Stratfor: Τα επόμενα ενεργειακά συστήματα του πλανήτη

Σχεδόν ένα χρόνο πριν, περίπου 200 χώρες υποσχέθηκαν να υπογράψουν για τον περιορισμό των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, με αποτέλεσμα τη συμφωνία του 2015 στο Παρίσι.
Στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ στις 21 Σεπτεμβρίου, θα υπάρξει μια ειδική συνεδρίαση προκειμένου να ενθαρρύνουν τις υπογράφουσες χώρες να ολοκληρώσουν την εσωτερική τους νομοθεσία, γεγονός απαραίτητο για την επίσημη επικύρωση της συμφωνίας.


Εάν οι 55 χώρες που απαιτούνται (αντιπροσωπεύοντας το 55% των εκπομπών αερίων παγκοσμίως) εγκρίνουν μέχρι τις 7 Οκτωβρίου τη συμφωνία, θα τεθεί σε ισχύ πριν από την επόμενη παγκόσμια σύνοδο του Νοεμβρίου στο Μαρακές. Από τον Απρίλιο που άνοιξε η συμφωνία για υπογραφές, μόνο 22 χώρες την έχουν επικυρώσει. Επιπλέον, η συμφωνία του Παρισιού, ενώ επιδοκιμάζεται για την προοδευτικότητα και τη διαφάνειά της, δεν έχει ακόμα κυρωτικά μέτρα για χώρες που δεν πετυχαίνουν τους δηλωθέντες στόχους. Χωρίς συνέπειες για την αποτυχία, είναι λιγότερο πιθανό τα κράτη να επιτύχουν τους στόχους τους για την κλιματική αλλαγή. Συνεπώς, πώς ο πλανήτης θα αρχίσει πραγματικά να μειώνει σημαντικά τις εκπομπές αερίων;

Εκτός από τις πολιτικές, όπως η συμφωνία του Παρισιού, η σημαντική πρόοδος στην οικονομία και την επιστήμη θα αλλάξει την ενεργειακή σύνθεση του πλανήτη. Ακόμη και αναπτυσσόμενες χώρες, οι οποίες σύντομα θα ευθύνονται για ένα μεγάλο μέρος της παγκόσμιας αύξησης της κατανάλωσης ενέργειας, θα καταφέρουν στο τέλος να μεταβούν σε νέες μορφές (ενέργειας), ανάλογα με το πώς οι ηγέτες της τεχνολογίας θα διαδώσουν τις γνώσεις τους. Τους τελευταίους μήνες, υπήρξαν ήδη αρκετές εξελίξεις στις αναδυόμενες τεχνολογίες, αναφορικά με τη μείωση εκπομπών αερίου. Ο κόσμος προχωρά, έστω και σταδιακά, προς ένα νέο ενεργειακό σύστημα, όπου το πετρέλαιο δεν διαδραματίζει πλέον, όπως κάποτε, σημαντικό ρόλο.

Παρά την ενθουσιώδη και σχεδόν ομόφωνη ανταπόκριση στη συμφωνία του περασμένου Δεκεμβρίου για το κλίμα, οι νομοθετικοί τροχοί της κύρωσής της φαίνεται να κινούνται αργά. Αν όλες οι χώρες που δεσμεύθηκαν δημοσίως να της δώσουν νομική ισχύ μέχρι το τέλος του χρόνου ακολουθούσαν την υπόσχεσή τους, τότε η συμφωνία θα βρισκόταν κοντά στο στόχο των απαιτούμενων 55 χωρών και της μείωσης κατά 55% των εκπομπών παγκοσμίως. Ωστόσο, πολλά από τα κράτη που έχουν επικυρώσει τη συμφωνία μέχρι στιγμής αποτελούν μικρές νησιωτικές χώρες και όλες μαζί αντιπροσωπεύουν μόνο το 1,08% των συνολικών παγκόσμιων εκπομπών αερίων.

Τον Ιούνιο, η Γαλλία έγινε μία από τις πρώτες βιομηχανικές χώρες που επικύρωσαν τη συμφωνία, το ίδιο έκανε και η Ουγγαρία. Αλλά, επειδή η Ε.Ε. σχεδιάζει να επικυρώσει επισήμως τη συμφωνία ως μπλοκ, οι δύο χώρες δεν ανήκουν στις 22 που επισήμως έχουν καταμετρηθεί από τα Ηνωμένα Εθνη. Λαμβάνοντας υπόψη όλα τα δεδομένα στο μπλοκ των 28 -όπως οι πολιτικές για μετά το Brexit και οι ανησυχίες για το μεταναστευτικό- η επικύρωση της Ε.Ε. ενδεχομένως να μη γίνει μέχρι το 2017.

Αν και άλλες μεγάλες χώρες, συμπεριλαμβανομένων της Ουκρανίας και της Βραζιλίας, έχουν κάνει βήματα τις τελευταίες εβδομάδες προς την επίσημη επικύρωση, η έγκριση εκ μέρους τους δεν εξασφαλίζει ότι θα συμμορφωθούν ή θα εγγυηθούν ότι θα πετύχουν τους εθνικούς τους στόχους αναφορικά με τις εκπομπές αερίων. Για παράδειγμα, η Νορβηγία επικύρωσε τη συμφωνία τον Ιούνιο, αλλά οι εκπομπές της αυξήθηκαν το 2015. Επιπλέον, σε πολλές χώρες που σημειώνουν μεγαλύτερες εκπομπές αερίων θα γίνουν εκλογές τα επόμενα αρκετά χρόνια. Το εθνικό αίσθημα προς τους στόχους για τη μείωση των εκπομπών αερίων είναι πιθανό να αλλάξει και, επειδή δεν υπάρχουν συνέπειες που να περιγράφονται στη συμφωνία του Παρισιού, οι αντιδράσεις για τη μη συμμόρφωση θα είναι μικρές.

Πέρα από τις αβεβαιότητες της πολιτικής, η τεχνολογία θα οδηγήσει την παγκόσμια ενεργειακή μετάβαση από τις παραδοσιακές πηγές ενέργειας, όπως το πετρέλαιο, το φυσικό αέριο ή τον άνθρακα. Επιπλέον, η μείωση των εκπομπών αερίων θα απαιτήσει τεχνολογίες που βελτιώνουν την αποδοτικότητα και τις επιδόσεις όλων των πηγών ηλεκτρικής ενέργειας και των τεχνολογιών που τις καταναλώνουν. Η τεχνολογία θα μπορούσε επίσης να συμβάλει στη μείωση συνολικά της χρήσης ενέργειας.

Φυσικά, οι επιστημονικές ανακαλύψεις και η έρευνα μπορεί να διαρκέσουν χρόνια ή ακόμα και δεκαετίες μέχρι να φτάσουμε σε εμπορικά προϊόντα. Παρ’ όλα αυτά, οι ανακαλύψεις είναι πολλές. Βελτιωμένα ή καινοτόμα σχέδια συσσωρευτών, για παράδειγμα, θα μπορούσαν να διαδεχθούν το σημερινό βιομηχανικό πρότυπο της μπαταρίας ιόντων λιθίου. Η υπάρχουσα τεχνολογία θα μπορούσε επίσης να αναπτυχθεί σε μεγαλύτερη κλίμακα. Το Tesla Gigafactory, το οποίο θα παράγει μπαταρίες σε μαζική κλίμακα για μείωση του κόστους, άνοιξε επίσημα τον Ιούλιο και ήδη παράγει συσσωρευτές. Θα αποτελέσει ένα σημαντικό τεστ για το πόσο γρήγορα μπορεί να μειωθεί το κόστος των συσσωρευτών ενέργειας με τη χρήση οικονομιών της κλίμακας, παρέχοντας παράλληλα σημαντικές πληροφορίες για τα ηλεκτρικά οχήματα και τα μεγάλης κλίμακας αποθηκευτικά δίκτυα. Ομοίως, τον Ιούλιο το Λος Αντζελες ανακοίνωσε την πρόθεσή του να αντικαταστήσει μέχρι το 2021 ένα μεγάλο εργοστάσιο ηλεκτρικής ενέργειας, το οποίο λειτουργεί γενικά μόνο σε περιόδους που υπάρχει πολύ μεγάλη ζήτηση, με το μεγαλύτερο παγκοσμίως σύστημα αποθήκευσης.

Για αυτούς τους συσσωρευτές και για την αντίστοιχη πρόοδο που θα συμβάλει στη μείωση της αύξησης της ζήτησης των ορυκτών καυσίμων, πρέπει να υιοθετηθούν ευρύτερα οι εναλλακτικές πηγές ενέργειας. Οι δυνατότητες των ανεμογεννητριών έχουν αυξηθεί κατά 180% τα τελευταία οκτώ χρόνια, σύμφωνα με έκθεση του υπουργείου Ενέργειας των ΗΠΑ, καθιστώντας τις ανεμογεννήτριες ολοένα και πιο ανταγωνιστικές σε σχέση με τις παραδοσιακές και τις άλλες εναλλακτικές μορφές ενέργειας, συμπεριλαμβανομένης και της ηλιακής. Τα τελευταία 5 με 10 χρόνια, έχει μειωθεί σημαντικά το κόστος για την ηλιακή και την αιολική τεχνολογία. Επιπρόσθετα, πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι το ηλιακό κόστος θα πρέπει να μειωθεί περαιτέρω, καθώς περισσότερο ηλιακό δυναμικό έχει ενσωματωθεί στο δίκτυο.

Η κατασκευή ηλιακών κυψελών είναι δύσκολη και τα ελαττώματα στη διαδικασία παρασκευής μπορεί να μειώσουν την αποτελεσματικότητα και την απόδοση. Ακόμα, αναπτύσσονται βελτιωμένες τεχνικές κατασκευής. Από το 2009, η απόδοση κυψελών από περοβσκίτη -ένας γενικός όρος που περιγράφει κυψέλες με δομή που συνδυάζει οργανικά και ανόργανα υλικά- έχει βελτιωθεί σταθερά. Τον Ιούλιο, Κορεάτες επιστήμονες ανακοίνωσαν μία τεχνική για τη βελτίωση της σταθερότητας και της ανθεκτικότητας των κυψελών. Τον επόμενο μήνα, το υπουργείο Ενέργειας των ΗΠΑ, σε συνεργασία με μια κινεζική ομάδα, ανακοίνωσε μια νέα τεχνική διόρθωσης των ελαττωμάτων που εμφανίζονται στη διάρκεια της διαδικασίας παραγωγής, αυξάνοντας παράλληλα την αποδοτικότητα και την αναπαραγωγικότητα. Εξελίξεις σαν και αυτές αποτελούν το κλειδί για την πιθανή επιτυχία των ηλιακών κυψελών από περοβσκίτη.

Και οι άλλες εναλλακτικές πηγές ενέργειας έχουν προχωρήσει. Το 2015 στην Αυστραλία ξεκίνησαν πολλαπλά έργα κυματικής ενέργειας, συμπεριλαμβανομένου του πρώτου εμπορικής κλίμακας εργοστασίου παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από την κυματική. Οι πυρηνικοί αντιδραστήρες είναι επίσης πιθανό να διαδραματίσουν ρόλο στο διαφοροποιημένο ενεργειακό τομέα. Πέρυσι, το Ηνωμένο Βασίλειο και οι Ηνωμένες Πολιτείες ανακοίνωσαν επενδυτικά σχέδια στην προηγμένη πυρηνική έρευνα, συμπεριλαμβανομένων των μικρών αρθρωτών αντιδραστήρων. Η Ιαπωνία, επίσης, επαναφέρει σιγά σιγά το πυρηνικό της πρόγραμμα και άλλες χώρες, επίσης, συγκεκριμένα η Κίνα, θα επιδιώξουν να αυξήσουν τις παραδοσιακές πυρηνικές δυνατότητές τους.

Τα ηλεκτρικά οχήματα, ενισχυμένα από την πρόοδο στους συσσωρευτές ενέργειας, θα πρέπει να ανταγωνιστούν με τα αυτοκίνητα με κυψέλες καυσίμου που χρησιμοποιούν υδρογόνο για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και εκπέμπουν νερό. Για παράδειγμα, το Toyota Mirai, που πωλήθηκε για πρώτη φορά το 2015, αποτελεί μια ελαφρώς πιο προσιτή επιλογή για αυτοκίνητα με κυψέλες καυσίμου, αν και το κόστος θα πρέπει να μειωθεί και η υποδομή να επεκταθεί για ευρύτερη χρήση. Ο αυτοματισμός θα παίξει επίσης σημαντικό ρόλο στη μείωση των εκπομπών αερίων. Με τη συνεχή βελτίωση στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης, στα έξυπνα δίκτυα, στα αυτο-κινούμενα οχήματα και γενικά του internet of things, η αποτελεσματικότητα της χρήσης της ενέργειας -ανεξάρτητα από την πηγή- θα βελτιωθεί.

Η πολιτική σίγουρα μπορεί να προωθήσει εναλλακτικές πηγές ενέργειας με επιδοτήσεις και κίνητρα ή ακόμα και απαιτήσεις στις εκπομπές αερίων. Ωστόσο, οι τεχνολογικές εξελίξεις που καθιστούν αυτές τις πηγές πιο αποτελεσματικές και λιγότερο δαπανηρές θα ωθήσουν τη διαρκή ενσωμάτωση έτι περαιτέρω. Μόνο φέτος, διάφορες τεχνολογίες που έχουν τη δυνατότητα να συμβάλουν στη μείωση των εκπομπών αερίων και την αύξηση της αποτελεσματικότητας έχουν σημειώσει σημαντική πρόοδο. Η συνεχιζόμενη ανάπτυξη σε αρκετές ανταγωνιστικές τεχνολογίες θα συμβάλει τα επόμενα χρόνια στην παγκόσμια ενεργειακή μετάβαση.

Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου της Κυριακής