Νομοθεσία σχετική με τις μετεγκαταστάσεις Ακρινής και Αναργύρων

Η νομοθεσία που αφορά τις μετεγκαταστάσεις Αναργύρων και Ακρινής. Περιλαμβάνει τα 2 σε ισχύ νομοσχέδια και το υπό ψήφιση άρθρο 147 στο Νόμο για το Δομημένο Περιβάλλον. Τα νομοσχέδια περιλαμβάνουν και σχολιασμό, όπως αυτός αποτυπώθηκε από τον Πρόεδρο του ΤΕΕ/τμ. Δυτικής Μακεδονίας στη Λαϊκή Συνελευση της Ακρινής [video]:

Άρθρο 28 3937/2011 «Διατήρηση της Βιοποικιλότητας και άλλες διατάξεις»

«Οι οικισμοί Ακρινής του Νομού Κοζάνης και Αναργύρων του Νομού Φλώρινας, που γειτνιάζουν με ορυχεία και με εδάφη που διαθέτουν λιγνιτοφόρα κοιτάσματα, καθώς και με χώρους εκτεταμένων αποθέσεων, λόγω της δραστηριότητας της ΔΕΗ Α.Ε., μετεγκαθιστανται για λόγους δημόσιας ωφέλειας που συνίσταται στην παραγωγή του δημόσιου αγαθού της ηλεκτρικής ενεργείας και προς προστασία της ποιότητας ζωής, κατ` εφαρμογή των κειμένων διατάξεων περί αναγκαστικών απαλλοτριώσεων, μεταλλείων και Μεταλλευτικού Κώδικα και συναφών διαδικασιών περί μεταφοράς οικισμών, οι οποίες, λόγω του επείγοντος χαρακτήρα της μετεγκατάστασης, θα πρέπει να ολοκληρωθούν σε χρόνο που δεν θα υπερβαίνει τα δέκα (10) έτη από την έναρξη ισχύος του νόμου αυτού, εκδιδομένων των, σε κάθε στάδιο, προβλεπόμενων για την πλήρωση των ανωτέρω σκοπών κανονιστικών πράξεων.»

Σχόλιο: Για πρώτη φορά μιλάμε για μετεγκατάσταση των οικισμών Αναργύρων και Ακρινής και τεκμηριώνεται η δημόσια ωφέλεια με την υφιστάμενη νομοθεσία περί αναγκαστικών απαλλοτριώσεων και όχι πάνω από 10 έτη η ολοκλήρωση.

«2. Για το σκοπό αυτόν η ΔΕΗ Α.Ε., κατ` ανάλογη εφαρμογή των προβλεπομένων επί μεταφοράς οικισμών εγκατεστημένων πάνω σε εδάφη με λιγνιτοφόρα κοιτάσματα, αναλαμβάνει την υποχρέωση να υποβάλει στο Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, το συντομότερο δυνατόν από τη δημοσίευση του παρόντος νόμου, σχέδιο για τη μετεγκατάσταση των οικισμών αυτών, το οποίο εγκρίνεται με προεδρικό διάταγμα με πρόταση των Υπουργών Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης, Οικονομικών, Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής και Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων και στο οποίο διαλαμβάνονται, τα σχετικά μέτρα και όλες οι αναγκαίες διαδικασίες και τεχνικές λύσεις για την αγορά, ανταλλαγή ή και αναγκαστική απαλλοτρίωση των αναγκαίων γηπέδων, η αποκατάσταση των εκτάσεων που θα απελευθερωθούν με τη μεταφορά των υφιστάμενων οικισμών, καθώς και κάθε άλλη αναγκαία λεπτομέρεια, θα συνοδεύεται δε από τα αναγκαία τοπογραφικά διαγράμματα»

Σχόλιο: Προβλέφθηκε η αναγκαιότητα υποβολής από τη ΔΕΗ σχέδιο ΠΔ.  Πράγματι η ΔΕΗ συνέστησε Ομάδα Εργασίας στην οποία μετά από κλήση της ΔΕΗ συμμετείχαν από 3 μέλη από το Δήμο Κοζάνης και 1 από τους Ανάργυρους καθώς και η ΑΝΚΟ η οποια ζητήθηκε εκ μέρους του Δήμου Κοζάνης. Η Επιτροπή υπέβαλε εγκαίρως το σχέδιο ΠΔ στο ΥΠΕΚΑ μετά από εργασία άνω του ενός έτους το 2013.

«3. Η δαπάνη μεταφοράς και μετεγκατάστασης των οικισμών Ακρινής και Αναργύρων, καθώς και της αποκατάστασης και απελευθέρωσης των εκτάσεων των υφιστάμενων οικισμών, θα βαρύνει κατά το ήμισυ τη ΔΕΗ Α.Ε. και κατά το υπόλοιπο ήμισυ τον Κρατικό Προϋπολογισμό, οι δε αναγκαστικές απαλλοτριώσεις θα κηρυχθούν υπέρ του Ελληνικού Δημοσίου, το οποίο και θα τις επισπεύδει. Στη βαρύνουσα τον Κρατικό Προϋπολογισμό δαπάνη μετεγκατάστασης των οικισμών Ακρινής και Αναργύρων, καθώς και αυτών της Ποντοκώμης και Μαυροπηγής, μπορεί να συμμετέχει και το καταβαλλόμενο από τη ΔΕΗ Α.Ε. «Τέλος Ανάπτυξης Βιομηχανικών Περιοχών Παραγωγής Ρεύματος», κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 20 του ν. 2446/1996 (ΦΕΚ 276 Α`), με αποφάσεις των οριζόμενων στις διατάξεις αυτές οργάνων. Το καταβαλλόμενο τέλος διατίθεται κυρίως για την επίσπευση των διαδικασιών μετεγκατάστασης, την ωρίμανση των αναγκαίων έργων, τον πολεοδομικό και αρχιτεκτονικό χαρακτήρα των οικισμών, καθώς και την κατασκευή κοινωφελών δημόσιου χαρακτήρα έργων στα πολεοδομικά κέντρα των εν λόγω οικισμών.»

Σχόλιο: Ορίζεται το «Ποιος πληρώνει». 50% ΔΕΗ και 50% Ελληνικό Δημόσιο. Η κήρυξη γίνεται υπέρ του ελληνικού δημοσίου. Που σημαίνει ότι ο Κύριος των εκτάσεων είναι το Κράτος. Επίσης ο Τοπικός Πόρος Ανάπτυξης μπορεί να χρησιμοποιείται για το σύνολο των μετεγκαταστάσεων για την χρηματοδότηση των μελετών των δημοσίων έργων.

«4. Στη ΔΕΗ Α.Ε. παρέχεται το δικαίωμα χρησιμοποίησης των απαλλοτριωθησομένων εκτάσεων του οικισμού Ακρινής, χωρίς πρόσθετη επιβάρυνση, έως το 2018 για την απόθεση αγόνων υλικών των ορυχείων της. Ο τρόπος άσκησης των ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων του Δημοσίου επί των γηπέδων του οικισμού Αναργύρων, θα καθορίζεται με το στην άνω παράγραφο 2 προβλεπόμενο προεδρικό διάταγμα, τα ειδικότερα δε ζητήματα επ` αυτού και κάθε αναγκαία λεπτομέρεια θα ρυθμίζονται με κοινή απόφαση των Υπουργών Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης, Οικονομικών και Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής.»

Σχόλιο: Η ΔΕΗ για να μπορέσει να συνεχίσει τη δραστηριότητά της μπορεί έως το 2018 να χρησιμοποιεί το αγρόκτημα Ακρινής και γίνεται αναφορά για τους Ανάργυρους. Είναι ξεκάθαρο ότι στο δημόσιο ανήκουν οι εκτάσεις. Συνοπτικά τι έγινε; Συστήθηκε η Ομάδα Εργασίας, εργάστηκε, κατατέθηκε το Σχέδιο ΠΔ, υπήρξαν συναντήσεις και στο Υπουργείο μέχρι πρόσφατα. Ουσιαστικά δεν προχώρησαν λόγω καθυστέρησης από το αρμόδιο Υπουργείο.

Ν. 4273/2014 «Δημιουργία νέας καθετοποιημένης εταιρείας ηλεκτρικής ενέργειας»

Με τον παραπάνω Νόμο για τη Μικρή ΔΕΗ, που καταργήθηκε πλην των άρθρων 13,14,15 που αφορούν τις μετεγκαταστάσεις αναφέρεται:

«1. Η μετεγκατάσταση ή μεταφορά οικισμού σε νέα θέση για λόγους κοινής ωφέλειας, που αφορούν στην παραγωγή του δημόσιου αγαθού της ηλεκτρικής ενέργειας και στην προστασία της ποιότητας ζωής, μπορεί να γίνει σε δημόσια ή ιδιωτική έκταση ή έκταση των ΟΤΑ, χαρακτηριζόμενη ωσαύτως και η δημιουργία του ως άνω νέου οικισμού ως υποχρέωση κοινής ωφέλειας.

2. Η απόκτηση των απαιτούμενων ιδιωτικών ή δημόσιων εκτάσεων ή εκτάσεων των ΟΤΑ για τη μεταφορά ή μετεγκατάσταση οικισμού, διενεργείται είτε με αναγκαστική απαλλοτρίωση είτε με απευθείας αγορά είτε με παραχώρηση / διάθεση αυτών από το Ελληνικό Δημόσιο ή τους ΟΤΑ. Σκοπός της απόκτησης των εκτάσεων αυτών είναι η εγκατάσταση των κατοίκων με την εφαρμογή πολεοδομικού σχεδιασμού, εφόσον δεν υφίσταται ήδη τέτοιος, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στην ισχύουσα νομοθεσία.

3. Στην περίπτωση αναγκαστικής απαλλοτρίωσης ιδιωτικών εκτάσεων για τους σκοπούς της παραγράφου 1, αυτή κηρύσσεται υπέρ και με δαπάνες του Ελληνικού Δημοσίου με μέριμνα και απόφαση του Γενικού Γραμματέα της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης, μετά από γνώμη της Κτηματικής Υπηρεσίας του νομού, αφού ολοκληρωθεί η κατ’ αρχήν περιβαλλοντική αδειοδότηση του νέου οικισμού.

4. Στην περίπτωση απευθείας αγοράς, αυτή συντονίζεται και υποστηρίζεται από την Κτηματική Υπηρεσία του νομού της περιοχής μετεγκατάστασης. Η δαπάνη απόκτησης των νέων χώρων βαρύνει το Ελληνικό Δημόσιο.

5. Στην περίπτωση παραχώρησης από το Δημόσιο, αυτή υλοποιείται με απόφαση του Γ ενικού Γραμματέα της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης μετά από γνώμη της οικείας περιφερειακής υπηρεσίας του Δημοσίου, στην οποία υπάγεται η διαχείριση της έκτασης.

6. Ο καθορισμός των δικαιούχων, η διανομή των ακινήτων και οι όροι παραχώρησης της παραπάνω έκτασης στο νέο οικισμό, στους δικαιούχους, γίνεται με απόφαση της Επιτροπής Θεμάτων Γης και Επίλυσης Διαφορών του άρθρου 14 του ν. 4061/2012, κατά παρέκκλιση των διατάξεων της αγροτικής νομοθεσίας. Η ως άνω διαδικασία εφαρμόζεται και σε ιδιοκτήτες ιδιωτικών εκτάσεων στο χώρο του νέου οικισμού καθώς και σε υφιστάμενα αδιάθετα οικόπεδα οικισμών που έχουν ήδη μετεγκατασταθεί και για τα οποία εκκρεμούν αιτήσεις κατοίκων των εν λόγω οικισμών.

7. Κάθε ενδιαφερόμενος μπορεί να ασκήσει ένσταση κατά της απόφασης της Επιτροπής ενώπιον του Γ ενικού  Γραμματέα της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης εντός προθεσμίας τριάντα (30) ημερών από την κοινοποίηση της απόφασης στον ενδιαφερόμενο.

8. Κατά της απόφασης του Γ ενικού Γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης ασκείται προσφυγή στο αρμόδιο Τριμελές Διοικητικό Πρωτοδικείο εντός προθεσμίας τριάντα (30) ημερών από την κοινοποίηση της απόφασης στον ενδιαφερόμενο. Το Διοικητικό Πρωτοδικείο αποφαίνεται για την υπόθεση αμετάκλητα.

9. Μετά την τελεσιδικία της απόφασης της Επιτροπής με την οποία προσδιορίστηκαν οι δικαιούχοι οικοπέδων, η ίδια Επιτροπή διενεργεί κλήρωση για τον καθορισμό του οικοπέδου που παραχωρείται σε έκαστο δικαιούχο. Η κλήρωση διενεργείται στην έδρα του οικείου δήμου.

10. Ο Περιφερειάρχης της οικείας Περιφέρειας εκδίδει οριστικό τίτλο όπου αναγράφονται τα στοιχεία του δικαιούχου και προσδιορίζεται το παραχωρούμενο ακίνητο κατά χρήση, εμβαδό και θέση. Το παραχωρητήριο μεταγράφεται με μέριμνα του δικαιούχου.

11. Οι κοινωφελείς, οι κοινόχρηστοι χώροι και οι λοιποί οικοδομήσιμοι χώροι στο νέο οικισμό περιέρχονται, με την ίδια ως άνω διαδικασία και με βάση τις διατάξεις της κείμενης νομοθεσίας, στον οικείο δήμο της περιοχής μετεγκατάστασης ή σε άλλο Ν.Π.Δ.Δ. μετά από αίτημα αυτών.

12. Εφόσον υπάρχουν υποδομές κοινής ωφέλειας και οποιεσδήποτε ανωδομές, που κατασκευάσθηκαν από οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης σε εκτάσεις του Ελληνικού Δημοσίου που δεν έχουν παραχωρηθεί κατά κυριότητα σε αυτούς, ο δήμος υποδοχής του νέου οικισμού εισπράττει το τίμημα της αναγκαστικής απαλλοτρίωσης αυτών προκειμένου να το χρησιμοποιήσει για την κατασκευή των βασικών υποδομών και υποδομών κοινής ωφέλειας στη νέα θέση του οικισμού.

13. Οι βασικές υποδομές και οι υποδομές κοινής ωφέλειας υλοποιούνται, στη νέα θέση μετεγκατάστασης, με πόρους που λαμβάνει ο οικείος δήμος υποδοχής ως δικαιούχος από τις υπό αναγκαστική απαλλοτρίωση εκτάσεις στον αρχικό οικισμό και στα πέριξ αυτού αγροκτήματα και με πόρους που ρητά προβλέπονται στη διάταξη του άρθρου 28 του ν. 3937/2011 (Α` 60), και με την αξιοποίηση κοινοτικών και εθνικών προγραμμάτων και άλλων μέσων χρηματοοικονομικής τεχνικής.

14. Με σκοπό την επιτάχυνση των διαδικασιών σχεδιασμού, προγραμματισμού και ωρίμανσης των αναγκαίων έργων υποδομής θα εφαρμόζονται, κατ’ αναλογία, τα προβλεπόμενα στο ν. 3894/2010 (Α` 204), όπως αυτός ισχύει.»

Σχόλιο: Ουσιαστικά για πρώτη φορά αποτυπώνονται οι διαδικασίες της μετεγκατάστασης και όχι μόνο αναγκαστικής απαλλοτρίωσης. Αναφορά είχαμε και στον Νόμο του 2011 άρα όχι όμως με λεπτομέρειες και σαφήνεια. Γίνεται αναφορά για τις απαλλοτριώσεις και των δημοσίων εκτάσεων υπέρ του Δήμου καθώς και μια σειρά άλλων λεπτομερειών.

Προτεινόμενο άρθρο 147 στο νομοσχέδιο για το Δομημένο Περιβάλλον [Τροποποίηση του ν. 3937/2011 (Α' 60)]

1.     Η παρ. 2 του άρθρου 28 του ν. 3937/2011 αντικαθίσταται ως εξής:

«2. Για το σκοπό αυτόν η ΔΕΗ Α.Ε., κατ' ανάλογη εφαρμογή των προβλεπομένων επί μεταφοράς οικισμών εγκατεστημένων πάνω σε εδάφη με λιγνιτοφόρα κοιτάσματα, αναλαμβάνει την υποχρέωση να υποβάλει στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, το συντομότερο δυνατόν από τη δημοσίευση του παρόντος νόμου, σχέδιο για την απαλλοτρίωση του οικισμού της Ακρινής και μετεγκατάστασης των δυο οικισμών, το οποίο εγκρίνεται με προεδρικό διάταγμα με πρόταση των Υπουργών Εσωτερικών, Οικονομικών, Περιβάλλοντος και Ενέργειας και Υποδομών και Μεταφορών και στο οποίο διαλαμβάνονται, τα σχετικά μέτρα και όλες οι αναγκαίες διαδικασίες και τεχνικές λύσεις για την αγορά, ανταλλαγή ή και αναγκαστική απαλλοτρίωση των αναγκαίων γηπέδων, η αποκατάσταση των εκτάσεων που θα απελευθερωθούν με τη μεταφορά των υφιστάμενων οικισμών, καθώς και κάθε άλλη αναγκαία λεπτομέρεια, θα συνοδεύεται δε από τα αναγκαία τοπογραφικά διαγράμματα.»

2.     Στο άρθρο 28 του ν. 3937/2011 προστίθενται παράγραφοι 3 και 4 ως εξής:

«3. Ειδικότερα, κηρύσσεται με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας η αναγκαστική απαλλοτρίωση του οικισμού Αναργύρων του Δήμου Αμυνταίου Νομού Φλώρινας, όπως αυτός έχει οριοθετηθεί με την υπ' αρ. 4012/1986 απόφαση του Νομάρχη Φλώρινας (Δ' 1109), για λόγους διακινδύνευσης των ιδιοκτησιών, της ζωής και της υγείας των κατοίκων του οικισμού που προκλήθηκαν από τα κατολισθιτικά φαινόμενα της 10^ηζ Ιουνίου 2017 στο Ορυχείου Αμυνταίου του Λιγνιτικού Κέντρου Δυτικής Μακεδονίας της ΔΕΗ, σύμφωνα με το αρ. 128 παρ. 2 του Μεταλλευτικού Κώδικα (Ν.Δ. 210/73, Α' 277). Η αναγκαστική απαλλοτρίωση συντελείται υπέρ και δαπάνη του Ελληνικού Δημοσίου και διεξάγεται λόγω του επείγοντος χαρακτήρα της κατά παρέκκλιση των διατάξεων των άρ. 128 έως 138 του Μεταλλευτικού Κώδικα (Ν.Δ. 210/73, Α' 277) για τα παρακάτω ειδικώς οριζόμενα, ως ακολούθως:

(α) Εντός προθεσμίας τεσσάρων (4) μηνών από την έναρξη ισχύος του παρόντος, η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας συντάσσει (ΐ) κτηματολογικούς πίνακες, όπου εμφανίζονται οι φερόμενοι ιδιοκτήτες των απαλλοτριούμενών ακινήτων, το εμβαδό εκάστου εξ αυτών και όλα τα προσδιοριστικά στοιχεία των επ' αυτών υφιστάμενων κατασκευών ή καλλιεργειών (ii) κτηματολογικά σχεδιαγράμματα όπου απεικονίζονται οι προς απαλλοτρίωση εκτάσεις και ιδιοκτησίες και διαβιβάζει αμφότερα στην αρμόδια Επιθεώρηση Μεταλλείων του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας.

(β) Ο Προϊστάμενος της αρμόδιας Επιθεώρησης Μεταλλείων διαβιβάζει αμελλητί αντίγραφα των υπό στοιχείων (ϊ) και (ii) της προηγούμενης παραγράφου προς το Δήμο Αμυνταίου για υποβολή τυχόν ενστάσεων και παρατηρήσεων σχετικά με τα ονόματα των ιδιοκτητών, την τοποθεσία, το είδος και την έκταση των προς απαλλοτρίωση ιδιοκτησιών. Ο Δήμος Αμυνταίου οφείλει εντός αποκλειστικής προθεσμίας δέκα (10) ημερών από την παραλαβή των εγγράφων ή μετά παρέλευσιν μηνός από της αποστολής των κατά την παραγρ. 1 εγγράφων να απαντήσει στον Προϊστάμενο της αρμόδιας Επιθεώρησης Μεταλλείων.

(γ )0 Προϊστάμενος της αρμόδιας Επιθεώρησης Μεταλλείων κατόπιν ελέγχου που διενεργεί, επιφέρει, βάσει των παρασχεθεισών πληροφοριών και υποβληθεισών ενστάσεων τις απαραίτητες διορθώσεις και συντάσσει σχετική έκθεση, την οποία, συνοδευόμενη από τον πλήρη φάκελο, υποβάλλει στον Υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, εισηγούμενος την κήρυξη της απαλλοτρίωσης.

(δ) Ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας εκδίδει απόφαση αναγκαστικής απαλλοτρίωσης, η οποία δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.

Κατά τα λοιπά, εφαρμόζονται αναλόγως τα άρθρα 128 έως 138 του Μεταλλευτικού Κώδικα.

4. Με κοινή απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας και του καθ' ύλην αρμόδιου Υπουργού δύνανται να ρυθμίζονται ειδικότερα θέματα που αφορούν στη κοινωνική αποκατάσταση και οικονομική στήριξη των κατοίκων του οικισμού των Αναργύρων μέχρι τη συντέλεση της αναγκαστικής απαλλοτρίωσης.».

3.     Οι παράγραφοι 3 και 4 του άρθρου 28 του ν. 3937/2011 αναριθμούνται σε 5 και 6 αντίστοιχα.