Ελεύθερες κιλοβατώρες

Αναδημοσίευση: Βήμα, της Λώρης Κρέζα, 6.8.10

Ευτυχώς ζούμε σε ελεύθερη αγορά κι έχουμε ένα κάρο ελευθερίες. Μπορούμε ελεύθερα να γίνουμε εφοπλιστές ή ελεύθερα να επενδύσουμε στη βιομηχανία. Το αυτό ισχύει και στην ηλεκτροδότηση: όποιος θέλει παράγει και πωλεί το ρεύμα εντελώς ελεύθερα. Οι επίμονες διαβεβαιώσεις της κυβέρνησης για απελευθέρωση της αγοράς ενέργειας είναι ρητορικές. Εδώ και 10 χρόνια υπάρχει πλήρης ελευθερία να πάρει κάποιος την άδεια, να ανεγείρει τη μονάδα του, να προσελκύσει καταναλωτές και να τους πουλήσει το «φως» στη λιανική. Υπάρχει ελευθερία τόσο στην παραγωγή όσο και στη διάθεση του ηλεκτρικού ρεύματος. Αυτό που περιορίζει την ελευθερία των επενδυτών γράφεται με τρία γράμματα: ΔΕΗ. Η δημόσια επιχείρηση είναι αξιόπιστη, παραμένει φθηνή (παρά τις ανατιμήσεις) και επιπλέον έχει καβατζάρει όλες τις συμφερτικές μονάδες παραγωγής. Δύσκολο να την ανταγωνιστεί κάποιος.

Η τρόικα έχει μια δυσανεξία στις ηγεμονικές εταιρείες, όταν αυτές είναι κρατικές. Επόμενο ήταν να προτείνει τον κατακερματισμό της ΔΕΗ, πολλώ δε αφού μια τέτοια επιλογή θα έφερνε ρευστό στα ταμεία. Η κυρία Τίνα Μπιρμπίλη από την αρχή ήταν αντίθετη στην πώληση του 40% των ηλεκτροπαραγωγικών μονάδων και κατόπιν συσκέψεως με τους συναρμόδιους υπουργούς διαβεβαίωσε χθες ότι η κυβέρνηση «συζητά τα πάντα εκτός από την πώληση μονάδων της ΔΕΗ». Θα χρειαστούν λοιπόν ευφάνταστες λύσεις για να μπουν νέοι παίκτες στην αγορά ή τουλάχιστον να φανεί ότι κάτι γίνεται- ενώ στην πραγματικότητα δεν θα κινείται τίποτε. Δεν είναι κακό αυτό, στην ίδια θέση έχουν περιέλθει κι άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

Ενας ευρηματικός τρόπος για να φανεί ότι ελευθερώνεται ακόμη περισσότερο η αγορά είναι η ανταλλαγή μονάδων, κατά το γαλλοβρετανικό μοντέλο. Κάποια ελληνική μονάδα παραγωγής ρεύματος θα παριστάνει πως είναι βουλγάρικη και κάποια βουλγάρικη πως είναι ελληνική. Γίνονται αυτά. Μία ακόμη απόφαση που θα ικανοποιήσει την τρόικα χωρίς να πλήξει τη ΔΕΗ σχετίζεται με το λιγνιτωρυχείο της Βεύης- το οποίο μάλλον είναι χρυσωρυχείο, καθώς θέλουν να το εκμεταλλευτούν όλοι οι κροίσοι της χώρας. Ο λιγνίτης προορίζεται για εργοστάσιο ρεύματος της Φλώρινας, που υποτίθεται θα έχτιζε η ΔΕΗ. Συνδέοντας τα δύο έργα, προκύπτει ένας χαρούμενος παραγωγός ενέργειας, με την πρώτη ύλη στο χέρι. Ολα κι όλα: ωραίοι οι ανεμόμυλοι, αλλά δεν φυσάει κάθε μέρα· ωραία τα φωτοβολταϊκά πάρκα αλλά αδύναμα. Κανείς δεν ανταγωνίζεται το μαύρο ορυκτό στη φτήνια του.

Υπάρχει μία ακόμη μέθοδος για να ευνοηθούν οι ελεύθεροι επενδυτές της ελεύθερης αγοράς. Να καταδικαστούν οι πελάτες της ΔΕΗ στην ακρίβεια. Να έχει το ρεύμα τόσο υψηλή τιμή που να φοβούνται όλοι να ανάψουν θερμοσίφωνο. Οι νέες εταιρείες καραδοκούν. Εχουν άδειες, έχουν υποδομές και περιμένουν την κατάλληλη ευκαιρία. Η ΔΕΗ εξακολουθεί να παράγει το 85% του ηλεκτρικού ρεύματος. Στη λιανική πώληση φαίνεται περισσότερο η ηγεμονική θέση: από τα 7,5 εκατ. ρολόγια που υπάρχουν μόνο τα 35.000 προμηθεύονται ρεύμα από άλλες εταιρείες. Εκεί έχουν στραφεί κάποιες επιχειρήσεις και αλυσίδες καταστημάτων, ενώ το ενδιαφέρον για οικιακή κατανάλωση παραμένει ισχνό. Εν τούτοις, αν παραφουσκώσουν τα τιμολόγια της ΔΕΗ κάθε νοικοκύρης θα έχει λόγο να αποταθεί σε μικρό προμηθευτή. Μια εταιρεία που μπαίνει δυναμικά στην παραγωγή και διάθεση ενέργειας από τον Σεπτέμβρη στοχεύει στον εφοδιασμό 200.000 σπιτιών. Προς το παρόν τα τιμολόγιά της είναι φθηνότερα κατά 10%.

Είναι κατανοητό πως για να γιγαντωθούν οι μικρές εταιρείες πρέπει να γίνει ασύμφορη η δημόσια επιχείρηση. Οι μικρές εταιρείες μόλις μεγαλώσουν θα αλλάξουν στρατηγική- αυτό το αναμένουν όλοι. Υπάρχει και μία άλλη παράμετρος. Οι ιδιώτες μπορούν να κάνουν εισαγωγές ρεύματος από γειτονικές χώρες. Για να γίνουν ανταγωνιστικοί θα αγοράσουν και από εργοστάσια πυρηνικής ενέργειας. Λεπτομέρειες... Εν ολίγοις, η πίεση για απελευθέρωση μάλλον θα οδηγήσει σε ανελεύθερες συνθήκες. Τι να κάνουμε, είναι πολύ της μόδας το laissez-faire.