Κηπευτικά από θερμοκήπιο - υπολογιστή με νέα μορφή καλλιέργειας

Ντομάτες χωρίς φυτοφάρμακα που μεγαλώνουν χωρίς χώμα με τη βοήθεια ενός ηλεκτρονικού υπολογιστή, κολοκυθάκια θερμοκηπίου που γονιμοποιούνται όπως ακριβώς συμβαίνει στη φύση, δηλαδή με τη βοήθεια των μελισσών, και… πασχαλίτσες που αναλαμβάνουν να εξοντώσουν τα βλαβερά έντομα που προσβάλλουν τα φυτά.

Πού συμβαίνουν όλες αυτές οι καινοτομίες;
Οχι σε κάποια βορειοευρωπαϊκή χώρα, αλλά στο αγρόκτημα των αδελφών Μηντσιούδη στα Κουφάλια Θεσσαλονίκης, όπου σε μια έκταση θερμοκηπίων 15 στρεμμάτων η φύση συνεργάζεται άψογα με την τεχνολογία για την παραγωγή - με βιολογικές μεθόδους - κάθε είδους κηπευτικού, από ντομάτες και αγγούρια μέχρι μελιτζάνες, φασολάκια και διάφορες ποικιλίες πιπεριάς, όχι μέσα στο χώμα αλλά σε… πετροβάμβακα, ένα ειδικό μονωτικό υλικό.

Πώς όμως γεννήθηκε η ιδέα; Η καλλιέργεια κηπευτικών σε πετροβάμβακα, μέθοδος με ευρεία εφαρμογή στη Βόρεια Ευρώπη, προέκυψε από την επιθυμία των αδελφών Μηντσιούδη, που προέρχονται από αγροτική οικογένεια, να προχωρήσουν στην παραγωγή πραγματικών βιολογικών κηπευτικών - και όχι κατ' όνομα, όπως συχνά συμβαίνει στην Ελλάδα. «Το χώμα στη χώρα μας έχει κορεστεί από την εντατική καλλιέργεια. Το αντιληφθήκαμε έγκαιρα και καταλήξαμε μαζί με τους επιστήμονες που συνεργαζόμαστε ότι είχαμε δύο επιλογές για την καλλιέργεια των λαχανικών μας», λέει ο 45χρονος Μαυρουδής Μηντσιούδης, που αντί να γίνει δάσκαλος (έχει τελειώσει την Παιδαγωγική Ακαδημία) επέλεξε να πάει ένα βήμα παραπέρα τα ξύλινα θερμοκήπια που ο πατέρας του δημιούργησε στα Κουφάλια το 1979.

Η μια επιλογή για τα τρία αδέρφια ήταν να συνεχίσουν να καλλιεργούν συμβατικά, όπως ο πατέρας τους, στο χώμα, όπου όμως δύο φορές τον χρόνο θα έπρεπε να κάνουν απολύμανση με επικίνδυνα φυτοφάρμακα για να εξαλείψουν τις όποιες ιώσεις εμφανίζονται. Η άλλη, να επιλέξουν μια νέα μορφή καλλιέργειας πάνω σε αδρανή υλικά όπως ο πετροβάμβακας, είδος μόνωσης από ηφαιστειακό υλικό που αποστειρώνεται στους 1.800 βαθμούς Κελσίου, παράγεται στη Δανία από το 1970 και χρησιμοποιείται σαν υπόστρωμα μέσα στο οποίο μεγαλώνουν τα φυτά, εξασφαλίζοντας σταθερή απορρόφηση θρεπτικών στοιχείων και σταθερά επίπεδα στο νερό.

Τελικά, επέλεξαν τον δεύτερο τρόπο καλλιέργειας αναζητώντας τεχνογνωσία από τη Δανία και την Ολλανδία και το 2002-2003 ξεκίνησε ο εκσυγχρονισμός στα θερμοκήπια.

Το μοντέλο λειτουργεί ως εξής: Οταν το φυτό τοποθετηθεί στον πετροβάμβακα, αναλαμβάνει δουλειά ένα εξελιγμένο σύστημα μέσω ηλεκτρονικού υπολογιστή που έχει προγραμματιστεί να επεξεργάζεται καθεμία από τις παραμέτρους τροφοδοσίας του (θρεπτικά συστατικά, ποσότητες νερού κ.ά.), οι οποίες προσαρμόζονται στις μεταβαλλόμενες ανάγκες του όσο αυτό αναπτύσσεται. Τα θερμοκήπια εξασφαλίζουν τις κατάλληλες συνθήκες θερμοκρασίας και υγρασίας της ατμόσφαιρας με ειδικό σύστημα ψύξης, θέρμανσης και εξαερισμού (cooling) σε απόλυτα ελεγχόμενες συνθήκες. Για παράδειγμα, για την ντομάτα η θερμοκρασία δεν πρέπει να πέσει ποτέ κάτω από τους 13 βαθμούς ή να ανέβει πάνω από τους 33 κ.ο.κ.

Το επόμενο βήμα αφορά τη γονιμοποίηση. Και εδώ οι επιλογές ήταν δύο: Η παραδοσιακή μέθοδος με τις ορμόνες, και αυτή που χρησιμοποιεί η φύση, δηλαδή η μεταφορά της γύρης μέσω των μελισσών από το ένα άνθος στο άλλο, και την εν συνεχεία ανάπτυξη των καρπών χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση. Επέλεξαν τη δεύτερη μέθοδο και τοποθέτησαν για τον λόγο αυτόν στο θερμοκήπιο κυψέλες με μέλισσες, στις οποίες το σύστημα θέρμανσης - ψύξης εξασφαλίζει την κατάλληλη θερμοκρασία.

Το τρίτο πολύ σοβαρό πρόβλημα που έπρεπε να αντιμετωπίσουν, προκειμένου η παραγωγή κηπευτικών να είναι 100% βιολογική, αφορούσε στην αντιμετώπιση των εντόμων που προσβάλλουν τα φυτά. Προκειμένου να αποφευχθούν τα εντομοκτόνα, ο μόνος τρόπος ήταν η χρησιμοποίηση άλλων εντόμων που τρέφονται με τα βλαβερά.

Τέτοιο, για παράδειγμα, είναι ο τετράνυχος (πιο γνωστός ως ακάρι) που τρέφεται με υγρά από τα νεύρα των φύλλων και άρα καθίσταται αδύνατη η φωτοσύνθεση. Για την καταπολέμησή του η οικογένεια Μηντσιούδη εισήγαγε από την Ολλανδία ωφέλιμα - όπως λέγονται - έντομα, μεταξύ των οποίων πασχαλίτσες, που είναι ο χειρότερός τους εχθρός!

Από μικρός. Η σχέση πάντως του Μαυρουδή Μηντσιούδη με την τεχνολογία και την καινοτομία δεν είναι τωρινή. Το 1996, όταν ήταν 29 ετών, αντικατέστησε τα ξύλινα θερμοκήπια κηπευτικών του πατέρα του με μεταλλικά και μαζί με τα αδέλφια του αξιοποίησε κονδύλια ενός ευρωπαϊκού προγράμματος για «Ηπιες Μορφές Ενέργειας». Τα χρήματα από το πρόγραμμα του έδωσαν τη δυνατότητα να μειώσει σημαντικά τις δαπάνες θέρμανσης του θερμοκηπίου σε πετρέλαιο, παράγοντας καύσιμη βιομάζα από κουκούτσια ροδάκινων μέσα σε ειδικό καυστήρα. Επίσης κάλυψε μέρος των αναγκών θέρμανσης του θερμοκηπίου τη νύχτα μέσω της ηλιοπαθητικής ενέργειας. Σακούλες γεμάτες με νερό, κρεμασμένες σε ειδικά σημεία, μαζεύουν ηλιακή ενέργεια κατά τη διάρκεια της ημέρας με συνέπεια το νερό να ζεσταίνεται και όταν πέσει η νύχτα η συσσωρευμένη αυτή θερμότητα εκλύεται μέσα στο θερμοκήπιο.

Επισκέψιμο. Το αγρόκτημα Μηντσιούδη έχει φτάσει στη σημερινή του μορφή τα τελευταία χρόνια και από το 2005 είναι επισκέψιμο σε φοιτητές και μαθητές. «Είναι ο καλύτερος κοινωνός για τη διάδοση των όσων έχουμε κάνει. Αυτοί θα πουν στους γονείς τους τι ακριβώς είδαν και πώς καλλιεργούνται τα προϊόντα που συνάντησαν στο αγρόκτημα», λέει ο κ. Μηντσιούδης. 

Πηγή: Εφημερίδα Νέα