Η ατμοσφαιρική ρύπανση έχει σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία του ανθρώπου και η τήρηση των προτύπων πρέπει να αποτελεί ύψιστη προτεραιότητα. Η οδηγία της ΕΕ για την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα, που εκδόθηκε το 2008, αναγνωρίζει τις δυσκολίες που συνάντησαν ορισμένα κράτη μέλη όσον αφορά την τήρηση των σχετικών με τα PM10προτύπων εντός της αρχικής προθεσμίας του 2005 και προβλέπει τη δυνατότητα χρονικά περιορισμένης παράτασης. Ωστόσο, η Επιτροπή καλεί τα κράτη μέλη να αποδείξουν σαφώς ότι κάνουν το παν για να συμμορφωθούν το ταχύτερο δυνατόν με τα πρότυπα της ΕΕ.»

Περισσότερες πληροφορίες (στην αγγλική γλώσσα)

Πληροφορίες για την παράταση των χρονικών ορίων είναι διαθέσιμες στον ακόλουθο δικτυακό τόπο:

http://ec.europa.eu/environment/air/quality/legislation/time_extensions.htm

Πληροφορίες σχετικά με τις οριακές τιμές για τους ρύπους είναι διαθέσιμες στον ακόλουθο δικτυακό τόπο:

http://ec.europa.eu/environment/air/quality/standards.htm

1 Αυστρία, Βέλγιο, Βουλγαρία, Κύπρος, Τσεχική Δημοκρατία, Δανία, Γαλλία, Γερμανία, Ελλάδα, Ουγγαρία, Ιταλία, Λετονία, Κάτω Χώρες, Πολωνία, Πορτογαλία, Σλοβακική Δημοκρατία, Ισπανία και Ηνωμένο Βασίλειο.

2 Οδηγία 2008/50/ΕΚ.