Έρευνα Cedefop: Πώς πρέπει να ενισχυθούν οι "πράσινες" δεξιότητες στην ΕΕ

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ

Ο Ιαν εργαζόταν μέχρι πέρυσι σε ναυπηγείο στη Μεγάλη Βρετανία, ενώ το προηγούμενο πόστο του ήταν στον τομέα του πετρελαίου και του φυσικού αερίου. Όταν έχασε τη δουλειά του, δεν έμεινε για πολύ καιρό άνεργος. Σήμερα, είναι περιζήτητος στον ταχέως αναπτυσσόμενο τομέα των ανεμογεννητριών, χάρη στις αυξημένες δεξιότητές του στη συγκόλληση, την επιφανειακή επεξεργασία και τον εξοπλισμό. Είναι ένας από τους εκατομμύρια Ευρωπαίους, που σήμερα, αλλά και στα επόμενα χρόνια -κατόπιν μιας ταχείας επανεκπαίδευσης- βρίσκουν ή θα βρουν απασχόληση σε τομείς της "πράσινης" οικονομίας, των καθαρών τεχνολογιών και υποδομών. Άλλωστε, αυτοί ακριβώς οι τομείς, ως διέξοδος για την αντιμετώπιση της οικονομικής ύφεσης, "προικοδοτήθηκαν" με 200 δισ. ευρώ από το Ευρωπαϊκό Σχέδιο για την Ανάκαμψη της Οικονομίας. Σύμφωνα με έρευνα, που διενεργεί σε έξι κοινοτικά κράτη (Δανία, Γερμανία, Εσθονία, Ισπανία, Γαλλία και Ηνωμένο Βασίλειο), το Ευρωπαϊκό Κέντρο για την Ανάπτυξη της Επαγγελματικής Κατάρτισης (Cedefop), οι "πράσινες" δεξιότητες θα γίνουν στα επόμενα χρόνια εξίσου σημαντικές για όλες τις θέσεις εργασίας. Βέβαια, ο βαθμός επανεκπαίδευσης, που θα χρειαστεί ένας εργαζόμενος με εμπειρία, όπως ο Ιαν, για να «περάσει» σε ένα πράσινο επάγγελμα, ενδέχεται να είναι τελικά χαμηλότερος από τον αρχικά αναμενόμενο. Μελέτες περιπτώσεων αποδεικνύουν ότι αν υπάρχει ένα καλό υπόβαθρο γενικών δεξιοτήτων, τότε ο εργαζόμενος μπορεί -με ενίσχυση αυτών και προσθήκη νέων- να φέρει εις πέρας το πλήρες εύρος καθηκόντων ενός πράσινου επαγγέλματος. «Οι δεξιότητες σε παλιούς τομείς ή ακόμη και σε τομείς που βρίσκονται σε ύφεση, μπορούν να αποδειχθούν πολύτιμες για την πράσινη οικονομία. Για παράδειγμα, οι εργαζόμενοι με πείρα στη ναυπηγική και στον κλάδο του πετρελαίου ή του φυσικού αερίου είναι ιδιαίτερα ευπρόσδεκτοι στον τομέα των ανεμογεννητριών», υπογραμμίζει το Cedefop, που εδρεύει στη Θεσσαλονίκη. Μπορεί η ενωμένη Ευρώπη να έχει αντιληφθεί τί πρέπει να γίνει σε αυτόν τον τομέα, αλλά, δυστυχώς, ταλανίζεται -σύμφωνα με το Cedefop- από συστημικές αδυναμίες, σε ό,τι αφορά τις δεξιότητες του πληθυσμού της. Οι αδυναμίες αυτές μειώνουν την ανταγωνιστικότητα και την παραγωγικότητα, και κατ' επέκταση την ικανότητα της ΕΕ να αξιοποιήσει τις ευκαιρίες της πράσινης ανάπτυξης.

Η έλλειψη μηχανικών το σημαντικότερο πρόβλημα του περιβαλλοντικού τομέα στη Γερμανία

Όπως προειδοποιεί το Cedefop στη μελέτη του, που θα δημοσιοποιηθεί μέσα στο 2010, οι ελλείψεις σε διοικητικές και ειδικές δεξιότητες (πχ, σε μηχανικούς, τεχνολόγους, μαθηματικούς), είναι πιο ανησυχητικές από το έλλειμμα σε «νέες» πράσινες ειδικότητες. Σε ολόκληρη την Ευρώπη, μειώνεται η δημοτικότητα των μαθημάτων "STEM" (δηλαδή τεχνολογία, μηχανική, μαθηματικά) στη δευτεροβάθμια και τριτοβάθμια εκπαίδευση. Λόγω δημογραφικών τάσεων, ορισμένες χώρες δεν έχουν αρκετούς μηχανικούς για να αντικαταστήσουν αυτούς που συνταξιοδοτούνται, με αποτέλεσμα να δημιουργείται έλλειψη ατόμων με τις κατάλληλες δεξιότητες για την υλοποίηση έργων υποδομής. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι η έλλειψη μηχανικών αποτελεί ίσως το σοβαρότερο πρόβλημα του περιβαλλοντικού τομέα στη Γερμανία, που μάλιστα επιδεινώνεται λόγω της μείωσης αποφοίτων και εκπαιδευόμενων μηχανικών τα τελευταία χρόνια.

Το «χρυσό κίνητρο» των 1.100 ευρώ για την απόκτηση πτυχίου “STEM”

Αν η ΕΕ θέλει να επιβιβαστεί στο τρένο της πράσινης ανάπτυξης, εθνικές και τοπικές κυβερνήσεις πρέπει να προσελκύσουν περισσότερους μαθητές και φοιτητές στους κλάδους των θετικών επιστημών, των μαθηματικών και της τεχνολογίας. «Η πράσινη ανάπτυξη απαιτεί περισσότερους μηχανικούς από αυτούς που παράγει σήμερα η Ευρώπη», προειδοποιεί το cedefop. Εσχάτως, κάτι έχει αρχίσει να κινείται προς αυτή την κατεύθυνση, από πλευράς και του ιδιωτικού τομέα. Για παράδειγμα, ο Σύνδεσμος Βρετανικών Βιομηχανιών (Confederation of British Industry) επεξεργάζεται το ενδεχόμενο παροχής «χρυσού κινήτρου» ύψους 1.100 ευρώ σε κάθε φοιτητή, που εγγράφεται σε κύκλο σπουδών για την απόκτηση πτυχίου STEM.

Οι Βρετανοί ηλεκτρολόγοι και η ακριβή εκπαίδευση για τα φωτοβολταϊκά

Στο μεταξύ, η αναβάθμιση των δεξιοτήτων πρέπει να είναι ταυτόχρονα οικονομικά προσιτή και αποδοτική. Πρόσφατη έρευνα στο Ηνωμένο Βασίλειο έδειξε ότι, παρ' ότι οι περισσότεροι ηλεκτρολόγοι επιθυμούσαν να εκπαιδευτούν στην εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων, δεν το έπρατταν γιατί δεν ήταν διατεθειμένοι να καταβάλουν τα 2.050 ευρώ, που απαιτούνταν για έναν κύκλο μαθημάτων!

Εκπαίδευση …εκπαιδευτών

Επίσης, πρέπει να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στην εκπαίδευση των εκπαιδευτών. Δεν υπάρχουν αρκετοί εκπαιδευτές και καθηγητές με γνώσεις επί των περιβαλλοντικών ζητημάτων, και ικανότητες διδασκαλίας των νέων τεχνικών. Οι ελλείψεις είναι ιδιαιτέρως σοβαρές στον αγροτικό και τον κατασκευαστικό τομέα. Τα έξι κράτη-μέλη που εξέτασε η μελέτη του Cedefop είχαν συναίσθηση των δυνατοτήτων απασχόλησης που προσφέρει η μετάβαση σε μια οικονομία χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Ωστόσο, ουδέν εξ αυτών έχει ενσωματώσει την ανάπτυξη δεξιοτήτων στις περιβαλλοντικές στρατηγικές και τα προγράμματά του.

To σχέδιο της Γαλλίας και το παράδειγμα προς αποφυγήν της Ισπανίας

Η Γαλλία είναι μάλλον η πλέον ανεπτυγμένη χώρα από αυτή την άποψη, χάρη στο πρόσφατο «σχέδιο κινητοποίησης για πράσινες θέσεις εργασίας». Σύμφωνα με το Cedefop, oι στρατηγικές για τις δεξιότητες ασχολούνται πλέον με τις συστημικές αδυναμίες της αγοράς εργασίας και θα επιφέρουν οφέλη και για τις "πράσινες" θέσεις εργασίας. Όπως τονίζει το Cedefop, οι εθνικές και περιφερειακές κυβερνήσεις έχουν ήδη προσφέρει την υποστήριξή τους στην ανάπτυξη εναλλακτικών πηγών ενέργειας, για παράδειγμα αιολικής ενέργειας στη Δανία, και στη χρήση τους για την τόνωση της δημιουργίας θέσεων εργασίας μέσω του συντονισμού της απασχόλησης, της βελτίωσης των δεξιοτήτων και των καινοτόμων πολιτικών. Οι περιφερειακές κυβερνήσεις ανοίγουν το δρόμο στην παροχή ολοκληρωμένων και οργανωμένων στρατηγικών δεξιοτήτων και στην ανάπτυξη πρωτοβουλιών ιδιωτικού-δημοσίου τομέα, που έχουν επιτύχει εντυπωσιακά αποτελέσματα και θα μπορούσαν να θεωρηθούν βέλτιστες πρακτικές. Ωστόσο, οι εθνικές και περιφερειακές κυβερνήσεις πρέπει να έχουν κατά νου τις πιθανές συνέπειες από την απόσυρση της υποστήριξής τους, όπως συνέβη με την πρόσφατη κατάρρευση του κλάδου της φωτοβολταϊκής ενέργειας, στην Ισπανία.