Σκέψεις για το σχέδιο νόμου «Δημιουργία νέας καθετοποιημένης εταιρίας ηλεκτρικής ενέργειας» (Μικρή ΔΕΗ) [του Χρήστου Ι. Ιωάννου*]

Από την πρώτη, κιόλας παράγραφο (Άρθρο 1, παράγραφος 1) γίνεται σαφές ότι στη νέα εταιρεία εισφέρονται όχι μόνο οι μονάδες αλλά καθετοποιείται όλη η διαδικασία από τις μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας έως τον τελικό καταναλωτή.

Στις επόμενες παραγράφους και άρθρα γίνεται κατανοητό γιατί συμβαίνει αυτό και τι σημαίνουν οι επιλογές αυτές τόσο για τη ΔΕΗ, όσο και για τους εργαζομένους και τις τοπικές κοινωνίες.

Οι λιγνιτικές μονάδες που αποσχίζονται και μεταφέρονται στη νέα εταιρία είναι όλες εκείνες που περικλείουν τα πλουσιότερα, σε θερμογόνο δύναμη, ορυχεία (πχ Βεύη) της περιοχής της Δυτικής Μακεδονίας, τα οποία μπορούν να εμπλουτίσουν το «φτωχότερο» μείγμα άλλων ορυχείων και να καταστήσουν τις μονάδες, που αυτά εξυπηρετούν, βιώσιμες και αποδοτικές. Κυρίως αφορά τις μονάδες «φιλέτα» της ΔΕΗ, όπως ο ΑΗΣ Μελίτης – Αχλάδας Ι και η μελλοντική μονάδα ΑΗΣ Μελίτης – Αχλάδας ΙΙ, με σύγχρονο σχεδιασμό, υψηλό βαθμό απόδοσης και παραπροϊόντα που παράγουν εμπορικό και γεωργικό πλεόνασμα (χαρακτηριστικό παράδειγμα η γύψος). Θα χρεωθεί ο νέος ιδιοκτήτης με τα επικαιροποιημένα κόστη της μελέτης του ΑΗΣ Μελίτης ΙΙ ή απλά θα καρπωθεί τις επενδύσεις της ΔΕΗ ΑΕ που χρηματοδοτήθηκαν από τους Έλληνες πολίτες; Ερωτήθηκαν οι τοπικές κοινωνίες εάν συμφωνούν με τους όρους εκμετάλλευσης των ορυχείων από ιδιώτες; Ερωτήθηκαν σχετικά με τα δικαιώματα εκμετάλλευσης κοιτασμάτων, όπως αυτά της Μελίτης και των Κομνηνών; Τι θα γίνει με τον Τοπικό Πόρο Ανάπτυξης; Θα συνεχίσει να υπάρχει ή θυσιάζεται στο βωμό της ιδιωτικοποίησης; Είναι εντελώς διαφορετικό το Εθνικό συμφέρον που πρεσβεύει η ΔΕΗ ΑΕ σε σχέση με το ιδιωτικό συμφέρον και όφελος του επενδυτή της «μικρής ΔΕΗ»!

Όλες οι μονάδες που παραχωρούνται έχουν άμεση σχέση με την εξυπηρέτηση των τοπικών κοινωνιών με την παροχή θερμικής ενέργειας μέσω Τηλεθέρμανσης γεγονός που δεν ξεκαθαρίζεται με ποιο πλαίσιο θα συνεχιστεί η εξυπηρέτησή τους  και ποια τιμολογιακή πολιτική θα ακολουθηθεί. Ας μην ξεχνάμε ότι η συγκεκριμένη πηγή θερμικής ενέργειας είναι μονοπώλιο και ως τέτοιο όφειλε ο νόμος να το αντιμετωπίσει. Έχουν επενδυθεί δισεκατομμύρια ευρώ σε έργα υποδομών στη Δυτική Μακεδονία για την Τηλεθέρμανση σε επίπεδο α) υποδομών των ΑΗΣ και των πόλεων, β) δικτύων μεταφοράς και διανομής, γ) εκσυγχρονισμού των συστημάτων θέρμανσης των κτιρίων και συστημάτων παρακολούθησης, ενώ δ) βρίσκονται σε εξέλιξη επεκτάσεις των δικτύων τηλεθέρμανσης στην Πτολεμαΐδα, στο Αμύνταιο και ε) σχεδιάζονται νέες για Πολεοδομικές Ενότητες των Ενεργειακών Δήμων. Για ποιο λόγο παραδίδονται όλοι οι καταναλωτές στα χέρια ενός επενδυτή που θα κληθεί να διαχειριστεί ένα, φύσει και θέσει, μονοπώλιο; Πως διασφαλίζεται ο κοινωνικός χαρακτήρας της παροχής θερμικής ενέργειας στα πλαίσια του συμφώνου ανταπόδοσης της ΔΕΗ προς τις πληττόμενες περιοχές;

Κοιτώντας τις υδροηλεκτρικές μονάδες που παραχωρούνται στη νέα «Μικρή ΔΕΗ» παρατηρούμε ότι έχουν συμπεριληφθεί όλες οι μονάδες που συμπληρώνουν το λεκανοπέδιο Πτολεμαΐδας – Φλώρινας καθώς εκμεταλλεύονται τον υδροφόρο ορίζοντα (υπόγειο κι επιφανειακό) του λεκανοπεδίου Αμυνταίου – Εορδαίας. Μην ξεχνάμε την άντληση υδάτων από τη Βεγορίτιδα λίμνη για την ενίσχυση των ΥΗΣ  Άγρα κι Εδεσσαίου! Μην λησμονείται το γεγονός ότι ένας ΥΗΣ δεν είναι μόνο η εγκατάσταση παραγωγής ενέργειας αλλά όλο το σύμπλεγμα που περιλαμβάνει τα συνοδά φράγματα κι έργα υποδομών, παρακολούθησης και διαχείρισης των υδάτινων πόρων. Επιπλέον παραχωρείται το πλέον σύγχρονο Υδροηλεκτρικό κι Αρδευτικό φράγμα του Νέστου στην περιοχή του Θησαυρού, Δράμας, το οποίο όχι μόνο είναι κρίσιμο για  την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας αλλά και για την άρδευση όλης της περιοχής της Ανατολικής Μακεδονίας και τμήματος της Θράκης! Είναι το τελευταίο έργο με κοινωνικό πρόσημο που εξετέλεσε η ΔΕΗ λίγο πριν την μετατροπή της από ΔΕΚΟ σε ΑΕ και διαχειρίζεται τεράστιους υδάτινους όγκους σε ευαίσθητες παραμεθόριες περιοχές. Το ίδιο ισχύει και στην περίπτωση του ποταμού Άραχθου με τον ΥΗΣ Πουρναρίου.

Σε οικονομικό επίπεδο, οι ΥΗΣ παίζουν καθοριστικότατο ρόλο στον καθορισμό της τιμής βάσης, με την οποία πληρώνονται οι ιδιώτες παραγωγοί ηλεκτρικής ενέργειας. Τι θα τους εμποδίσει να βγάλουν τους ΥΗΣ εκτός συστήματος εκτοξεύοντας το κόστος της μεγαβαττώρας από τη στιγμή που τους ανήκουν; Ποιος θα ελέγχει τις ενέργειές τους; Ποιος θα κοστολογεί την άρδευση που γίνεται από αυτούς τους ΥΗΣ με τα συνοδά τους φράγματα; Στο σημείο αυτό έρχεται να «ξεκαθαρίσει» την κατάσταση το δεύτερο σχέδιο νόμου του ΥΠΕΚΑ που έχει τεθεί σε διαβούλευση κι αφορά τις κατηγορίες αδειών χρήσης και εκτέλεσης  έργων αξιοποίησης των υδάτων για βιομηχανική κι ενεργειακή χρήση, όπως φαίνεται στο παράρτημα 1 του σχεδίου, δείχνοντας τις πονηρές προθέσεις που υποκρύπτονται:

3. Βιομηχανική χρήση

3.1 Άμεση χρήση (ενσωμάτωση)

3.2 Έμμεση χρήση (επεξεργασία προϊόντων –πρώτων υλών)

3.3 Εμφιάλωση − συσκευασία νερού

3.4 Ψύξη –Θερμορύθμιση

3.5 Λατομική/μεταλλευτική χρήση (υποβιβασμός στάθμης)

3.6.Λοιπές χρήσεις νερού που εξυπηρετούν δραστηριότητες δευτερογενούς τομέα

3.7Λοιπές χρήσεις νερού που εξυπηρετούν βιομηχανικές δραστηριότητες

4. Ενεργειακή χρήση

4.1 Παραγωγική κίνηση –Υδροηλεκτρικές εγκαταστάσεις

4.2 Θερμοηλεκτρικές εγκαταστάσεις

4.3 Γεωθερμία

4.4Εξόρυξη ενεργειακών ορυκτών (υποβιβασμός στάθμης)

4.5Λοιπές χρήσεις νερού που εξυπηρετούν ενεργειακά έργα

Στην Ελλάδα, σχεδόν ποτέ, δεν γίνεται κάτι τυχαία και συνήθως οι νόμοι λειτουργούν σαν ένα παζλ. Όσο περισσότερα κομμάτια προστίθενται, τόσο σχηματίζεται μια πληρέστερη εικόνα για τα σχεδιαζόμενα. Με συνδυασμένη ανάγνωση των δύο σχεδίων νόμου γίνεται σαφές ότι όχι μόνο παραχωρείται η εκμετάλλευση των ΥΗΣ και των φραγμάτων αλλά παρέχεται η απόλυτη δυνατότητα εκμετάλλευσης των υδάτινων πηγών από τον ιδιώτη – επενδυτή!!!

Στο Άρθρο 2, παράγραφος 3 αναφέρεται ότι «ως αντάλλαγμα για τον εισφερόμενο κλάδο, η ΔΕΗ Α.Ε. θα λάβει το σύνολο των μετοχών εκδόσεως της νέας εταιρίας, η αξία των οποίων θα είναι ίση προς την αξία της καθαρής θέσης του εισφερόμενου κλάδου.» Σε συνδυασμό με το Άρθρο 3, παράγραφος 2 «Σε περίπτωση που η σύμβαση της απόσχισης του κλάδου δεν έχει συμπεριλάβει ορισμένα από τα στοιχεία του ενεργητικού ή του παθητικού που υπάγονται άμεσα από επιχειρηματικής απόψεως στον εισφερόμενο κλάδο, ο τελευταίος συμπεριλαμβάνει τα ανωτέρω παραλειφθέντα στοιχεία του ενεργητικού και παθητικού, εφόσον από την ερμηνεία της σύμβασης απόσχισης δεν συνάγεται σαφώς ότι τα μέρη επιθυμούσαν τον αποκλεισμό των παραλειφθέντων στοιχείων του ενεργητικού και του παθητικού από τον κλάδο. Από της ολοκλήρωσης της απόσχισης, κατά τα προβλεπόμενα στο άρθρο 7 του παρόντος νόμου, τα ανωτέρω παραλειφθέντα από τη σύμβαση απόσχισης περιουσιακά στοιχεία λογίζονται ως εισφερθέντα στη νέα εταιρία.» λογιστικά δημιουργούνται κάποια σημαντικά θέματα. Το κυρίαρχο πρόβλημα που δημιουργείται είναι ότι είναι ανοιχτό σε «δημιουργική» λογιστική και συμφωνία με τον ιδιώτη – επενδυτή το «μαγείρεμα» των στοιχείων του ενεργητικού και του παθητικού της νέας επιχείρησης ούτως ώστε η καθαρή θέση της να διαμορφωθεί σε επίπεδα που ο ιδιώτης θα επιλέξει, με αποτέλεσμα η αξία των μετοχών, που θα αντανακλούν αυτήν την καθαρή θέση, να δύνανται να έχουν μηδενική ή ακόμα και αρνητική (!) αξία. Συνεπώς το τίμημα αγοράς της «μικρής ΔΕΗ» μπορεί να είναι εξαιρετικά χαμηλό (καθώς η αξία των μετοχών θα αποτελέσει την αφετηρία της πρόσκλησης για την διαπραγμάτευση της αγοράς) και να δημιουργήσει πλασματική εικόνα. Το πλέον συμφέρον θα ήταν να υπολογιστεί η αξία των παγίων της νέας εταιρίας με βάση την αξία αντικατάστασης, χωρίς να υπολογιστούν αποσβέσεις και λοιπά λογιστικά τρικ. Γιατί δεν αναφέρονται στο ίδιο άρθρο όλες αυτές οι παράμετροι; Είναι ηλίου φαεινότερον ότι πρόκειται για νομικά τεχνάσματα απόκρυψης των πραγματικών προθέσεων!

Η παράγραφος 3 του Άρθρου 8 έρχεται σε ευθεία αντίθεση με τις διατάξεις σχετικά με τις βεβαιώσεις περί μη ύπαρξης αυθαιρεσίας στα μεταβιβαζόμενα ακίνητα του νόμου 4178/2013. Η παράγραφος 4 του ιδίου άρθρου παραχωρεί όλες τις εγκρίσεις, απαλλοτριώσεις, παραχωρήσεις κι επιχορηγήσεις στη νέα εταιρεία κατ’ απόκλιση όλων των κειμένων, γενικών ή ειδικών διατάξεων και των προβλέψεων διοικητικών πράξεων, δηλαδή όλες οι επιχορηγήσεις, παραχωρήσεις, άδειες κι εγκρίσεις που δόθηκαν με γνώμονα το Εθνικό συμφέρον μεταβιβάζονται αυτομάτως στον ιδιώτη ο οποίος θα έχει τη δυνατότητα να τις καρπωθεί και να τις εκμεταλλευτεί στο έπακρο χωρίς συζήτηση ή νομική προστασία εκ μέρους των θιγομένων!!!!

Επιπλέον αναφέρεται ότι οι εκκρεμείς δίκες της ΔΕΗ ΑΕ συνεχίζονται αυτοδικαίως από τη  νέα εταιρεία χωρίς όμως να αποσαφηνίζεται από πού θα προέρχονται τα στοιχεία (ενδεχόμενο να θιγούν τα συμφέροντα της ΔΕΗ ΑΕ), με ποιες υπηρεσίες θα γίνονται οι εκτιμήσεις και οι μελέτες, ενώ αφήνεται θολό αν στις παραστάσεις των δικαστηρίων θα έχουν την ευθύνη παράστασης ή μαρτυρίας υπάλληλοι της ΔΕΗ ΑΕ οι οποίοι δεν θα έχουν σχέση υπαλληλική με τη νέα εταιρεία (πχ δικαστήρια απαλλοτριώσεων).

Καινοφανής είναι η διατύπωση της παραγράφου 6 του Άρθρου 8 με την οποία  η μεταφορά του προσωπικού στη νέα εταιρία γίνεται κατά παρέκκλιση κάθε αντίθετης γενικής ή ειδικής ρύθμισης Νόμου, Κανονισμού, Διαιτητικής Απόφασης, διοικητικής πράξης, συλλογικής ή ατομικής σύμβασης εργασίας. Ταυτόχρονα εισάγεται το θέμα της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα  των υπαλλήλων (παράγραφος 7, Άρθρο 8) άνευ συγκαταθέσεως του υποκειμένου!

Στη νέα εταιρεία  μεταβιβάζονται αυτούσιες όλες οι συμβάσεις προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας καθώς και οι παρεπόμενες έννομες σχέσεις που συνδέονται με αυτές, άνευ συγκατάθεσης των πελατών! Φυσικά η νέα εταιρεία έχει από την πρώτη στιγμή τη δυνατότητα τροποποίησης των όρων των συμβάσεων αυτών (Άρθρο 9, παράγραφοι 1 &2) και για τουλάχιστον έξι (6) μήνες (ίσως και περισσότερο κατά τις διαπραγματεύσεις) καθώς με την παράγραφο 5, απαγορεύεται στη ΔΕΗ ΑΕ να επαναπροσελκύσει τους πελάτες.

Εφόσον το κέρδος του ιδιώτη – επενδυτή είναι το επιδιωκόμενο, φυσικό κι επόμενο είναι με το Άρθρο 9, παράγραφος 9 να εξαιρεθούν από τον εισφερόμενο κλάδο οι πελάτες των νήσων της ελληνικής επικράτειας. Το κόστος εξυπηρέτησης των πελατών αυτών θα βαρύνει αποκλειστικά τη μητρική ΔΕΗ ΑΕ αυξάνοντας έτσι το ποσοστό απόσχισης καθώς οι εναπομείναντες πελάτες της ΔΕΗ ΑΕ θα έχουν μεγαλύτερη επίπτωση στα κέρδη της εταιρείας και φυσικά με μεγαλύτερο κόστος μεταφοράς και διανομής (έχοντας υπ’ όψη την ιδιωτικοποίηση του ΑΔΜΗΕ). Ταυτόχρονα, με το Άρθρο 10, καταργείται η δυνατότητα λήψης ασφαλιστικών μέτρων κατά της ΔΕΗ ΑΕ ή της νέας εταιρείας και το δικαίωμα της προσωρινής δικαστικής προστασίας (άρθρο 14 Ν.2472/1997) με συνέπεια να μην μπορούν να υπερασπιστούν τα συμφέροντά τους τρίτοι έναντι των εταιρειών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα οι προσφυγές της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Κοζάνης κατά της ΔΕΗ ΑΕ σχετικά με τις απαλλοτριωμένες εκτάσεις, την επαναπόδοσή τους στην κοινωνία και τις αποκαταστάσεις των εδαφών. Ακόμη, κενό είναι το τι θα συμβεί με τις αγωγές των πολιτών για τις απαλλοτριώσεις σε εξέλιξη κατά της ΔΕΗ ΑΕ ενώ ούτε οι υπάλληλοι μπορούν να προστατευτούν από παραβάσεις των προσωπικών τους δεδομένων!

Από όλα τα ανωτέρω γίνεται σαφές ότι το σχέδιο νόμου που έχει τεθεί σε διαβούλευση όχι μόνο θίγει τα συμφέροντα της ΔΕΗ ΑΕ, των εργαζομένων, των ταμείων, των κοινωνιών, των αγροτών και όλων των πολιτών αλλά λειτουργεί σκανδαλωδώς ευεργετικά προς τον ιδιώτη και καταστρατηγεί κάθε έννοια προστασίας του Δημοσίου κι Εθνικού συμφέροντος.

Συμπερασματικά, με βάση τα παραπάνω, πιστεύουμε ότι δεν θα πρέπει να ψηφιστεί το παρόν νομοσχέδιο και να αποσυρθεί εντελώς, καθώς αποτελεί εκχώρηση της Δημόσιας Περιουσίας, του Εθνικού πλούτου και σημαντική απειλή στην Εθνική Ασφάλεια.

Οφείλουμε με βάση το Σύνταγμα να αντιδράσουμε και να ενεργοποιηθούμε για την προάσπιση των εθνικών συμφερόντων της χώρας. Είναι καιρός ν’ αφαιρέσουμε τις παρωπίδες από τα μάτια μας και να δούμε την πραγματικότητα ως έχει: ότι είναι ανάγκη πλέον -και όχι επιλογή- η σύγκλιση και η συνδυασμένη δράση όλων των πολιτικών και κοινωνικών δυνάμεων προς την κατεύθυνση της αντίδρασης. Μιας αντίδρασης δημοκρατικής, θεσμικής και βαθιά πολιτικής, με επιχειρήματα κι ενέργειες που θα συνενώσουν, θα συσπειρώσουν και θα εμπνεύσουν την κοινωνία, δίνοντας το στίγμα ότι υπάρχει και άλλη λύση, εφικτή, εφαρμόσιμη, πολιτική, με επίκεντρο τον άνθρωπο, τον πολίτη. Λύση σωτηρίας. Διέξοδος ανάκτησης της αξιοπρέπειάς μας, μακριά από την επικρατούσα – σήμερα – λογική του «διαίρει και βασίλευε». Η επιλογή ανήκει σε ολόκληρη την κοινωνία και αποτελεί κρίσιμο παράγοντα η συμμετοχή όλων των σκεπτόμενων ανθρώπων, που πιστεύω βαθιά ότι υπάρχουν στην Ελλάδα σε πλεόνασμα σε σχέση με άλλες χώρες!

Τη στιγμή που το σπίτι μας φλέγεται από ενέργειες τρίτων, πρωταρχικός στόχος είναι να κατασβεστεί η πυρκαγιά πάση θυσία κι έπειτα θα υπάρξει ο χρόνος να κρίνουμε ήρεμα κι αποστασιοποιημένα ποιος ή τι απέδωσε καλύτερα. Προέχει, όμως, άμεσα η σωτηρία και διάσωση του σπιτιού μας, της Ελλάδας…

*Χρήστος Ι. Ιωάννου,

Διπλωματούχος Πολιτικός Μηχανικός