Δεν μειώθηκε το κόστος του ρεύματος από την απελευθέρωση της αγοράς ενέργειας στην Ευρώπη έως σήμερα

Τρία χρόνια μετά την απελευθέρωση της αγοράς ενέργειας στην ΕΕ, δεν υπάρχουν σημάδια ότι «ανακουφίστηκε» η τσέπη των καταναλωτών στην ΕΕ.
Το τρίτο ενεργειακό πακέτο του 2009 θεωρήθηκε ως ολοκλήρωση της εσωτερικής αγοράς ενέργειας της ΕΕ, με τους νέους κανόνες «διαχωρισμού», οι οποίοι υποτίθεται θα διαχώριζαν την παραγωγή ενέργειας από την διανομή, μεταφορά και παροχή.

Το πακέτο «εισήχθη προκειμένου να μειώσει τις τιμές της ενέργειας», είπε ο Johannes Kleis, από τον Οργανισμό Ευρωπαίων Καταναλωτών. «Ωστόσο, αυτό που βλέπουμε σε πολλές χώρες είναι οι τιμές ενέργειας να αυξάνονται».

Σε χώρες όπως το Ηνωμένο Βασίλειο η τιμή της ενέργειας για ένα νοικοκυριό αυξήθηκε περίπου 140% από το 2004, με το 90% να λαμβάνει χώρα μόλις τα τελευταία 6 χρόνια.

Ακόμη, την εποχή που ξεκίνησε το πακέτο, η Κομισιόν πίστεψε ότι η απελευθέρωση θα αύξανε τον ανταγωνισμό, θα απέτρεπε τα μονοπώλια και θα έφερνε οφέλη στην τσέπη των καταναλωτών.

«Γνωρίζουμε ότι οι αγορές φέρνουν τις καλύτερες τιμές και τις καλύτερες υπηρεσίες», είχε πει ο τότε επίτροπος ενέργειας Andris Piebalgs το 2007 σε συνέντευξή του στην EurActiv. «Αυτό είναι μια γενικά αποδεκτή αλήθεια».

Πέντε χρόνια μετά, ο υπεύθυνος για τις αγορές πετρελαίου και άνθρακα στην Κομισιόν, Jan Panek, υπερασπίστηκε τον αγώνα απελευθέρωσης της ενέργειας της Κομισιόν, λέγοντας ότι ουσιαστικά άλλοι είναι οι παράγοντες που αυξάνουν τις τιμές ενέργειας- συμπεριλαμβανομένης της φορολόγησης και του κόστους διανομής και μεταφοράς.

«Είναι πολύ εύκολο να πούμε ότι για όλα φταίει η απελευθέρωση», είπε ο Panek σε συζήτηση στρογγυλής τραπέζης στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο που διοργανώθηκε από την γαλλική ενεργειακή εταιρεία EDF.

Η λογική της απελευθέρωσης

Η λογική πίσω από το πακέτο απελευθέρωσης ήταν για παράδειγμα, ότι με το να αποτραπούν οι εταιρείες αγωγών φυσικού αερίου να έχουν στην ιδιοκτησία τους και ηλεκτρικά δίκτυα, αυτό θα άνοιγε την αγορά σε επενδυτές, οι οποίοι θα έμπαιναν και θα κάλυπταν τα κενά της αγοράς στη χαμηλότερη δυνατή τιμή.

Όπως είπε ο Piebalgs «Πρέπει πραγματικά να δημιουργήσεις ανταγωνισμό προκειμένου να μειώσεις τις τιμές διότι αποτελεί τον μόνο τρόπο να χρησιμοποιήσεις το δυνατό λιγότερα χρήματα».

Ωστόσο ακαδημαϊκοί όπως ο Stephen Thomas από το University of Greenwich λένε ότι αυτό οδήγησε την ΕΕ στην λάθος κατεύθυνση.

«Το τρίτο πακέτο εστίασε σε λάθος πράγματα», είπε στην EurActiv. «Αγνόησε πλήρως το πραγματικό πρόβλημα της ολοκλήρωσης της παραγωγής και λιανικής πώλησης της ενέργειας».

«Κανένα από τα δίκτυα χονδρικής δεν λειτουργούν όπως θα έπρεπε», υπογράμμισε.

Αυξανόμενα μονοπώλια

Ο σύμβουλος σε θέματα ενέργειας της Consumers International, Robin Simpson, τόνισε ότι είναι «ιδιαίτερα ανήσυχος» για τα «αυξανόμενα μονοπώλια- ή ολιγοπώλια- της αγοράς στην ευρωπαϊκή σκηνή».

«Είδαμε την αναγέννηση της κάθετης ολοκλήρωσης μεταξύ παραγωγών και διανομέων», είπε στην EurActiv. «Εταιρείες όπως οι EDF και London Electricity θα επιλέξουν να αγοράσουν ηλεκτρισμό από τις δικές τους μονάδες ηλεκτροπαραγωγής αντί από μια ελεύθερη αγορά».

Το 1998, η EDF κέρδισε τη μάχη εναντίον της British Energy για την αγορά της London Electricity, μια πρώην δημόσια υπηρεσία. Η γαλλική εταιρεία αγόρασε εν συνεχεία την British Energy το 2009.

Χαιρετίζοντας την εξαγορά, ο διευθύνων σύμβουλος της EDF, Vincent de Rivaz, είπε ότι θα «ενισχύσει την στρατηγική της EDF ως μια καθετοποιημένη εταιρεία ενέργειας με ηγετικό ρόλο στην παραγωγή, διανομή και παροχή ενέργειας».

Επιλογή του καταναλωτή

Η απελευθέρωση της αγοράς ενέργειας στην ΕΕ υποστηρίχθηκε αρχικά από πολλές ομάδες καταναλωτών στην Ευρώπη, που πίστεψαν ότι παρείχε περισσότερες επιλογές στους πελάτες- και επομένως περισσότερη δύναμη στους καταναλωτές.

Όπως το έθεσε ο Simpson «τα μέλη μας πίστεψαν ότι θα εγκαινιάσει μια νέα εποχή όπου ο καταναλωτής θα είναι βασιλιάς, με την επιλογή μεταξύ διαφορετικών εναλλακτικών. Ωστόσο αυτό που στην ουσία είδαμε, είναι πολλούς να παίρνουν τις λάθος αποφάσεις».

Οι παραπλανητικές και πιεστικές τεχνικές πωλήσεων εναντίον φτωχών νοικοκυριών, προσέλκυσαν την προσοχή του Τύπου στην Βρετανία, ειδικά όταν η εθνική αρχή Ofgem ανάγκασε την EDF να επιστρέψει στους καταναλωτές 5.5εκ €.

Ωστόσο έρευνα της ομάδας Consumer Focus διαπίστωσε ότι τα προβλήματα του τρόπου λειτουργίας της αγοράς ίσως είναι πιο συστημικά, με έναν μεγάλο αριθμό καταναλωτών να θεωρεί τους λογαριασμούς που λαμβάνει περίπλοκους.

«Εάν αλλάξω και λίγες μέρες μετά, η εταιρεία αυξήσει τις τιμές και δεν αποτελεί πλέον την πιο φθηνή εταιρεία, τότε τι κάνω;», διερωτήθηκε. «Να αλλάξω εταιρεία ξανά; Και πόσο συχνά θα πρέπει να ελέγχω ότι έχω ακόμη τον πιο φθηνό πάροχο;».

Πηγη: euractiv.gr [«Φτωχά» τα αποτελέσματα της απελευθέρωσης της αγοράς ενέργειας στην ΕΕ]