Ο τρομοκράτης, ο επιτελάρχης και ο τιμονιέρης των ορυχείων
Στον πυρήνα του μεγαλύτερου ορυχείου λιγνίτη της Νότιας Ευρώπης, το Νότιο Πεδίο, στην Πτολεμαΐδα της Κοζάνης, εργαζόμενοι, κάρβουνο, απέραντοι ταινιόδρομοι, γιγάντιοι καδοφόροι εκσκαφείς και τεράστια φορτηγά γίνονται ένα.
Ακόμη και με ακραίες καιρικές συνθήκες -όπως εκείνες τις τελευταίες μέρες του πρώτου δεκαημέρου του Γενάρη, όπου το θερμόμετρο έδειχνε μείον 20 βαθμούς Κελσίου-, οι 1.000 εργαζόμενοι της ΔΕΗ καταβάλλουν υπεράνθρωπες προσπάθειες για να κρατούν ζωντανές τις μονάδες παραγωγής ρεύματος στον Αγιο Δημήτριο και στην Καρδιά και να αποτρέψουν το μπλακ άουτ στη χώρα.
Η ευστάθεια του συστήματος της ηλεκτροδότησης της χώρας κρεμόταν από μία κλωστή στις 8 με 10 Ιανουαρίου. Οι λιγνιτωρύχοι εν μέσω παγετού και με τους παλμούς της καρδιάς τους να σπάνε τα κοντέρ... από την πίεση και το στρες δεν μπορούσαν με τίποτα να χάσουν το στοίχημα του αδιάλειπτου εφοδιασμού των μονάδων. Και το κέρδισαν. Μείον 20 οι βαθμοί, κι εκείνοι με τα βυτία έριξαν 2 εκατομμύρια τόνους ζεστού νερού για να λιώσουν οι πάγοι και να μη σταματήσει δευτερόλεπτο η λειτουργία των σιδερένιων ταινιοδρόμων συνολικού μήκους 90 χλμ. Ο λιγνίτης έπρεπε να φτάσει από τους χιονισμένους λόφους των ορυχείων, διανύοντας μία απόσταση 20 χλμ., στον ΑΗΣ Αγ. Δημητρίου.
Πρόκειται για εργαζόμενους που γνωρίζουν σπιθαμή προς σπιθαμή την έκταση των 100 τετραγωνικών χιλιομέτρων του Νότιου Πεδίου έχουν ανέβει και κατέβει χιλιάδες φορές τη σκαμμένη σε βάθος 235 μέτρων γη. Μοιάζει με έναν φαρδύ κρατήρα... Το Νότιο Πεδίο είναι ένα υπαίθριο ορυχείο, χωρίς υπόγειες στοές, βλέπει ουρανό... Αλλά κι έτσι που είναι, η βαριά οσμή της τέφρας, η αποπνιχτική ατμόσφαιρα της μαύρης σκόνης ?ιδίως όταν αυτή σμίγει με τη χειμωνιάτικη ομίχλη? το μουγκρητό των σκαπτικών μηχανημάτων και των βαρέων οχημάτων και ο εκκωφαντικός ήχος των ανατινάξεων των βράχων δεν αφήνουν έναν απλό επισκέπτη να σταθεί ούτε για λίγα λεπτά.
Κι όμως, υπάρχουν άνθρωποι, που περνούν τα οκτάωρα και δεκάωρα της καθημερινής τους ζωής παλεύοντας με το κάρβουνο, το πολικό ψύχος και τον καύσωνα.
Ορισμένοι από αυτούς τους πρωταγωνιστές μιλάνε στο «Εθνος», που βρέθηκε στο Νότιο Πεδίο, στον τομέα «6» του ορυχείου, αλλά και στο ορυχείο του Αμυνταίου της Φλώρινας. Ανθρωποι χαμογελαστοί, δυνατοί αλλά με πρόσωπα ταλαιπωρημένα από τη σκληρή δουλειά. Είναι ρεαλιστές, καθώς ξέρουν ότι πλησιάζει το τέλος της εποχής του λιγνίτη, όμως είναι εκεί, στηρίζοντας τον, όπως και τη μεγάλη τους αγάπη, τη ΔΕΗ. Ο «επιτελάρχης», ο «μεγαλύτερος τρομοκράτης της Ευρώπης», «ο κουμανταδόρος», ο «τιμονιέρης» και ο «εργοδηγός» του Νότιου Πεδίου, αλλά και η νεαρή «μηχανικός μεταλλειολόγος» του ορυχείου Αμυνταίου είναι τα πρόσωπα που δουλεύουν βάζοντας ως στόχο ο λιγνίτης να καλύπτει το 30% με 35% της παραγωγής ρεύματος τις επόμενες δεκαετίες. Πριν από 60 χρόνια παρήγε το 75% της ηλεκτρικής ενέργειας, πέρυσι το 40%. Βλέπουν το τέλος να έρχεται, λόγω των αυστηρών περιβαλλοντικών όρων που έχει θέσει η ΕΕ κι εξαιτίας της μεγάλης ηλικίας των μονάδων που θα πρέπει να σβήσουν, αλλά είναι εκεί.
«Μεγάλος είναι κι ο μέσος όρος ηλικίας των εργαζομένων μας. Πενήντα ένα χρόνια», μας λέει με παράπονο ο Κώστας Θεοδωρίδης, διευθυντής του Νότιου Πεδίου. Ο «επιτελάρχης», όπως τον αποκαλούν οι συνάδελφοί του, εργάζεται από το 1991 στη ΔΕΗ και μπαίνοντας μαζί του σε ένα από τα τζιπ μεταφοράς του προσωπικού μας γυρνά σε ορισμένα από τα 350 χλμ. των εσωτερικών δρόμων του ορυχείου. «Με αυτά τα οχήματα μεταφέρουμε το προσωπικό για την αλλαγή της βάρδιας στους καδοφόρους εκσκαφείς. Ο κόσμος δουλεύει 9, αντί για 8 ώρες. Μία ώρα κρατά η μεταφορά τους», μας λέει δείχνοντάς μας έναν από τους εννιά καδοφόρους εκσκαφείς, τον μεγαλύτερο της Ευρώπης: «Καταναλώνει ρεύμα 5 Mεγαβάτ. Οσο και η πόλη της Πτολεμαΐδας», μας πληροφορεί. Τον ρωτήσαμε για τις δυσκολότερες στιγμές της ζωής του στα ορυχεία: «Τον Γενάρη με -20 βαθμούς Κελσίου ρίχναμε με τα βυτία ζεστό νερό για να μην παγώσουν οι ταινιόδρομοι. Επρεπε να κρατήσουμε τον σταθμό του Αγ. Δημητρίου».
Λίγα χιλιόμετρα πιο πέρα σε ένα άλλο ορυχείο αυτό του Αμυνταίου που εφοδιάζει τον ομώνυμο σταθμό, η Αναστασία Τρύφωνος, από τη Φλώρινα, μας λέει για τη δυναμική του κοιτάσματος.
Ο μεγαλύτερος βομβιστής της Ευρώπης
Τον μηχανικό ανατινάξεων και μεταλλειολόγο, Μίλτο Τριανταφύλλου, οι συνάδελφοί του τον αποκαλούν τον «μεγαλύτερο τρομοκράτη της Ευρώπης». Ο λόγος; «Εχω κάνει στο Νότιο Πεδίο, στα 12,5 χρόνια που δουλεύω, 4.500 ανατινάξεις. Στη διάρκεια του επαγγελματικού μου βίου μετρώ 12.000 ανατινάξεις», απαντά στο «Εθνος». Το ορυχείο καταναλώνει κάθε χρόνο 3.500 τόνους εκρηκτικά. «Ανατινάζουμε βράχους για να μπορέσει ο εκσκαφέας να κάνει την εξόρυξη του λιγνίτη». Και από το Παρατηρητήριο του Νοτίου Πεδίου όπου βρισκόμαστε ο κ. Τριανταφύλλου δίνει από τον ασύρματο το σύνθημα για την πυροδότηση μιας έκρηξης. Εντυπωσιακό το θέαμα. Ενα μπαμ και όγκοι βράχων μετατρέπονται σε σκόνη. Αλλά και άκρως επικίνδυνο σπορ: «Θυμάμαι μία φορά που κάτι πήγε στραβά και γύρισα για να σβήσω το φιτίλι... Ευτυχώς πρόλαβα...». Βαριά και ανθυγιεινή η δουλειά στα ορυχεία. Ο 56χρονος Δήμος Μαλιτσίδης, εργοδηγός, δουλεύει 27 χρόνια στο Νότιο Πεδίο: «Πριν από τέσσερα χρόνια ήλθα, όπως κάθε μέρα, για την αλλαγή της βάρδιας. Ενας πόνος στο στήθος με έριξε κάτω. Επαθα έμφραγμα. Ηρθε το ασθενοφόρο του ορυχείου και με μετέφερε στο νοσοκομείο. Η πίεση και η κούραση είναι μεγάλη. Το άγχος χτυπάει κόκκινο. Αλλά την αγαπάω τη δουλειά μου», μας είπε, απαντώντας στο ερώτημά μας πως βρήκε το κουράγιο να επιστρέψει στο ορυχείο.
Οδηγεί τον εκσκαφέα που «τρώει» τη γη του χωριού του
«Εδώ σε αυτή τη γη που πατάμε ήταν το χωριό Κλείτος. Ηταν το χωριό μου. Φύγαμε από δω το 2009, για να σκαφτεί το μέρος και να εξορυχθεί ο λιγνίτης», ξεκινάει την αφήγησή του ο «κουμανταδόρος» του ορυχείου. Ο Ιωάννης Σισμανίδης είναι ο αρχηγός του τετραμελούς πληρώματος ενός εκ των εννιά γιγαντιαίων καδοφόρων εκσκαφέων. Ειρωνεία; Εναν χρόνο μετά, το 2010, έπιασε δουλειά στη ΔΕΗ για να κουμαντάρει την εκσκαφή της γης του χωριού του. Τον εκσκαφέα τον χειρίζονται τέσσερα άτομα. Στη μία άκρη μία τεράστια ρόδα με φτυάρια τρώει... το βουνό βγάζοντας τον λιγνίτη και τον στέλνει στην άλλη άκρη του, όπου συνδέονται οι ταινιόδρομοι. «Οσοι μας κατηγορούν ότι παίρνουμε πολλά χρήματα, ας έλθουν εδώ να δούνε πώς είναι οι συνθήκες», μας λέει χαμογελαστός. Αλλος ένας πρωταγωνιστής είναι ο 44χρονος Γιάννης Τουρνάς. Χειριστής ενός φορτηγού ύψους 7 μέτρων, βάρους 200 τόνων. Παοκτζής... ο Γιάννης, λέει στο «Εθνος»: «Δουλεύω κάτω από δύσκολες συνθήκες. Με χιόνι και βροχή. Αμείβομαι με 1.200 ευρώ. Είναι πολλά;...» μας ρωτάει από τον μικρό εξώστη του φορτηγού, όπου ο παγωμένος αέρας σού τρυπάει τα κόκαλα...
Από το Εθνος [Χρήστος Κολώνας, Φωτογραφίες Χάρης Γκίκας]
Δημοσίευση σχολίου