Πρόταση αναθεώρησης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής του συστήματος εμπορίας εκπομπών (ΣΕΔΕ) της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ)

Eπιταχύνεται ο ρυθμός μείωσης των εκπομπών αερίων, ενώ δίδεται η δυνατότητα στην Ε.Ε. να ανταποκριθεί στην υπόσχεσή της για μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 40% έως το 2030, με την πρόταση αναθεώρησης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής του συστήματος εμπορίας εκπομπών (ΣΕΔΕ) της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), με ισχύ από το 2021.

Σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, τον Ιούλιο δημοσίευσε την προτεινόμενη αναθεώρησή της για το σύστημα εμπορίας εκπομπών (ΣΕΔΕ) της Ε.Ε., επισημαίνοντας τα αναγκαία μέτρα για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου (ΑΘ) από το 2021 προκειμένου να υλοποιηθούν οι δεσμεύσεις της Ε.Ε. για την κλιματική αλλαγή για το 2030. Τον Οκτώβριο του 2014, οι ηγέτες της Ε.Ε. συμφώνησαν νέο πλαίσιο πολιτικών για το κλίμα και την ενέργεια, το οποίο συμπεριλαμβάνει δέσμευση για τη μείωση των εγχώριων εκπομπών ΑΘ κατά τουλάχιστον 40 % έως το 2030, σε σχέση με τα επίπεδα του 1990. Η εν λόγω δέσμευση συνιστά μια από τις σημαντικότερες συνεισφορές της Ευρώπης στις παγκόσμιες προσπάθειες καταπολέμησης της κλιματικής αλλαγής.
Οι αλλαγές στο ΣΕΔΕ αποτελούν το πρώτο νομοθετικό βήμα της Ε.Ε. προς την επίτευξη του στόχου των εκπομπών για το 2030. Οι αλλαγές έχουν σχεδιαστεί για να διασφαλίσουν ότι το πρώτο και μεγαλύτερο σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών παγκοσμίως θα συνεχίσει να είναι ο πιο αποτελεσματικός και οικονομικά αποδοτικός τρόπος μείωσης εκπομπών την ερχόμενη δεκαετία. Το ΣΕΔΕ καλύπτει περίπου 11.000 σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής και βιομηχανικές μονάδες σε 31 χώρες, καθώς και εκπομπές από πτήσεις μεταξύ ευρωπαϊκών αερολιμένων. Στην παρουσίαση της πρότασης, ο Miguel Arias Canete, επίτροπος της Ε.Ε. αρμόδιος για τη δράση για το κλίμα και την ενέργεια δήλωσε ότι «Οι πράξεις είναι προτιμότερες από τα λόγια. Σήμερα συντελέστηκε ένα σημαντικό βήμα στην προσπάθειά μας να τιμήσουμε τον στόχο της Ε.Ε. για μείωση των εκπομπών κατά τουλάχιστον 40 % έως το 2030. Το μήνυμά μου προς τους εταίρους μας από όλο τον κόσμο ενόψει της διάσκεψης του Παρισιού για το κλίμα είναι ότι η Ε.Ε. τηρεί τις διεθνείς δεσμεύσεις της. Και το μήνυμά μου προς επενδυτές, επιχειρήσεις και τη βιομηχανία είναι να επενδύουν στην καθαρή ενέργεια ήρθε, θα μείνει και θα συνεχίσει να αναπτύσσεται. Με τις προτάσεις αυτές, η Ευρώπη διαμορφώνει τις εξελίξεις για μια ακόμα φορά και είναι πρωτοπόρος στην παγκόσμια μετάβαση προς μια κοινωνία χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών».

Ταχύτερη μείωση

Ευθυγραμμιζόμενες με τους στόχους του 2030 για το κλίμα και την ενέργεια, οι εκπομπές από τους τομείς που καλύπτονται από το ΣΕΔΕ πρέπει να μειωθούν κατά 43 % έως το 2030, σε σχέση με τα επίπεδα του 2005. Για να επιτευχθεί αυτό, η συνολική ποσότητα των δικαιωμάτων εκπομπών εντός του συστήματος θα πρέπει να μειώνεται με ταχύτερο ρυθμό μετά το 2020. Από το 2021 κι έπειτα θα μειώνεται κατά 2,2%, σε σχέση με ένα 1,74% σήμερα. Στη διάρκεια της δεκαετίας έως το 2030, αυτό θα ισούται με περαιτέρω μείωση των εκπομπών της τάξης των 556 εκατομμυρίων τόνων, αριθμός που ισοδυναμεί με τις σημερινές ετήσιες εκπομπές του Ηνωμένου Βασιλείου.
Ένα σημαντικό μερίδιο των δικαιωμάτων θα συνεχίσει να δημοπρατείται την επόμενη περίοδο εμπορίας, με τα εναπομένοντα δικαιώματα εκπομπών, τα οποία ανέρχονται σε 6,3 δισεκατομμύρια για την περίοδο 2021-2030, να κατανέμονται δωρεάν. Σύμφωνα με την πρόταση, η κατανομή δωρεάν δικαιωμάτων θα είναι πιο στοχευμένη στο μέλλον, ειδικότερα για να βοηθήσει τους τομείς εκείνους που αντιμετωπίζουν μεγαλύτερο κίνδυνο μετεγκατάστασης της παραγωγής εκτός της ΕΕ σε περιοχές με λιγότερο φιλόδοξες πολιτικές για το κλίμα (καλούμενη «διαρροή άνθρακα»). Περίπου 50 τομείς οι οποίοι κρίνεται ότι διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο μετεγκατάστασης της παραγωγής θα είναι επιλέξιμοι για τα εν λόγω δωρεάν δικαιώματα.
Η αναθεώρηση θα εισαγάγει επίσης πιο ευέλικτους κανόνες για την καλύτερη ευθυγράμμιση του αριθμού των δωρεάν δικαιωμάτων εκπομπών με τα μεγέθη της παραγωγής. Επίσης, όλοι οι δείκτες αναφοράς που χρησιμοποιούνται ως βάση για την κατανομή των δωρεάν δικαιωμάτων θα επικαιροποιηθούν ώστε να αντανακλώνται οι τεχνολογικές εξελίξεις από το 2008 μέχρι σήμερα. Επιπρόσθετα, θα διατεθούν περίπου 400 εκατομμύρια επιπλέον δικαιώματα για νέες και αναπτυσσόμενες εγκαταστάσεις από το απόθεμα δικαιωμάτων για νεοεισερχόμενους.
Τα έσοδα της δημοπράτησης θα συνεχίσουν να διοχετεύονται στα κράτη-μέλη, με την απαίτηση να αξιοποιούνται τουλάχιστον κατά το ήμισυ για κλιματικούς και ενεργειακούς σκοπούς. Ο προτεινόμενος κατάλογος σκοπών διευρύνεται σύμφωνα με την προτεινόμενη αναθεώρηση, ούτως ώστε να συμπεριλαμβάνει υποστήριξη για τις δράσεις υπέρ του κλίματος σε ευάλωτες χώρες εκτός της Ε.Ε., αποζημίωση για το αυξημένο κόστος ηλεκτρικής ενέργειας στους περισσότερο ηλεκτροβόρους τομείς, καθώς και ανάπτυξη δεξιοτήτων και επανακατάρτιση στην αγορά εργασίας, συνδεδεμένες με τη μετάβαση προς μια οικονομία χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών.

Καινοτομία και εκσυγχρονισμός

H προτεινόμενη αναθεώρηση περιλαμβάνει επίσης τη δημιουργία δύο νέων Ταμείων που θα συνδράμουν τη βιομηχανία και τον ενεργειακό τομέα στη μετάβαση προς μια οικονομία χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών. Και τα δύο ταμεία θα χρηματοδοτηθούν από τα έσοδα δημοπράτησης.
Το Ταμείο Καινοτομίας θα επεκτείνει την υπάρχουσα υποστήριξη για την επίδειξη καινοτόμων τεχνολογιών. Θα παρέχει περίπου 450 εκατομμύρια δικαιώματα στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, τη δέσμευση και αποθήκευση άνθρακα και την καινοτομία χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών σε ενεργοβόρες βιομηχανίες. Το εν λόγω ταμείο αξιοποιεί την επιτυχία του υφιστάμενου χρηματοδοτικού προγράμματος με στόχο να παρέχει στήριξη προς την καινοτομία χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών (NER 300).
Ένα Ταμείο Εκσυγχρονισμού θα παρέχει 310 εκατομμύρια δικαιώματα για να συνδράμει στον εκσυγχρονισμό του ενεργειακού τομέα και να ενισχύσει την ενεργειακή απόδοση σε 10 κράτη-μέλη χαμηλού εισοδήματος της Ε.Ε. Οι εν λόγω χώρες δικαιούνται να συνεχίσουν να λαμβάνουν δωρεάν δικαιώματα που θα τις βοηθήσουν να εκσυγχρονίσουν τους ενεργειακούς τομείς τους. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκπόνησε τη νέα πρόταση μετά από εκτεταμένες διαβουλεύσεις για διάφορες πτυχές του συστήματος, συνεκτιμώντας περισσότερες από 500 συνεισφορές. Η πρόταση έχει υποβληθεί πλέον στα άλλα θεσμικά όργανα της Ε.Ε. προς εξέταση.

Πώς λειτουργεί το ΣΕΔΕ

Το ΣΕΔΕ της Ε.Ε. λειτουργεί σύμφωνα με την αρχή επιβολής ανώτατων ορίων και εμπορίας. Τίθεται ανώτατο όριο ή περιορισμός επί της συνολικής ποσότητας ορισμένων ΑΘ που μπορούν να εκπέμπονται εντός του συστήματος από εργοστάσια, σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής και άλλες εγκαταστάσεις. Το ανώτατο όριο μειώνεται με την πάροδο του χρόνου ούτως ώστε να μειωθούν οι συνολικές εκπομπές.
Οι εταιρείες λαμβάνουν ή αγοράζουν δικαιώματα εκπομπών εντός του ανώτατου ορίου, τα οποία μπορούν να εμπορεύονται μεταξύ τους ανάλογα με τις ανάγκες τους. Μπορούν επίσης να αγοράσουν ορισμένα ποσά διεθνών πιστώσεων από έργα με χαμηλές εκπομπές ανά τον κόσμο. Το όριο επί του συνολικού αριθμού των διαθέσιμων δικαιωμάτων διασφαλίζει ότι αυτά εξακολουθούν να έχουν αξία.
Στο τέλος κάθε χρόνου, μια εταιρεία πρέπει να παραδίδει αρκετά δικαιώματα ούτως ώστε να καλύπτονται όλες οι εκπομπές της, αλλιώς επιβάλλονται σοβαρά πρόστιμα. Εάν η εταιρεία μειώσει τις εκπομπές της, μπορεί είτε να κρατήσει τα διαθέσιμα δικαιώματα για να καλύψει τις μελλοντικές της ανάγκες είτε να τα πωλήσει σε άλλη εταιρεία που τα χρειάζεται. Η ευελιξία που επιφέρει η εμπορία διασφαλίζει ότι οι εκπομπές μειώνονται εκεί που το κόστος είναι το μικρότερο δυνατό.

imerisia.gr Του Κοσμά Ζακυνθινού kzakinthinos@pegasus.gr