Κρίση στην Ανατολική Μεσόγειο;

Η ανακάλυψη κολοσσιαίων κοιτασμάτων φυσικού αερίου άνοιξε ορέξεις - Επικίνδυνοι οι επόμενοι μήνες, υπό την σκιάν πιθανού πολέμου κατά του Ιράν - Τι θα σημαίνουν για την Κύπρο και την Ελλάδα, υπό τις απειλές της Τουρκίας
Ελλάδα και Κύπρος έχουν έννομο συμφέρον να ισχυροποιήσουν -αν δεν το έπραξαν ήδη- τη συμμαχία και να συμπήξουν στρατιωτική συνεργασία με το Ισραήλ.

Η ανακάλυψη κολοσσιαίων ποσοτήτων φυσικού αερίου και/ή πετρελαίου στη λεκάνη της Λεβαντίνης είναι ευλογία, υπό τις δοσμένες δυσμενείς οικονομικές συνθήκες και την παγκόσμια κρίση. Ενδέχεται, όμως, να μετεξελιχθεί σε κατάρα, αν προκληθεί κρίση και ίσως πολεμική ανάφλεξη εξαιτίας της επιβουλής της Τουρκίας και της εμπλοκής μεγάλων δυνάμεων και εταιρειών-κολοσσών με τρομακτικά ενεργειακά συμφέροντα. Είναι πια δεδομένο ότι η Μεσόγειος, από την Κρήτη μέχρι και τις ακτές του Ισραήλ και του Λιβάνου, ίσως και της Συρίας, συνιστά μια τεράστια λίμνη φυσικού αερίου και πετρελαίου, που συμποσούνται σε τρισεκατομμύρια κυβικά μέτρα και βαρέλια.
Αυτή η ανακάλυψη, πρώτα σε ισραηλινά βυθοτεμάχια, που ενισχύθηκε πέρσι, με την επισημοποίηση της ανακάλυψης και ανάλογων ποσοτήτων σε κυπριακό βυθοτεμάχιο, ενέχει ύψιστες ενεργειακές, γεωπολιτικές και οικονομικές, στρατιωτικές και στρατηγικές διαστάσεις και προεκτάσεις. Δεν αποκλείεται, στο εγγύς ή στο προσεχές μέλλον, αυτό το ενεργειακό Ελντοράντο ν' αποτελέσει τη θρυαλλίδα μιας πολεμικής σύγκρουσης για τον διαμοιρασμό ή την αρπαγή αυτού του αμύθητου πλούτου. Η Κυπριακή Δημοκρατία δικαιούται να επιχαίρει για την ανακάλυψη υδρογονανθράκων στα βυθοτεμάχιά της αλλά… Απαιτείται η ανάλογη σώφρων ενεργειακή πολιτική και στρατιωτική προστασία των κοιτασμάτων και της αξιοποίησής τους.

Οι ενεργειακοί παίκτες

Ήδη αναδύονται νέοι ενεργειακοί παίκτες στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Το Ισραήλ και η Κύπρος εντάσσονται στον ενεργειακό χάρτη και στη χορεία των χωρών παραγωγής ενέργειας. Η Αίγυπτος από χρόνια είναι παραγωγός χώρα φυσικού αερίου και πετρελαίου. Ο Λίβανος εκδηλώνει σοβαρό ενδιαφέρον και οι πρόσφατες κυπρο-λιβανικές συνομιλίες αποβλέπουν στην επισημοποίηση της συμφωνίας για την ΑΟΖ μεταξύ των δύο χωρών. Υπάρχει ένα κώλυμα: Η Βηρυτός επιμένει ότι τότε μόνο θα επικυρώσει την ΑΟΖ με την Κύπρο όταν επιλυθούν διαφορές της με το Ισραήλ. Η Συρία βρίσκεται σε εμφύλια διαμάχη και το μέλλον του αιμοσταγούς δικτάτορα, Άσαντ, φαίνεται να είναι προδιαγεγραμμένο. Η νέα Συρία, ποια στάση θα τηρήσει έναντι της Κύπρου και των γειτονικών χωρών; Άγνωστον.
Προς δυσμάς είναι η Ελλάδα. Παρά τη δεινή οικονομική κατάσταση, στην οποία βρίσκεται, ήδη αδειοδοτούνται περιοχές της χώρας για έρευνες για φυσικό αέριο και κυρίως πετρέλαιο στο Αιγαίο, στο Κρητικό πέλαγος και στο Ιόνιο πέλαγος. Αυτή η δραστηριότητα φαίνεται να ξεκίνησε μετά την επίσκεψη της Αμερικανίδας Υπουργού Εξωτερικών, Χίλαρι Κλίντον, στην Αθήνα, τον περ. Ιούλιο. Λίγες ημέρες αργότερα, άρχισαν επίσημες ενέργειες για ανακάλυψη υδρογονανθράκων. Προκαταρκτικές εκτιμήσεις αναφέρουν ότι στο Ιόνιο πέλαγος υπάρχουν 22 δισεκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου και στο Βόρειο Αιγαίο γύρω στα 4 δισεκατομμύρια βαρέλια. Σε αυτούς τους παίκτες να προστεθούν οι ΗΠΑ, η Ρωσία, η Κίνα, η Νορβηγία, η Γαλλία, η Βρετανία και η Ε.Ε. ως ενότητα κρατών, που υποφέρουν από ενεργειακή δίψα.
Κλίντον, Μπράιζα και διαμοιρασμός μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας
Για να γίνουν κατανοητά τα τεράστια παιγνίδια, που παίζονται από καιρό και εκδηλώνονται τώρα, με την ανακάλυψη των κοιτασμάτων στην Αν. Μεσόγειο και, ασφαλώς και στις ελληνικές θάλασσες, πρέπει να επισημάνουμε τα ακόλουθα. Σύμφωνα με επισκοπήσεις, το φυσικό αέριο που ενδέχεται να ανακαλυφθεί στην Ελλάδα, υπολογίζεται σε αξία, σε περίπου 9 τρισεκατομμύρια δολάρια. Ακόμα και μέρος αυτού του ποσού να καλυφθεί, είναι αρκετό για ν' αλλάξει την Ελλάδα και την γύρω περιοχή. Το τραγικό και θλιβερό για την Ελλάδα είναι ότι αυτοί οι υπολογισμοί και οι προοπτικές διανοίγονται την ώρα που υπέγραψε μνημόνιο σωτηρίας της, διά του οποίου εκχωρείται και μέρος της εθνικής κυριαρχίας της.
Το ΔΝΤ, η Ε.Ε. και η Γερμανία απαιτούν εκποίηση σημαντικών κρατικών πόρων για να μειώσει το χρέος της. Επίσης γίνεται λόγος για ιδιωτικοποιήσεις λιμανιών και κρατικών εταιρειών. Το ΔΝΤ ζητά εκποίηση των πετρελαϊκών συμφερόντων της Ελλάδας. Πρόσφατα, ο καθηγητής Ευάγγελος Κουλουμπής υποστήριξε ότι με το πετρέλαιο, που θα βρεθεί στις ελληνικές θάλασσες, θα μπορούσε να καλύψει το 50% των αναγκών της χώρας. Φαίνεται, όμως, πως η Αθήνα λογαριάζει χωρίς τον… Αμερικανό ξενοδόχο. Η Χίλαρι Κλίντον, σύμφωνα με τον Αμερικανό αναλυτή, Ουίλιαμ Ένγνταλ, πήγε πέρσι στην Αθήνα με ένα μόνο θέμα στην ατζέντα της: Το ενεργειακό. Ο σύζυγός της, Μπιλ -τι παράξενη συγκυρία!..- είναι λομπίστας για την εταιρεία Noble Energy, ναι, αυτήν που ανακάλυψε τα κοιτάσματα φυσικού αερίου στα ισραηλινά και κυπριακό βυθοτεμάχια.
Μαζί της στην Αθήνα, η Χίλαρι πήρε και τον Ρίτσαρντ Μόρνινγκσταρ, ειδικό για την Ευρωασιατική Ενέργεια. Και μαντέψτε ποιος είναι το δεξί χέρι του; Ο γνωστός και σε μας, Μάθιου Μπράιζα. Αυτοί οι δύο, σύμφωνα με τον Ουίλιαμ Ένγνταλ, είναι οι αρχιτέκτονες της προσπάθειας ενεργειακής απομόνωσης της Ρωσίας και της Γκάζπρον, διά της δημιουργίας του αγωγού B-T-C (Μπακού, Τμπίλισι, Τσεϊχάν) έναντι του South Stream. Ο Μόρνινγκσταρ είναι ειδικός στην ενεργειακή διπλωματία και είναι αυτός που εισηγήθηκε στην Ελλάδα και στην Τουρκία, να παραμερίσουν τις διαφορές τους στην Κύπρο, να ενώσουν δυνάμεις και να μοιραστούν τα οφέλη και τα κέρδη από το φυσικό αέριο και το πετρέλαιο, ειδικά στο Αιγαίο, αλλά πώς; Ελλάδα και Τουρκία να εισπράττουν 20% η καθεμιά και το υπόλοιπο 60%, να το εισπράττει η… Noble Energy!
Πρόσφατα, ο ειδικός σε θέματα ενέργειας, Ντέιβιντ Χάινς, του Πανεπιστημίου Tulane, υποστήριξε, σε εκδήλωση στην Αθήνα, ότι η Ελλάδα θα μπορούσε να αποπληρώσει όλο το χρέος της, από το φυσικό αέριο και το πετρέλαιο που διαθέτει. Υπολογίζει ότι η εκμετάλλευση των ελληνικών κοιτασμάτων θα μπορούσε να αποφέρει 302 δισεκατομμύρια δολάρια σε 25 χρόνια. Αν την αφήσουν τα ξένα αρπακτικά… και η Τουρκία.
Οι απειλές της Τουρκίας
Τις τελευταίες ημέρες, με αφορμή και το Κυπριακό, η Τουρκία πολλαπλασιάζει τις απειλές εναντίον της Κύπρου. Πριν από μια εβδομάδα, σε συνέντευξή του στο τηλεοπτικό πρόγραμμα του BBC, Hardtalk, ο διαπραγματευτής της Τουρκίας με την Ε.Ε., Εγκεμέν Μπαγίς, ισχυρίστηκε ότι η ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας είναι διαφιλονικούμενη περιοχή. «Οι Ε/κύπριοι», είπε, «διενεργούν έρευνες σε μια διαφιλονικούμενη περιοχή και θα πρέπει να διαπιστώσουμε σε ποια χώρα ανήκει το φυσικό αέριο, στην Αίγυπτο, στην Τουρκία, στην Ελλάδα, στην Κύπρο ή στο Ισραήλ». Να θυμίσουμε ότι από την έναρξη ερευνών μέχρι την επισημοποίηση των κοιτασμάτων, η Τουρκία δεν σταμάτησε να απειλεί και να προειδοποιεί την Κύπρο ακόμα και με πόλεμο.
Την περ. Τετάρτη, ο Τούρκος Υπουργός Εξωτερικών, Νταβούτογλου, σε δηλώσεις του επανέλαβε ότι δεν θα συνομιλήσει με την Κυπριακή Δημοκρατία, όταν θα ασκεί την προεδρία της Ε.Ε. και πρόσθεσε: «Αντικειμενικός σκοπός μας είναι να υπερασπιστούμε τα θεμελιώδη δικαιώματα των Τ/κ και να προστατεύσουμε τα τουρκικά συμφέροντα στην Ανατολική Μεσόγειο». Ποια είναι τα «θεμελιώδη δικαιώματα» των Τ/κ, κατά τον Νταβούτογλου; Ο εξ ημισείας διαμοιρασμός των κερδών από το φυσικό αέριο! Και ποια είναι τα «τουρκικά συμφέροντα στην Αν. Μεσόγειο»; Η διεκδίκηση εκτενούς τμήματος της ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Η κυπριακή απάντηση
Πέραν της καταγγελίας της τουρκικής επιθετικότητας, η Λευκωσία προχώρησε στην τρίτη παρουσίαση στο Λονδίνο τού δεύτερου γύρου αδειοδότησης για τα υπόλοιπα βυθοτεμάχιά μας. Τέσσερα σημαντικά γεγονότα χαρακτηρίζουν τις εξελίξεις τις τελευταίες εβδομάδες:
Πρώτον, η επίσημη επίσκεψη, για πρώτη φορά, του Ισραηλινού Πρωθυπουργού, Νετανιάχου, στη Λευκωσία. Γίνεται αντιληπτόν ότι Κύπρος και Ισραήλ συζήτησαν ενέργεια, εκμετάλλευση και ασφάλεια. Δημοσιεύματα, που διαψεύστηκαν επίσημα, έκαναν λόγο για στρατιωτική συνεργασία των δύο χωρών, δημιουργία ειδικού ισραηλινού στρατιωτικού σώματος προστασίας των κοιτασμάτων και συμμετοχή του Ισραήλ σε τερματικό φυσικού αερίου στην Κύπρο.
Δεύτερον, την περ. Δευτέρα, Ισραήλ και Κύπρος υπέγραψαν συμφωνία εκπόνησης μελέτης βιωσιμότητας για τη δημιουργία υποθαλάσσιου καλωδίου ηλεκτρικής ενέργειας ανάμεσα στα κράτη της Μεσογείου, με την ονομασία Euroasia Interconnect. Επικεφαλής είναι ο όμιλος ΔΕΗ Quantum Energy.
Τρίτον, η υπογραφή μνημονίου συνεργασίας Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ στον τομέα της ενέργειας και ηλεκτρισμού.
Τέταρτον, το ενδιαφέρον από κρατική κινεζική εταιρεία να επενδύσει στο κυπριακό φυσικό αέριο και στο πετρέλαιο.
Ισραήλ και Ιράν, Ελλάδα και Κύπρος
Όλα τα πιο πάνω τίθενται υπό την προοπτική ενός πιθανού ισραηλινού προληπτικού κτυπήματος κατά των πυρηνικών εγκαταστάσεων του Ιράν. Στο Ισραήλ ολοένα και εντείνονται οι συζητήσεις για την προοπτική ενός κτυπήματος, κατά το πρότυπο των εγκαταστάσεων του Ιράκ, παλαιότερα. Όμως, η συζήτηση και οι ανησυχίες εστιάζονται στην επόμενη μέρα. Τι θα συμβεί, δηλαδή, πώς το Ιράν θα αντιδράσει, ποιες θα είναι οι στρατιωτικές, οικονομικές, ενεργειακές, πολιτικές, διπλωματικές και άλλες επιπτώσεις στην περιοχή και στον κόσμο. Ειδικοί αναλυτές εκτιμούν ότι οι ΗΠΑ δεν πρόκειται ν' αφήσουν το Ιράν να χρησιμοποιεί το πετρέλαιο και τα στενά του Χορμούζ ως όπλο εκβιασμού της Δύσης.
Η συζήτηση στο Ισραήλ μεταξύ εκείνων που σχεδιάζουν την πολιτική της χώρας, με επικεφαλής τον Πρωθυπουργό Νετανιάχου και τον Υπουργό Άμυνας, Μπαράκ, επικεντρώνεται στις διάφορες πτυχές μιας τέτοιας επιχείρησης: Πόσο προετοιμασμένο είναι το Ισραήλ να αντιμετωπίζει ιρανικά αντίποινα; Ποιες θα είναι πιθανές επιπτώσεις στις αμερικανο-ισραηλινές σχέσεις και στις σχέσεις του Ισραήλ με άλλες χώρες; Πόσο θα επηρεαστούν οι αγορές πετρελαίου; Ποιος θα είναι ο αντίκτυπος στις οικονομίες των χωρών; Ποιες θα είναι οι επιπτώσεις στο καθεστώς της Τεχεράνης; Μετά από ένα κτύπημα στις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν, ποια διέξοδος υπάρχει για γρήγορο τερματισμό της κρίσης, πριν τελματωθεί;
Η πιθανότητα τέτοιων εξελίξεων πρέπει να απασχολεί και τη Λευκωσία και την Αθήνα, παρά τις οικονομικές και στρατιωτικές αδυναμίες τους. Ακριβώς εξ αυτού του δεδομένου, η Ελλάδα και η Κύπρος έχουν έννομο συμφέρον να ισχυροποιήσουν -αν δεν το έπραξαν ήδη- τη συμμαχία και να συμπήξουν στρατιωτική συνεργασία με το Ισραήλ. Και για έναν άλλο λόγο, πέραν της προστασίας των υδρογονανθράκων τους: Να αντιμετωπίσουν ενδεχόμενη πολεμική ενέργεια εκ μέρους της Τουρκίας σε βάρος της Κύπρου ή και της Ελλάδας.
Οι δηλώσεις Μπαγίς και Νταβούτογλου και παλαιότερες του ασθενούντος Ερντογάν είναι ενδεικτικές των τουρκικών προθέσεων που δεν πρέπει ουδαμώς να υποτιμώνται. Πέραν της αμφισβήτησης της κυριαρχίας της κυπριακής και της ελληνικής ΑΟΖ, δεν αποκλείεται η Τουρκία να προχωρήσει και σε πιθανό θερμό επεισόδιο, αν οι συγκυρίες ή και συνεχιζόμενη στρατιωτική αδυναμία της Κύπρου και της Ελλάδας, το επιτρέψουν.

(από SigmaLive, 11/03/2012)