ΔΕΗ και ο λιγνίτης που «καίει» το 45% του ΑΕΠ της Δυτική Μακεδονίας

Ως και το 45% του Περιφερειακού ΑΕΠ, δηλαδή περίπου 1,5 δις. ευρώ, θα χάσει η Δυτική Μακεδονία, λόγω της εξάρτησης της οικονομίας της από τον λιγνίτη, τώρα που πλέον η χώρα αναγκάζεται να προχωρήσει στην απανθρακοποίηση με στόχο ως το 2028, όπως τουλάχιστον δήλωσε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, να έχουν κλείσει όλοι οι λιγνιτικοί σταθμοί της ΔΕΗ.
Όμως αυτό που στην πραγματικότητα φταίει δεν είναι η απολιγνιτοποίηση της χώρας. Φταίει η διαχρονική πολιτική των κυβερνήσεων που δεν τόλμησαν να προχωρήσουν στην ενεργειακή μετάβαση σε πράσινες μορφές, όπως έκαναν με σύστημα και προγραμματισμό πολλές άλλες Κοινοτικές χώρες.

Η Ελλάδα, επέλεξε να πάει κόντρα στις πολιτικές της ΕΕ, όταν η Λευκή Βίβλος για την Ενέργεια ακόμη από το 2004, κατέθετε με σαφήνεια τους στόχους της ενεργειακής πολιτικής της Κοινότητας, πολιτικής που πλέον έχει υιοθετηθεί από κάθε χώρα που αντιλαμβάνεται την ανάγκη η οικονομική ανάπτυξη να έχει πρόσημο περιβαλλοντικό, να είναι βιώσιμη και στη φιλοσοφία της κυκλικής οικονομίας.

Το πολιτικό κόστος, η έλλειψη οράματος, η αναποφασιστικότητα, τα συντεχνιακά συμφέροντα, οι πολιτικές που έφτασαν να ζημιώνουν συνέχεια την κρατική ΔΕΗ τη στιγμή που όλοι υποτίθεται ότι την υπερασπίζονταν, ευθύνονται για την απότομη προσαρμογή που αναγκάζεται τώρα να κάνει η χώρα μας, όπως ευθύνονται και για τις αντιδράσεις που προκαλούνται από πλευράς εργαζομένων στην εξαρτημένη από τον άνθρακα Δυτική Μακεδονία.

Για τις απεργιακές κινητοποιήσεις των εργαζομένων στην κρατική ΔΕΗ, ενάντια στην απόφαση της κυβέρνησης να κλείσουν όλες οι λιγνιτικές μονάδες ως το 2028 , όπως και στις εργασιακές αλλαγές που φέρνει το υπό ψήφιση νομοσχέδιο του ΥΠΕΝ, ευθύνονται διαχρονικά οι άτολμοι χειρισμοί των πολιτικών στη διάρκεια της τελευταίας 20ετίας. Με αποκορύφωμα την πολιτική της προηγούμενης κυβέρνηση, που δεν ήθελε τη «μικρή ΔΕΗ» κι’ έχασε μία ολόκληρη τετραετία με σχέδια που κατέληξαν σε δύο αποτυχημένους διαγωνισμούς για τις λιγνιτικές μονάδες σε Μεγαλόπολη και Μελίτη και σε ζημίες ρεκόρ για τη ΔΕΗ το 2018.

«Κολλημένοι» στο λιγνίτη

Και ευθύνονται οι χειρισμοί ή…μη χειρισμοί των όσων κυβέρνησαν και διαχειρίστηκαν την ενεργειακή πολιτική της χώρας, γιατί η Ελλάδα είχε, δίχως να το δηλώνει ανοιχτά, επιλέξει να πάει κόντρα στις Ευρωπαϊκές επιλογές, παρά τις κατευθύνσεις της Λευκής Βίβλου για την Ενέργεια, σπαταλώντας σε μία αδιέξοδη στρατηγική (;) 16 ολόκληρα χρόνια. Τότε, το 2004, θα έπρεπε να έχει ξεκινήσει η ουσιαστική προσπάθεια μετάβασης της χώρας στη μεταλιγνιτική εποχή, αν και υποστηρίζεται ότι η εκκίνηση στο δρόμο της απανθρακοποίησης θα έπρεπε να έχει ξεκινήσει από το 2000-2001, όταν κι’ άρχισαν να μειώνονται τα αποθέματα λιγνίτη στην Ελλάδα.

Αλλά βεβαίως, στη διάρκεια αυτών των πολλών χρόνων που μεσολάβησαν, δεν επιδείχθηκε ποτέ η απαιτούμενη αποφασιστικότητα και πυγμή μέχρι που η νυν κυβέρνηση, παρέλαβε τη ΔΕΗ με τεράστιες ζημιές, 900 και πλέον εκατ. το 2018, σε ένα περιβάλλον για τον κρατικό κολοσσό, εξαιρετικά δύσκολο αφού οι τιμές δικαιωμάτων ρύπων ( CO2), από τα κάποτε χαμηλά επίπεδα των 5-7 ευρώ/τόνο, έφτασαν τα 26 ευρώ/τόνο με πιθανή περαιτέρω αύξηση.

«Τσούζουν» οι τιμές δικαιωμάτων ρύπων

Ξένισε πολλούς η δήλωση του ΥΠΕΝ Κωστή Χατζηδάκη ότι «ορισμένες παλαιότερες λιγνιτικές μονάδες, όταν λειτουργούν,  στοιχίζουν πια στη ΔΕΗ περισσότερο από όσο αν ήταν κλειστές και πληρώνονταν οι εργαζόμενοι κανονικά». Αλλά αυτή είναι η πραγματικότητα. Οι τιμές των δικαιωμάτων ρύπων από το 2017 ως σήμερα πενταπλασιάστηκαν και κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει περαιτέρω αύξηση, αν και υπάρχουν διακυμάνσεις που συνδέονται με τα επίπεδα της βιομηχανικής παραγωγής.

Όμως πλέον έχει γίνει φανερό ότι «το νερό μπήκε στο αυλάκι» και δεν γυρίζει πίσω, η Ευρώπη έχει πάρει τις αποφάσεις της , έχει διαμορφώσει τους βασικούς άξονες των επιλογών της και , όπως ο περισσότερος κόσμος που αντιλαμβάνεται τη σημασία της βιώσιμης ανάπτυξης για τη ζωή σε αυτό τον πλανήτη, έχει επιλέξει τις πράσινες μορφές ενέργειας. Σε αυτό τον δρόμο πολλές Ευρωπαϊκές χώρες φρόντισαν έγκαιρα για τη μετάβαση στη νέα εποχή. Αντίθετα, η Ελλάδα επέμενε να μένει προσκολλημένη στο λιγνίτη, που μέχρι κάποιου σημείου εξασφάλιζε φθηνή ενέργεια.

Τώρα όμως, τα περιβαλλοντικά και οικονομικά δεδομένα, «τινάζουν στον αέρα» την κρατική ΔΕΗ, που έχασε πολύτιμο χρόνο προσαρμογής είτε με το σχέδιο της «μικρής ΔΕΗ» που δεν προχώρησε, είτε με τους σχεδιασμούς του πρώην ΥΠΕΝ κ. Σταθάκη για τα market tests και τους τελικά δύο άγονους διαγωνισμούς για τις δύο λιγνιτικές μονάδες σε Μεγαλόπολη και Μελίτη.

Η ΔΕΗ δίνει 1,5 δισ. για νέο λιγνιτικό σταθμό!

Και τι κάνει σήμερα η κρατική ΔΕΗ; Όταν όλοι γίνονται green, διαθέτει αυτή η ζημιογόνος εταιρεία 1,5 δις. ( έχει ήδη δώσει 900 εκατ. ευρώ) για την κατασκευή ενός ακόμη λιγνιτικού σταθμού, του ‘Πτολεμαϊδα 5’! Η ΔΕΗ αντί να ακολουθήσει τις ευρωπαϊκές πολιτικές, πήγαινε κόντρα σε αυτές κι’ όπως είχε διατυπώσει σε έγγραφό του στην αρμόδια Επίτροπο, ο τέως πρόεδρος της επιχείρησης κ. Παναγιωτάκης, «για την ασφάλεια εφοδιασμού της χώρας και για λόγους συνέχισης της λιγνιτικής δραστηριότητας στη Δυτική Μακεδονία», επιλέχθηκε η κατασκευή του ‘Πτολεμαϊδα 5’, ενός σταθμού του οποίου η βιωσιμότητα έχει αμφισβητηθεί.

Αλλά στη Δυτική Μακεδονία, όπως είπε στο GRTimes.gr o οικονομολόγος και διευθυντής της  Αναπτυξιακής ΑΝΚΟ Α.Ε. κ. Τάσος Σιδηρόπουλος, δεν μιλάμε απλώς για ενεργειακή μετάβαση, αλλά για μετάβαση της οικονομίας της Περιφέρειας, αφού το 45% του ΑΕΠ της εξαρτάται από την Ενέργεια.

Τα πράγματα για τη Δυτική Μακεδονία δεν είναι καθόλου εύκολα, αλλά θα πρέπει να περπατήσει με ταχείς ρυθμούς σε αυτό το δύσκολο δρόμο.

Τι έγινε σε Περιφερειακό επίπεδο

Και υπήρχαν υπεύθυνες προειδοποιήσεις, αλλά ποιοι τις άκουγαν;  Το ΤΕΕ/Τμήμα Δυτικής Μακεδονίας, είχε παρουσιάσει το 2012 μελέτη μετάβασης σε καθεστώς χαμηλής λιγνιτικής δραστηριότητας. Το 2015 η ΑΝΚΟ είχε παρουσιάσει Επιχειρησιακό Σχέδιο Μετάβασης στη μεταλιγνιτική εποχή. Ακολούθησαν επισκέψεις στο Γραφείο Εσωτερικής Αγοράς Ενέργειας της ΕΕ και με βάση τον οδικό χάρτη που παρουσιάσθηκε η Δυτική Μακεδονία εντάχθηκε στις τέσσερις πιλοτικές περιφέρειες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το «Platform for Coal Regions in Trasition».

Τrasition, μετάβαση, αλλά πώς; Υποβλήθηκε αίτημα στην Κομισιόν για την παροχή τεχνικής βοήθειας το οποίο και εγκρίθηκε, ενώ ορίσθηκε στη συνέχεια ως τεχνικός σύμβουλος η Παγκόσμια Τράπεζα.

Όπως είπε ο κ. Σιδηρόπουλος, αναμένεται η παράδοση του Οδικού Χάρτη Μετάβασης, από την Παγκόσμια Τράπεζα, στα μέσα του 2020. Κατευθύνσεις σαφείς για το πως θα πάει η Περιφέρεια στην επόμενη ημέρα, πως θα οργανωθεί η συμμετοχή των ενδιαφερομένων μερών σε αυτή την πορεία, τι χωρικές παρεμβάσεις θα πρέπει να γίνουν στα πρώην ορυχεία και …πολλά ακόμη.

Στο μεταξύ, μένουν να απαντηθούν πολλά ερωτήματα:

• Tι θα γίνει με την νέας τεχνολογίας μονάδα ‘Πτολεμαϊδα 5’ ; Θα λειτουργήσει με λιγνίτη ή μήπως άμεσα ή σε δεύτερη φάση θα καίει φυσικό αέριο ή μήπως βιομάζα;
• Mε τι ποσά θα χρηματοδοτηθεί το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης, πέραν των μόλις 60 εκατ. ευρώ ανά έτος, που προβλέπονται από το Πράσινο Ταμείο;
• Πώς θα διαμορφωθούν και θα κατανεμηθούν τα κονδύλια που θα διατεθούν από την Ευρωπαϊκή Ένωση και τα οποία λέγεται ότι θα φθάσουν στα 4,8 δις. αλλά για 41 ανθρακοφόρες Περιφέρειες;

Ο πρωθυπουργός εξήγγειλε ένα ειδικό πρόγραμμα, ένα master plan για τη μετάβαση της Δυτικής Μακεδονίας στην επόμενη ημέρα, σχέδιο που πρέπει να εκπονηθεί, να εξειδικευτούν οι δράσεις, να εξευρεθούν πόροι για τη χρηματοδότησή τους. Κι’ αυτά βέβαια στο πλαίσιο των όσων θα προβλέπει το νέο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα που άμεσα θα δοθεί σε διαβούλευση και σίγουρα προβλέπει μεγάλη στροφή στις ΑΠΕ, με προσθήκη νέας πράσινης ισχύος 9.500 MW ως το 2030.

Η Δυτική Μακεδονία εξαρτημένη από την Ενέργεια

Οι εργαζόμενοι στα ορυχεία και τους σταθμούς της ΔΕΗ στη Δυτική Μακεδονία, περίπου 5.000 απασχολούμενοι, αντιδρούν γιατί η απόφαση για προσαρμογή στις Κοινοτικές πολιτικές, λήφθηκε «στο… και πέντε» και χωρίς να έχει υπάρξει προηγούμενος προγραμματισμός. Ανησυχούν για τις δουλειές τους όπως ανησυχούν πολλές χιλιάδες ακόμη κατοίκων της Περιφέρειας, αφού από τις δραστηριότητες της ΔΕΗ επηρεάζονται περίπου επιπλέον 20.000 θέσεις εργασίας.

Εν τούτοις, η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας, κινείται ήδη προς την μεταλιγνιτική εποχή, ενώ όπως μαρτυρούν οι δείκτες, το μήνυμα το έχουν πιάσει επιχειρηματίες και ιδιώτες πριν το επεξεργαστεί σωστά η Πολιτεία,  αφού καταγράφεται αύξηση της συμμετοχής του πρωτογενούς τομέα στο Περιφερειακό ΑΕΠ, όπως και της μεταποίησης που κυρίως αφορά μεταποίηση αγροτικών προϊόντων.

Όσο αναμένεται το master plan, η μετάβαση στη μεταλιγνιτική εποχή διατρέχει τον περιφερειακό σχεδιασμό για το Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης 2021-2027, όπως είπε ο κ. Σιδηρόπουλος. Επίσης, επιδιώκεται η προσέλκυση επενδύσεων σε άλλους κλάδους της οικονομίας μέσω συναντήσεων με μεγάλες επιχειρήσεις του πρωτογενούς τομέα και της αγροτοδιατροφής, ενώ η Δυτική Μακεδονία δεν εγκαταλείπει τον κλάδο Ενέργειας.

Η Ενέργεια και συγκριτικό πλεονέκτημα

Η Δυτική Μακεδονία επιμένει στην αξιοποίηση του συγκριτικού πλεονεκτήματος που διαθέτει, δηλαδή των υφιστάμενων δικτύων μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας όπως και της τεχνογνωσίας που κατακτήθηκε στη διάρκεια πολλών δεκαετιών. Μένουν πολλά να διερευνηθούν, καθώς ενέργεια δε παράγεται μόνο από το λιγνίτη. Είναι το φυσικό αέριο, είναι οι ΑΠΕ, είναι η σύγκαυση άνθρακα και βιομάζας.

Σε τούτη τη φάση, ένα είναι βέβαιο, ότι σήμερα τρέχουμε γιατί επί χρόνια επιμέναμε να μην ακολουθούμε τις προσταγές των εξελίξεων κι’ ενώ ως χώρα υπογράφαμε τις συμφωνίες για το κλίμα. Ήταν φθηνός ο λιγνίτης; Ε, τώρα αποδεικνύεται πανάκριβος από κάθε άποψη.

Πηγη: www.grtimes.gr