Έκθεση 13 Ενώσεων Μηχανικών από 12 χώρες για την Κλιματική Αλλαγή και τρόπους αντιμετώπισης μέσω της τεχνολογίας

Η κοινή αναφορά των μηχανικών για την μελλοντική κλιματική αλλαγή είναι μία τεκμηρίωση προσπαθειών διάρκειας ενός έτους από δεκατρείς συλλόγους μηχανικών σε δώδεκα χώρες, η οποία παρουσιάζει το πώς η κλιματική αλλαγή θα μπορούσε να αντιμετωπισθεί μέσω της τεχνολογίας.
Η αναφορά αποτελείται από τρία μέρη: Περιλήψεις των δέκα εθνικών προγραμμάτων για το κλίμα και την προοπτική των τεχνολογιών, πέντε κοινά πορίσματα-κλειδιά, και την έκκληση των μηχανικών για να θεσπιστεί μία νέα παγκόσμια συνθήκη για το κλίμα.
Η βασική προϋπόθεση του έργου είναι να μειωθούν οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και η συγκέντρωσή τους στην ατμόσφαιρα μέχρι ένα βιώσιμο επίπεδο. Το έργο ορίζει ως βιώσιμο επίπεδο τη σταθεροποίηση της θερμοκρασίας στους 2-2,40C που παρουσιάστηκε στην 4η Έκθεση Αξιολόγησης της Διακυβερνητικής Συζήτησης της Ε.Ε. για την κλιματική αλλαγή.
Η ιστοσελίδα για το μελλοντικό κλίμα είναι το http://www.futureclimate.info/  στην οποία μπορείτε να αναζητήσετε περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το έργο και από όπου μπορείτε να κατεβάσετε το υλικό συμπεριλαμβανομένων των εθνικών πλάνων για το κλίμα.

Περιλήψεις των εθνικών προγραμμάτων για το κλίμα

Οι οργανισμοί που συμμετέχουν έχουν αναπτύξει είτε εθνικά προγράμματα για το κλίμα είτε προγράμματα δέσμευσης για τεχνολογίες χαμηλού άνθρακα.
Οι Σύλλογοι Μηχανικών από τη Νορβηγία, τη Βρετανία, την Γερμανία, τη Φινλανδία, την Ιρλανδία, τη Σουηδία και τη Δανία έχουν αναπτύξει προγράμματα για το κλίμα τα οποία περιγράφουν τις πιο σημαντικές τεχνολογίες και λύσεις προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος της μείωσης κατά 50-85% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου μέχρι το 2050 [στο αναλυτικό κείμενο στο τέλος περικλείονται πίνακες]
Ο ιαπωνικός Σύλλογος Μηχανικών έχει δημιουργήσει μία σειρά οδηγιών για μία βιώσιμη κοινωνία η οποία περιλαμβάνει: υλικά, ενεργειακή αποδοτικότητα οχημάτων και συστήματα άντλησης θερμότητας υψηλής αποδοτικότητας. Οι ΗΠΑ έχουν συνεισφέρει στο έργο καταθέτοντας ένα έγγραφο κατάθεσης απόψεων.
Τα προγράμματα για το κλίμα περιλαμβάνουν εθνικά σενάρια ανάπτυξης για το 2015, 2030 και 2050 όσον αφορά τις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου (συνολικές και ανά τομέα), ενεργειακή κατανάλωση, ενεργειακή προσφορά και ενεργειακή εισαγωγή και εξαγωγή.

Οι συμμετέχοντες στο Πρόγραμμα για το κλίμα υποστηρίζουν ότι οι αναπτυγμένες χώρες μπορούν να μειώσουν τις εκπομπές αερίων κατά 50- 94%, δηλαδή κατά μέσο όρο 71%. Η Ινδία, ως αναπτυσσόμενη χώρα αναμένεται να αυξήσει τις εκπομπές λόγω της οικονομικής της ανάπτυξης και
το αυξανόμενου πληθυσμού. Το πρόγραμμα παρουσιάζει εξοικονόμηση ενέργειας της τάξης του 30-50% για τις έξι χώρες που συμμετείχαν.
Σε τρεις χώρες, στην Νορβηγία, στη Σουηδία και στη Δανία οι ανανεώσιμες πηγές αποτελούν την κύρια πηγή ενέργειας με τη βιομάζα να βρίσκεται στην πρώτη θέση. Ο άνεμος, και η υδραυλική ενέργεια παίζουν σημαντικό ρόλο στην συνολική ενεργειακή προσφορά, αλλά μόνο σε λίγες χώρες. Στη Γερμανία, στη Φινλανδία, στη Βρετανία και στη Σουηδία η πυρηνική ενέργεια ως ενέργεια χαμηλού άνθρακα παίζει σημαντικό ρόλο αν και το σουηδικό πρόγραμμα παρουσιάζει μείωσή της. Οι ανανεώσιμες πηγές όπως η αιολική, η ηλιακή, η γεωθερμική και τα φωτοβολταϊκά αναμένεται να παίξουν μικρό ρόλο σε σύγκριση με τη συνολική ενεργειακή προσφορά.
Σε γενικές γραμμές, η ενέργεια υψηλού άνθρακα αντικαθίσταται από την ενέργεια χαμηλού άνθρακα και ειδικά ο λιθάνθρακας, ο οποίος το 2050 αναμένεται να παίξει σημαντικό ρόλο στη Γερμανία, αλλά μικρότερο στη Βρετανία σε συνδυασμό με την δέσμευση και αποθήκευση του διοξειδίου του
άνθρακα.

Από τα εθνικά προγράμματα για το κλίμα επιλέχθηκαν πέντε κοινές αποφάσεις προκειμένου να μειωθούν οι εκπομπές αερίων.
1. Μείωση των εκπομπών των αερίων
2. Οι ανάγκες για μεσοπρόθεσμη μείωση των εκπομπών αερίων μπορεί να επιτευχθεί με την τεχνολογία καθώς η υπάρχουσα τεχνολογία μπορεί να καλύψει τις μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες ανάγκες.
3. Πρέπει να προωθηθούν παγκοσμίως οι τεχνολογικές καινοτομίες.
4. Η ενεργειακή απόδοση είναι η ευκολότερη, η πιο έξυπνη και πιο φθηνή
λύσης για την μείωση των εκπομπών αερίων.
5. Για την επίτευξη των καθαρών μεταφορών απαιτείται παγκόσμια δράση
σε πολυεθνικό και κυβερνητικό επίπεδο.

Έκκληση από τους μηχανικούς για μία παγκόσμια συνθήκη για το κλίμα

Πέντε βασικές προτάσεις προωθούνται από τους μηχανικούς:
Δέσμευση για διαφοροποιημένους στόχους από όλες τις χώρες.
Δέσμευση για ανάπτυξη εθνικών προγραμμάτων για τη μείωση του φαινόμενου του θερμοκηπίου για το 2050 πριν όμως το 2020.
Δημιουργία ενός κατάλληλου πλαισίου κοινής τεχνολογίας με πολυπρόσωπη τεχνολογική προσέγγιση.
Ενδυνάμωση της οικονομικής ενίσχυσης για τη μετάδοση της τεχνολογίας
Δέσμευση για μία κοινή προσπάθεια στον τομέα των συγκοινωνιών,
Κάθε στόχος πρέπει να είναι επιτεύξιμος μετρήσιμος, επαληθεύσιμος, φιλόδοξος, και δεσμευτικός προκειμένου να είναι αξιόπιστος. Η μη επίτευξη του στόχου θα περιλαμβάνει κυρώσεις. Ο δεσμευτικός χαρακτήρας μπορεί να ποικίλει και να περιέχει εθελοντικές συμφωνίες οι οποίες περιλαμβάνουν την κακή φήμη και την απώλεια νομιμότητας και εθνική νομοθεσία η οποία
προφανώς είναι νομικά δεσμευτική. Η επίτευξη της μείωσης των εκπομπών των αερίων πρέπει να είναι άμεσα συνδεδεμένη με την κατανομή των οικονομικών πόρων.
Σε εθνικό επίπεδο και σε συνδυασμό με τη Συνθήκη του Κιότο παραδείγματα στόχων αποτελούν οι μειώσεις της ενεργειακής κατανάλωσης κατά 1-2% ετησίως. Ο στόχος της Κίνας είναι να μειώσει την ενεργειακή της κατανάλωση κατά 20% στο διάστημα 2005-2010. Βιομηχανίες που ασχολούνται με την παραγωγή τσιμέντου, σιδήρου και χάλυβα έχουν δεσμευθεί να επιτύχουν αυτόν τον στόχο.
Η Βρετανία είναι η μόνη χώρα που έχει ένα μακροπρόθεσμο και νομικά δεσμευτικό πλαίσιο προκειμένου να πετύχει τον στόχο των <2 βαθμών C. Η νομοθετική πράξη υπαγορεύει την μείωση των εκπομπών κατά τουλάχιστον 80% μέχρι το 2050, σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990.
Οι εθελοντικές συμφωνίες όπως εκείνη μεταξύ της κυβέρνησης και κάποιων ενεργοβόρων τομέων μπορεί να είναι πολύ επιτυχημένες. Για παράδειγμα οι νορβηγικοί στόχοι ενεργειακής απόδοσης/συμφωνίας με τις βιομηχανίες αλουμινίου, πετρελαίου και φυσικού αερίου.
Βασικά δεν υπάρχει μία μόνο λύση στην αγορά προκειμένου να μειωθούν οι εκπομπές αερίων.
Στη Βρετανία οι τοπικές αρχές έχουν θεμελιώσει εθνικούς δείκτες προκειμένου να μειωθεί το διοξείδιο του άνθρακα.
Στη Δανία έχει υπογραφεί μία εθελοντική συμφωνία μεταξύ ενός κρατικού οργανισμού και ενός φορέα που ασχολείται με την μείωση των εκπομπών αερίων εντός σύντομου χρονικού διαστήματος.
Οι συμφωνίες που συνάπτονται μεταξύ των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων και των ιδιωτικών εταιρειών σε θέματα που αφορούν τους ενεργοβόρους φορείς είναι πολύ σημαντικές. Για παράδειγμα, το πρόγραμμα που αφορά τη διάσωση του κλίματος και προωθείται από το WWF εμπεριέχει είκοσι
συμφωνίες μείωσης των εκπομπών, και έχει συναφθεί μεταξύ των χωρών που εκπέμπουν την μεγαλύτερη ποσότητα διοξειδίου του άνθρακα.
Η Βρετανία δίνει μεγάλη σημασία στην επιπλέον παραγωγή πυρηνικής ενέργειας, η οποία αν δεν παραδοθεί εγκαίρως με τον απαιτούμενο αριθμό σταθμών θα πρέπει να αντισταθμιστεί με την παραγωγή λιθάνθρακα και άνθρακα, δέσμευση και αποθήκευση άνθρακα η οποία βρίσκεται στο στάδιο της παρουσίασης και ίσως υπάρχουν προβλήματα που αφορούν την εφαρμογή της. Αυτό σημαίνει ότι ο στόχος δεν θα επιτευχθεί σύμφωνα με το πρόγραμμα.
Σύμφωνα με το πρόγραμμα για το κλίμα ο στόχος για τη μείωση της θερμοκρασίας κατά 2οC είναι εφικτός με την παρούσα τεχνολογικής μας γνώση και τις υπάρχουσες προοπτικές.
Και στους τέσσερις τομείς-ενέργεια, βιομηχανία, κατασκευές και μεταφορές-οι τεχνολογίες και οι διαδικασίες που είναι εμπορεύσιμες και διαθέσιμες κάνουν δυνατή την εξοικονόμηση ενέργειας και την μείωση των εκπομπών αερίων. Πρέπει να γίνουν αλλαγές στα τεχνολογικά συστήματα και στις κατασκευές, π.χ. χωροταξία και έξυπνα δίκτυα ηλεκτρισμού.

Ενέργεια

Στον τομέα της ενέργειας, εκτός από την παραγωγή χαμηλότερης ισχύος που απαιτείται λόγω της εξοικονόμησης ηλεκτρισμού στη βιομηχανία και στην οικοδομή, οι βραχυπρόθεσμες μειώσεις των εκπομπών αερίων μπορούν να επιτευχθούν κυρίως μέσω της αντικατάστασης των τεχνολογιών υψηλού άνθρακα με περισσότερη παράκτια αιολική ενέργεια, βιομάζα και γεωθερμική
 ενέργεια. Όσον αφορά τις τεχνολογίες, τόσο μεσοπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα, ικανότητα παραγωγής ηλεκτρισμού με χαμηλή χρήση άνθρακα αποτελούν τα φωτοβολταϊκά, η ενέργεια από τα κύματα και την παλίρροια, ενέργεια από τη σύντηξη άνθρακα, η δέσμευση και αποθήκευση
άνθρακα. Η υποστήριξη πρέπει να γίνει από νέα έξυπνα δίκτυα ηλεκτρισμού και ενεργειακά συστήματα τα οποία θα μεγιστοποιούν την ικανότητα χρήσης ενέργειας από τον άνεμο και τα φωτοβολταϊκά.

Βιομηχανία

Στο βιομηχανικό τομέα μπορεί να επιτευχθεί εξοικονόμηση ενέργειας της τάξης του 25% μέσω της διαδικασίας βελτιστοποίησης του συστήματος ψύξης, άντλησης, εξαερισμού και συμπιεσμένου αέρα που ήδη διατίθεται στην αγορά. Η εξοικονόμηση θερμότητας προέρχεται από τη μετάδοση των διαθέσιμων τεχνολογιών, όπως την εισαγωγή ενζύμων, ανάκτηση θερμότητας, μόνωση, και επαρκή εξάτμιση. Τα ορυκτά καύσιμα μπορούν βραχυπρόθεσμα να αντικατασταθούν από τη βιομάζα και από τα βιολογικά καύσιμα.

Κτίρια

Μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα τα κτήρια μπορούν να παράγουν ενέργεια με την ενσωμάτωση ενός δικτύου ηλεκτρισμού μέσω εγκατάστασης βελτιωμένων φωτοβολταϊκών. Έτσι μπορεί να επιτευχθεί μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης της τάξης του 70%.

Μεταφορές

Τα υβριδικά οχήματα, και η εισαγωγή βιοκαυσίμων χαμηλού άνθρακα επιτρέπουν την άμεση εξοικονόμηση εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Τα έργα υποδομής, η χωροταξία, οι περιβαλλοντικές ζώνες και οι καλύτερες δημόσιες μεταφορές βασίζονται σε τεχνολογίες που είναι ήδη διαθέσιμες.
Επίσης, τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα συνδράμουν στην μείωση εκπομπών και έχουν ενεργειακή απόδοση της τάξης του 90% σε σύγκριση με το 20-30% των βενζινοκίνητων μηχανών και με το 30-40% των κυψελών καυσίμου, των υβριδικών οχημάτων και των ντιζελοκίνητων μηχανών. Τα ηλεκτρικά
αυτοκίνητα και οι εξελιγμένες μπαταρίες τους καθιστούν δυνατή την αμφίδρομη ροή ενέργειας από το ηλεκτρικό δίκτυο στο αυτοκίνητο και από το αυτοκίνητο στο δίκτυο. Η εμπορευματοποίηση του ηλεκτρικού αυτοκινήτου σημαίνει ανάπτυξη της τεχνολογίας των μπαταριών. Συνεπώς είναι
απαραίτητες οι υψηλές δυνατότητες, η γρηγορότερη φόρτιση και το χαμηλότερο κόστος. Τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα πρέπει να εξαιρούνται από την επιβολή φόρων για μερικά χρόνια. Στο ενδιάμεσο στάδιο, πριν την εμπορευματοποίησή τους, μία εναλλακτική λύση αποτελούν τα υβριδικά
αυτοκίνητα. Το σιδηροδρομικό δίκτυο υψηλής ταχύτητας θα μπορεί να ανταγωνιστεί τις αεροπορικές μεταφορές μικρών αποστάσεων. Επίσης, τα νέα καθώς και τα υπάρχοντα πλοία και τα αεροσκάφη που θα κινούνται με καύσιμα χαμηλού άνθρακα.
Οι κυβερνήσεις πρέπει να δώσουν έμφαση στην μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Οι πραγματικές τεχνολογικές αλλαγές πραγματοποιούνται στις κοινοπραξίες, στα εκπαιδευτικά και κυβερνητικά ιδρύματα και στις ιδιωτικές εταιρείες. Επίσης, πρέπει να δώσουν έμφαση στις επενδύσεις σε τεχνολογίες και αυτή η πολιτική πρέπει να τηρείται από όλα τα πολιτικά κόμματα και να μην αλλάξει στην περίπτωση που αλλάξει η κυβέρνηση. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στις περιόδους οικονομικής κρίσης όπου οι ιδιωτικές επενδύσεις μειώνονται.
Η διάδοση των τεχνολογιών μπορεί να γίνεται μέσω του ίντερνετ, π.χ. στην ιστοσελίδα «energibruket” παρουσιάζει προτάσεις και καινοτομίες σχετικές με το θέμα. Επίσης, είναι σημαντική η διάδοση της γνώσης και της τεχνολογίας για τις αναπτυσσόμενες χώρες οι οποίες δεν έχουν τη δυνατότητα να
εφαρμόσουν τις νέες «καθαρές» τεχνολογίες. Οι τεχνολογικές λύσεις και πολιτικές για το κλίμα πρέπει να προσαρμοσθούν τοπικά ανάλογα με τις ανάγκες, γιατί ένα ενιαίο μοντέλο δεν είναι εφικτό.
Ο βιομηχανικός τομέας μπορεί να επικεντρωθεί σε ορισμένους στόχους:
Πιστοποίηση των ενεργειακών επιπέδων κάθε ενεργοβόρου βιομηχανικού τομέα συμπεριλαμβανομένων υποχρεωτικών εξωτερικών ενεργειακών ελέγχων.
Κίνητρα φοροαπαλλαγής για τις περισσότερο ενεργοβόρες εταιρείες προκειμένου να υιοθετήσουν μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας
Όλες οι εταιρείες οι οποίες θα καταναλώνουν καύσιμα και ηλεκτρική ενέργεια πάνω από το επιτρεπόμενο όριο θα υφίστανται ενεργειακή επιθεώρηση και διαδικασία ενεργειακής ενσωμάτωσης τουλάχιστον μία φορά ανά τριετία μέσω εξωτερικών συμβούλων.
Η επαναχρησιμοποίηση, η επανακατασκευή και η ανακύκλωση συμβάλλουν στην εξοικονόμηση ενέργειας. Μέσω της πληροφόρησης και των εκστρατειών οι πολίτες μπορούν να ενημερωθούν και να καταναλώνουν με ένα τρόπο πιο φιλικό για το περιβάλλον.
Η ενεργειακή αποδοτικότητα των κτηρίων μπορεί να αυξηθεί μέσω της κατάλληλης αρχιτεκτονικής, της υψηλής μόνωσης, των ηλιοθερμικών συστημάτων για εξοικονόμηση ζεστού νερού και κλιματισμού, μέσω των φωτοβολταϊκών και των ανανεώσιμων καυσίμων.
Υπολογίζεται ότι το 50% των νέων κτηρίων, σε παγκόσμιο επίπεδο, κατασκευάζονται στην Κίνα και στην Ινδία. Άρα υπάρχει αυξημένη ανάγκη για διάδοση της τεχνολογίας σε αυτές τις χώρες.

Ιδιωτικές και δημόσιες μεταφορές

Η αστική δομή επηρεάζει σημαντικά την οδική κυκλοφορία, όσον αφορά την ανάγκη για ενέργεια και κατανάλωση ενέργειας. Η χωροταξία ορίζει σε μεγάλο βαθμό τον όγκο και τις ανάγκες της οδικής κυκλοφορίας. Οι νέες κατοικήσιμες περιοχές θα έπρεπε να συγκεντρωθούν γύρω από σιδηροδρομικούς σταθμούς. Οι δημόσιες μεταφορές πρέπει να προωθηθούν μέσω της επένδυσης σε αυτοματοποιημένο σιδηροδρομικό δίκτυο, κυρίως στις πυκνοκατοικημένες περιοχές. Επίσης, ως εναλλακτική λύση μπορεί να είναι το «μοίρασμα» μιας διαδρομής. Ο όγκος της οδικής κυκλοφορίας και η κατανάλωση ενέργειας των αυτοκινήτων μπορούν να μειωθούν μέσω των επιβαλλόμενων φόρων ανάλογα με τις διανυόμενες αποστάσεις. Προκειμένου να μειωθούν οι μεταφορές από και προς την εργασία μπορεί να εφαρμοσθούν οι υπηρεσίες ΤΠΕ (Τεχνολογιών, Πληροφορικής και Επικοινωνιών). Το σιδηροδρομικό δίκτυο μπορεί να αναπτυχθεί σε τέτοιο βαθμό που να
αντικαταστήσει το αυτοκίνητο.

Ναυτιλία και αεροπορία

Και οι δύο τομείς δεν υφίστανται περιορισμούς όσον αφορά τις εκπομπές, άρα είναι αναγκαίο να δημιουργηθούν κίνητρα και μια παγκόσμια πολιτική. Η αεροπορική βιομηχανία μπορεί να βελτιώσει την ενεργειακή απόδοση μέσω της χρήσης βελτιωμένων μηχανών και τεχνολογίας ατράκτου. Επίσης, μέσω ανασχεδιασμένων αεροπορικών διαδρομών προκειμένου να μειωθούν οι μακρινές αποστάσεις και έτσι να μειωθούν και τα καύσιμα για τη μεταφορά των φορτίων. Τα βιοκαύσιμα αποτελούν την μόνη διαθέσιμη τεχνική για να μειωθούν οι εκπομπές των αεροσκαφών. Η επιθυμητή λύση είναι η
αντικατάσταση των κοντινών αεροπορικών διαδρομών με το σιδηροδρομικό δίκτυο υψηλής ταχύτητας.
Η συνθήκη της Κοπεγχάγης πρέπει να προωθήσει την από-ανθρακοποίηση της κοινωνίας γεγονός που επιβάλλει αλλαγές στις τεχνολογίες. Οι Σύλλογοι των Μηχανικών απαιτούν τη δημιουργία ενός πλαισίου το οποίο θα υποστηρίζει την εξοικονόμηση ενέργειας, την υπάρχουσα χρήση τεχνολογιών
χαμηλού άνθρακα, τις καινοτομίες και την μεταφορά της τεχνολογίας.

Παράκάτω μπορείτε να δείτε τηναναλυτική έκθεση στα αγγλικά:

Future Climate Joint Report