Μπορεί ένα κράτος της ερήμου να λύσει το παγκόσμιο πρόβλημα έλλειψης νερού;

Δεκάδες άρθρα του οικονομικού Τύπου είναι αφιερωμένα στην κρίση ρευστότητας που αντιμετωπίζει η Ελλάδα. Ωστόσο, στην περίπτωση της χώρας μας το πρόβλημα ρευστότητας έχει και κυριολεκτική διάσταση. Το Ινστιτούτο Παγκόσμιων Πόρων κατατάσσει την Ελλάδα 28η σε σύνολο 161 χωρών στη λίστα με τα κράτη που αντιμετωπίζουν το μεγαλύτερο κίνδυνο σπανιότητας νερού έως το 2040 αφού καταναλώνει το 40-80% των αποθεμάτων της.


Αλλά το πρόβλημα του νερού δεν είναι μόνο ελληνικό. Η αμερικανική κυβέρνηση προβλέπει ότι έως το 2025, το 60% της εδαφικής επιφάνειας του πλανήτη θα υποφέρει από ελλείψεις νερού και σε ορισμένες περιπτώσεις ακόμη και λειψυδρία. Η σπανιότητα νερού έπαιξε σημαντικό ρόλο στο ξέσπασμα του εμφύλιου πολέμου της Συρίας αλλά και στη μαζική μετανάστευση αφρικανικού πλήθυσμού προς την Ευρώπη.

Τη λύση μπορεί να κρατά στα χέρια του ένα μικρό κράτος που βρίσκεται στη μέση της ερήμου: το Ισραήλ. Η απειλή της λειψυδρίας σε συνδυασμό με τις εντυπωσιακές τεχνολογικές καινοτομίες κατέστησαν το Ισραήλ παγκόσμια υπερδύναμη στη διαχείριση υδάτινων πόρων. Όχι μόνο δεν υποφέρει από σπανιότητα, αντιθέτως σήμερα παρουσιάζει πλεόνασμα αξιοποιήσιμου νερού.

Πώς τα καταφέρνει, λοιπόν, μία μικρή χώρα στην οποία βρέχει σπάνια, ενώ υπάρχει μία μοναδική λίμνη γλυκού νερού;

Πρώτο βήμα είναι η καλλιέργεια της νοοτροπίας του "τίποτα δεν πάει χαμένο", εξήγησε ο κ. Miki Zaide, προϊστάμενος της μονάδας στρατηγικού σχεδιασμού της ισραηλινής Αρχής Ύδρευσης και Λυμάτων στο πλαίσιο εκδήλωσης που διοργάνωσαν στην Αθήνα το ΕΒΕΑ και η Πρεσβεία του Ισραήλ. Μια νοοτροπία που ξεκινά από την ισραηλινή κυβέρνηση και επεκτείνεται στις ιδιωτικές επιχειρήσεις, τη γεωργία και τους καταναλωτές.

To Ισραήλ χρεώνει στους πολίτες του την τιμή αγοράς του νερού, αποκλείοντας τις επιδοτήσεις. Τα νοικοκυριά μπορούν να έχουν όσο νερό θέλουν, αρκεί να το πληρώνουν. "Όταν πληρώνεις για κάτι, προσέχεις περισσότερο πώς το χρησιμοποιείς για αυτό και το κόστος κατανάλωσης νερού που επωμίζονται τα ισραηλινά νοικοκυριά παραμένει από τα πιο χαμηλά μεταξύ των 30 κρατών μελών του ΟΟΣΑ", λέει ο κ. Zaide. Οι διαφημιστικές εκστρατείες της κυβέρνησης κατά της κατασπατάλησης νερού βοήθησαν αρκετά στη αλλαγή της νοοτροπίας. Το 45% των ισραηλινών νοικοκυριών δέχτηκαν, μάλιστα, να τοποθετηθεί στις βρύσες τους με κρατικά έξοδα φίλτρο περιορισμού της ροής νερού. Ορισμένοι καταναλωτές παραπονέθηκαν για τη χαμηλή πίεση ροής ωστόσο ο στόχος επετεύχθη και η κατανάλωση περιορίστηκε.



Μπορεί ένα κράτος της ερήμου να λύσει το παγκόσμιο πρόβλημα έλλειψης νερού;
Από τη διαφημιστική καμπάνια "To Ισραήλ στεγνώνει"

Η φιλοσοφία αυτή επεκτείνεται στις υποδομές του Ισραήλ. Σχεδόν όλες οι χώρες χάνουν ετησίως τεράστιες ποσότητες νερού από διαρροές σωλήνων. Το σύστημα διαχείρισης νερού του Ισραήλ διαθέτει τεχνολογία η οποία μέσω δορυφόρου εντοπίζει πού και πότε υπάρχει διαρροή ώστε να επιδιορθωθεί άμεσα. Εκτός από νερό, εξοικονομούνται με αυτόν τον τρόπο χρήματα από τους λογαριασμούς των καταναλωτών και των επιχειρήσεων.

Η μεγαλύτερη ποσότητα νερού στο Ισραήλ αλλά και παντού απορροφάται από τη γεωργία. Για να αξιοποιήσει στο μέγιστο τη χρήση νερού, το Ισραήλ έχει αναπτύξει μια επαναστατική τεχνική καλλιέργειας, τη λεγόμενη "στάγδην άρδευση" (drip irrigation). Πρόκειται για τη διαδικασία ρίψης μικρής ποσότητας νερού στην περιοχή του ριζοστρώματος μεμονωμένων φυτών η οποία είναι πολύ πιο αποτελεσματική ως προς τη χρήση νερού σε σχέση με την παραδοσιακή άρδευση με κατάκλυση (flood irrigation). Παράλληλα, οι Ισραηλινοί επιστήμονες έχουν αναπτύξει καλλιέργειες που ανθίστανται στην ξηρασία και χρειάζονται λιγότερο νερό για να αναπτυχθούν.

Το Ισραήλ πρωτοπορεί επίσης στη χρήση της αφαλάτωσης, μετατρέποντας το θαλασσινό νερό σε πόσιμο. Μία μέθοδος που κάποτε θεωρούνταν απαγορευτικά ακριβή, δεν είναι πια. Πέντε μονάδες αφαλάτωσης που βρίσκονται στην ακτή της Μεσογείου παρέχουν το 80% του νερού που διοχετεύεται στα σπίτια των Ισραηλινών. Σε ό,τι αφορά τις αυξημένες ανάγκες της γεωργίας, ο κ. Zaide εξηγεί πως ορισμένες καλλιέργειες δεν καλύπτουν το κόστος αφαλάτωσης, συνεπώς ο μόνος τρόπος να γίνει χρήση θαλασσινού νερού είναι με επιδοτήσεις.

Η πιο ενδιαφέρουσα, ίσως, πτυχή της ισραηλινής καινοτομίας αφορά τα υγρά απόβλητα που ενώ σε άλλες χώρες θεωρούνται απλά μπελάς, για το Ισραήλ είναι ένας πολύτιμος πόρος. To Ισραήλ συγκεντρώνει σχεδόν όλα τα λύματα, τα επεξεργάζεται με βιοαντιδραστήρες μεμβρανών και τα επαναχρησιμοποιεί στη γεωργία. Καμία άλλη χώρα δεν αξιοποιεί τα υδάτινα λύματα τόσο αποτελεσματικά. "Τα λύματα είναι το μέλλον. Δεν θα μπορούμε να στηριζόμαστε πάντα στους φυσικούς πόρους", λέει ο κ. Zaide και διαβεβαιώνει πως το νερό από υγρά λύματα είναι ασφαλές για τον άνθρωπο. Ωστόσο, οι έλεγχοι της ποιότητας του νερού συνεχίζονται και βελτιώνονται.

Όλες αυτές οι πρακτικές έχουν καταστήσει το Ισραήλ παγκόσμιο κέντρο της καινοτομίας νερού. Αυτό έρχεται να επιβεβαιώσει η τεράστια απήχηση που έχει η διεθνής για τα ύδατα Watec που πραγματοποιείται αυτές τις μέρες στη χώρα. To 2015 το Watec φιλοξένησε 180 ομιλητές, ενώ οι συμμετέχοντες έφτασαν τους 10.000.

Η εμμονή του Ισραήλ με το νερό δεν είναι κάτι καινούριο. Η λέξη "νερό" απαντάται 600 φορές στην εβραϊκή Βίβλο, ενώ για περισσότερα από 2000 χρόνια μέρος του παραδοσιακού εβραϊκού τελετουργικού ήταν η καθημερινή προσευχή για βροχή. Για τους ιδρυτές του σύγχρονου κράτους του Ισραήλ το νερό δεν ήταν μόνο ένα άγχος της καθημερινότητας, αλλά μείζον ζήτημα μελλοντικής επιβίωσης, καθώς θα χρειαζόταν τεράστια ποσότητα πόσιμου νερού για τους εκατομμύρια μετανάστες που θα κατέφταναν στο νεοσύστατο κράτος. Χωρίς άφθονο νερό, η οικονομική ανάπτυξη θα ήταν ανέφικτη.

Συμβουλή προς Ελλάδα

Το Ισραήλ δαπανά ετησίως 1 δισ. δολάρια σε τεχνολογίες αξιοποίησης νερού και είναι σήμερα ο ηγέτης στη διαχείριση και επαναχρησιμοποίηση υγρών λυμάτων. O κ. Zaide συστήνει το ίδιο και στην ελληνική κυβέρνηση: να επενδύσει χρήματα και να συνεργαστεί με τον ιδιωτικό τομέα ο οποίος θα μπορεί να διαθέσει την κατάλληλη τεχνολογία. Οι κανόνες που θα τεθούν θα πρέπει να είναι αρκετά αυστηροί ώστε να επιβάλουν σύνεση αλλά όχι ασφυκτικοί ώστε να δίνονται κίνητρα στις ιδιωτικές επιχειρήσεις για κέρδος.

Παράλληλα, η ελληνική κυβέρνηση πρέπει να εργαστεί πάνω στην αλλαγή του τρόπου σκέψης για τη διαχείριση του νερού. Αν ο κόσμος πειστεί ότι το το νερό στερεύει, τότε θα προθυμοποιηθεί να πληρώσει για αυτό που καταναλώνει. Ο σχεδιασμός είναι το Α και το Ω, λέει ο κ. Zaide και εξηγεί ότι οι σχεδιαζόμενες πολιτικές του Ισραήλ έχουν ορίζοντα 30 ετών ενώ αναβαθμίζοντα ανά διετία. Από εκεί και πέρα, το "κλειδί" είναι πόσα θέλει να δαπανήσει η κυβέρνηση για εξοικονόμηση νερού.

της Αναστασίας Κυριανίδη από το capital.gr...