Ευρωπαϊκή Επιτροπή: Νέα πρότυπα ασφάλειας για τις δραστηριότητες εκμετάλλευσης κοιτασμάτων πετρελαίου και αερίου στην ανοικτή θάλασσα

Η πιθανότητα μείζονος ατυχήματος σε υπεράκτια εγκατάσταση στα ευρωπαϊκά ύδατα παραμένει σε απαράδεκτα υψηλά επίπεδα. Με ένα αυστηρό καθεστώς ασφάλειας είναι δυνατόν να περιοριστεί ο κίνδυνος τέτοιου ατυχήματος στο απόλυτο ελάχιστο. Η βλάβη που επέρχεται στο περιβάλλον και στις παράκτιες οικονομίες μπορεί να μειωθεί σημαντικά εάν προβλεφθεί αποτελεσματικό σχέδιο αντιμετώπισης έκτακτης ανάγκης.
Αυτός είναι ο λόγος που η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε σήμερα ένα νέο νόμο με τον οποίο διασφαλίζεται ότι η ευρωπαϊκή παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου στην ανοικτή θάλασσα θα τηρεί παντού στην Ευρωπαϊκή Ένωση τα υψηλότερα παγκοσμίως πρότυπα ασφάλειας, υγείας και προστασίας του περιβάλλοντος.

Ο αρμόδιος για την ενέργεια Επίτροπος Günther Oettinger δήλωσε: «Σήμερα, το πετρέλαιο και φυσικό αέριο στην Ευρώπη παράγεται ως επί το πλείστο υπεράκτια, συχνά σε αντίξοες γεωγραφικές και γεωλογικές συνθήκες. Με δεδομένη την αυξανόμενη ενεργειακή μας ζήτηση, θα χρειαστούμε όλο το πετρέλαιο και φυσικό αέριο που ευρίσκεται σε κοιτάσματα κάτω από τις θάλασσές μας. Χρειάζεται όμως να αποφευχθούν ατυχήματα, όπως εκείνο στην εξέδρα Deepwater Horizon στον Κόλπο του Μεξικού. Η εξασφάλιση των βέλτιστων πρακτικών του κλάδου στις πάσης φύσης υπεράκτιες δραστηριότητές μας αποτελεί αναμφισβήτητη υποχρέωση. Η σημερινή πρόταση είναι ένα σημαντικό βήμα προς ασφαλέστερες υπεράκτιες δραστηριότητες προς όφελος των πολιτών μας και του περιβάλλοντός μας.»

Ο αρμόδιος για το περιβάλλον Επίτροπος Janez Potočnik δήλωσε: «Πήραμε το μάθημά μας από το ατύχημα στην εξέδρα Deepwater Horizon. Ο σήμερα προτεινόμενος κανονισμός θα μας βοηθήσει να αποτρέψουμε να συμβούν στο μέλλον κρίσεις σε όλα τα θαλάσσια ύδατα που εμπίπτουν στη δικαιοδοσία κρατών μελών της ΕΕ. Η παρούσα επικαιροποίηση των απαιτήσεων ασφάλειας φέρνει καλά νέα για το περιβάλλον, αλλά αποτελεί επίσης καλή είδηση και για τις επιχειρήσεις οι οποίες θα είναι σε θέση να αναπτύξουν τις δραστηριότητές τους σε ένα προβλέψιμο πλαίσιο. Από τα ατυχήματα του παρελθόντος υπάρχει πληθώρα μαρτυριών ότι η πρόληψη είναι καλύτερη από τη θεραπεία.»

Το νέο σχέδιο κανονισμού τάσσει σαφείς κανόνες που καλύπτουν ολόκληρο τον κύκλο ζωής των πάσης φύσεως δραστηριοτήτων έρευνας και παραγωγής, από τον σχεδιασμό μέχρι την τελική απομάκρυνση μιας εγκατάστασης άντλησης πετρελαίου ή φυσικού αερίου. Υποκείμενος στον έλεγχο των εθνικών ρυθμιστικών αρχών, ο ευρωπαϊκός κλάδος θα υποχρεούται να αξιολογεί και βελτιώνει περαιτέρω, σε τακτική βάση, τα πρότυπα ασφάλειας για τις υπεράκτιες δραστηριότητες. Η νέα αυτή θεώρηση θα οδηγήσει σε ευρωπαϊκή εκτίμηση επικινδυνότητας συνεχώς αναβαθμιζόμενη με τον συνυπολογισμό της νέας τεχνολογίας, της νέας τεχνογνωσίας και των νέων κινδύνων. Με αυτήν θεσπίζονται απαιτήσεις για την αποτελεσματική πρόληψη και αντιμετώπιση μείζονος ατυχήματος:

• Χορήγηση αδειών: Οι αρχές αδειοδότησης στα κράτη μέλη θα υποχρεούνται να βεβαιωθούν ότι μόνο οι φορείς με επαρκείς τεχνικές και οικονομικές ικανότητες που είναι αναγκαίες για τον έλεγχο της ασφάλειας των υπεράκτιων δραστηριοτήτων και της προστασίας του περιβάλλοντος επιτρέπεται να εξερευνούν την ύπαρξη κοιτασμάτων και να παράγουν πετρέλαιο και φυσικό αέριο στα ύδατα της ΕΕ.
• Ανεξάρτητοι ελεγκτές: Οι κρίσιμες για την ασφάλεια στην εγκατάσταση τεχνικές λύσεις που παρουσιάζονται από τον φορέα εκμετάλλευσης πρέπει να ελέγχονται από ανεξάρτητο τρίτο μέρος πριν και κατά τακτά διαστήματα αφού η εγκατάσταση αρχίσει να λειτουργεί.
• Υποχρεωτικός εκ των προτέρων σχεδιασμός ανάγκης: Οι εταιρείες θα οφείλουν να συντάξουν έκθεση περί μειζόνων κινδύνων για την εγκατάστασή τους, η οποία θα περιέχει εκτίμηση επικινδυνότητας και σχέδιο αντιμετώπισης έκτακτης ανάγκης πριν αρχίσει η εξερεύνηση κοιτασμάτων ή η παραγωγή. Οι εκθέσεις αυτές θα πρέπει να υποβληθούν στις εθνικές αρχές οι οποίες εάν μείνουν ικανοποιημένες θα δώσουν το πράσινο φως.
• Επιθεωρήσεις: Ανεξάρτητες εθνικές αρμόδιες αρχές, υπεύθυνες για την ασφάλεια των εγκαταστάσεων, οι οποίες θα επαληθεύουν τις διατάξεις για την ασφάλεια, την προστασία του περιβάλλοντος και την ετοιμότητα σε έκτακτη ανάγκη των ικριωμάτων και εξεδρών, καθώς και των εργασιών που διεξάγονται σε αυτές. Εάν ένας φορέας εκμετάλλευσης δεν τηρεί τα ελάχιστα πρότυπα, η αρμόδια αρχή θα επιβάλλει την τήρηση του νόμου ή/και κυρώσεις· τελικά, ο φορέας εκμετάλλευσης, εάν δεν συμμορφωθεί, θα υποχρεούται να σταματήσει τη γεώτρησή του ή τις παραγωγικές του δραστηριότητες.
• Διαφάνεια: Στους πολίτες θα διατίθενται συγκρίσιμες πληροφορίες σχετικά με τα πρότυπα επιδόσεων του κλάδου και τις δραστηριότητες των εθνικών αρμόδιων αρχών. Αυτές θα δημοσιεύονται στους δικτυακούς των τόπους.
• Αντιμετώπιση καταστάσεων έκτακτης ανάγκης: Οι εταιρείες θα συντάξουν σχέδια αντιμετώπισης έκτακτης ανάγκης βασιζόμενα σε εκτιμήσεις επικινδυνότητας των ικριωμάτων ή εξεδρών τους, θα διατηρούν δε πόρους σε ετοιμότητα ώστε να μπορούν να τους ενεργοποιήσουν όταν είναι αναγκαίο. Τα κράτη μέλη θα λαμβάνουν ομοίως πλήρως υπόψη τα εν λόγω σχέδια όταν καταρτίζουν εθνικά σχέδια έκτακτης ανάγκης. Τα σχέδια θα δοκιμάζονται σε τακτά διαστήματα από τον κλάδο και τις εθνικές αρχές.
• Αστική ευθύνη: Οι εταιρείες πετρελαίου και αερίου θα είναι πλήρως υπεύθυνες για τυχόν περιβαλλοντικές βλάβες προκαλούμενες στα προστατευόμενα θαλάσσια είδη και φυσικά ενδιαιτήματα. Για βλάβες στα ύδατα, θα επεκταθεί η γεωγραφική ζώνη ώστε να καλύπτει όλα τα θαλάσσια ύδατα της ΕΕ συμπεριλαμβανομένης της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης (μέχρι περίπου 370 χλμ. από την ακτή) και της ηπειρωτικής υφαλοκρηπίδας, όπου το παράκτιο κράτος μέλος ασκεί δικαιοδοσία. Για βλάβη στα ύδατα, το ισχύον στην ΕΕ νομικό πλαίσιο για την περιβαλλοντική ευθύνη περιορίζεται στα χωρικά ύδατα (περίπου 22 χλμ. στα ανοικτά).
• Διεθνής διάσταση: Η Επιτροπή θα συνεργαστεί με τους διεθνείς εταίρους της για να προωθήσει την εφαρμογή των υψηλότερων δυνατών προτύπων ασφάλειας σε όλο τον κόσμο.
• Ενωσιακή ομάδα αρχών αρμόδιων για τις υπεράκτιες εγκαταστάσεις: Επιθεωρητές εγκαταστάσεων στην ανοικτή θάλασσα των κρατών μελών θα συνεργαστούν ώστε να διασφαλίσουν την αποτελεσματική κοινοχρησία των βέλτιστων πρακτικών και να συμβάλουν στην ανάπτυξη και βελτίωση των προτύπων ασφάλειας.

Ιστορικό

Η άντληση πετρελαίου και φυσικού αερίου πραγματοποιείται στην Ευρώπη από κοιτάσματα κάτω από τον βυθό της θάλασσας από τη δεκαετία του 1970 και μετά. Σήμερα, ποσοστό πάνω από 90% του πετρελαίου και πάνω από 60% του αερίου που παράγεται στην ΕΕ και στη Νορβηγία προέρχεται από υπεράκτιες δραστηριότητες. Υπάρχουν περισσότερες από 1.000 υπεράκτιες εγκαταστάσεις πετρελαίου ή φυσικού αερίου που λειτουργούν στα ευρωπαϊκά ύδατα. Ενώ το πλείστο της παραγωγής προέρχεται από την περιοχή της Βόρειας Θάλασσας, το πλείστο δε του πετρελαίου αντλείται από το ΗΒ και τη Νορβηγία, εκδηλώνεται ενδιαφέρον σε όλες τις υπεράκτιες ζώνες της ΕΕ και 13 κράτη μέλη (Ηνωμένο Βασίλειο, Ολλανδία, Δανία, Γερμανία, Ιρλανδία, Ιταλία, Ισπανία, Ελλάδα, Ρουμανία, Βουλγαρία, Πολωνία, Μάλτα και Κύπρος) έχουν χορηγήσει άδειες αναζήτησης πετρελαίου και φυσικού αερίου στην ανοικτή θάλασσα.

Ο κλάδος υπεράκτιων εγκαταστάσεων στα διάφορα κράτη μέλη λειτουργεί με διαφορετικά πρότυπα προστασίας του περιβάλλοντος, υγείας και ασφάλειας. Μέχρι στιγμής, η νομοθεσία της ΕΕ δεν καλύπτει όλες τις πτυχές του υπεράκτιου κλάδου πετρελαίου και φυσικού αερίου και οι εθνικές νομοθεσίες παρουσιάζουν μεγάλες διαφορές μεταξύ κρατών μελών. Παρά τις πρωτοβουλίες ορισμένων κρατών μελών να μεταρρυθμίσουν τα συστήματά τους μετά από καταστροφές στη Βόρεια Θάλασσα κατά τη δεκαετία του 1980, εξακολουθεί να υπάρχει σημαντικός κίνδυνος σοβαρών ατυχημάτων στην ΕΕ. Το ιστορικό των συμβάντων δείχνει ότι τουλάχιστον 14 μείζονα ατυχήματα – όπως ανατινάξεις πωμάτων φρεάτων και ολική απώλεια εξεδρών παραγωγής - έχουν σημειωθεί σε υπεράκτιες εγκαταστάσεις ανά τον κόσμο τα τελευταία τριάντα χρόνια, τα πέντε από αυτά τα τελευταία δέκα χρόνια. Οι ενδεχόμενες συνέπειες από μείζον ατύχημα είναι ακραίες. Περιλαμβάνουν την απώλεια ανθρώπινων ζωών, σημαντικές περιβαλλοντικές ζημίες και παράπλευρες απώλειες για τους παράκτιους και θαλάσσιους βιοτικούς πόρους. Σε οικονομικούς όρους, όπως διαπιστώσαμε, ένα συμβάν στην κλίμακα της καταστροφής στον Κόλπο του Μεξικού μπορεί να προκαλέσει ζημίες ύψους 30 δις ευρώ.

Σε συνδυασμό με την υπόψη νομοθετική πρόταση, η Επιτροπή υποβάλλει πρόταση προσχώρησης της ΕΕ στο Πρωτόκολλο της σύμβασης της Βαρκελώνης με την οποία η Μεσόγειος Θάλασσα προστατεύεται έναντι της ρύπανσης από υπεράκτιες δραστηριότητες εξερεύνησης και εκμετάλλευσης κοιτασμάτων υδρογονανθράκων (βλ. IP/11/1261

Περαιτέρω πληροφορίες:

http://ec.europa.eu/energy/oil/offshore/standards_en.htm

MEMO/11/740