Το δίκτυο των αγωγών, οι 2 στόχοι της Κομισιόν και ο ρόλος της Ελλάδας

Στροφή στον ρεαλισμό σε ό,τι αφορά την ασφάλεια της τροφοδοσίας της Ευρώπης σε φυσικό αέριο, παρατηρείται από την Κομισιόν, την ίδια στιγμή που στη διπλωματία των αγωγών προστίθενται νέα μεγαλεπήβολα σχέδια, όπως η αναβίωση της ελληνοϊταλικής διασύνδεσης (αγωγός ITGI) για τη μεταφορά ρωσικού αερίου στην Ευρώπη. Σχεδόν μία εβδομάδα μετά την υπογραφή ΜOU μεταξύ Edison, ΔΕΠΑ και Gazprom για την αξιοποίηση του ITGI ως όχημα για τη μεταφορά ρωσικού φυσικού αερίου, ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν και αρμόδιος επίτροπος για θέματα Ενέργειας, Μάρος Σέφκοβιτς, προσγείωσε τις προσδοκίες της ελληνοϊταλορωσικής πλευράς.

Εμφανίστηκε επιφυλακτικός ως προς την κατασκευή ακόμη μιας διασύνδεσης φυσικού αερίου, προτάσσοντας την αξιοποίηση των υφιστάμενων υποδομών, οι οποίες, όπως είπε, χρησιμοποιούνται σήμερα μόνο κατά 50%. «Αν το σχέδιο του αγωγού απαιτήσει εκτεταμένες υποδομές, δεν θα πρέπει να αγνοείται ότι οι υφιστάμενες υποδομές χρησιμοποιούνται μόνο κατά 50%. Ετσι, με δεδομένο αυτόν τον παράγοντα, η αποδοτικότητα του σχεδίου τίθεται εν αμφιβόλω», τόνισε χαρακτηριστικά ο κ. Σέφκοβιτς.

Ο κ. Σέφκοβιτς βρέθηκε στο Μπακού και μετά επισκέφθηκε την Ουκρανία, προκειμένου να επισημάνει από εκεί την αξιοπιστία της χώρας για την τράνζιτ διέλευση του φυσικού αερίου στην Ευρώπη. «Ως εκ τούτου θέλουμε να δούμε ότι θα συνεχίσει να είναι χώρα τράνζιτ και στο μέλλον», επεσήμανε και συμπλήρωσε με νόημα ότι το θέμα αυτό δεν συζητήθηκε μόνο με τους εταίρους της Ε.Ε. αλλά και με τους Ρώσους. Και οι δύο αυτές παρεμβάσεις από το Μπακού και την Ουκρανία έχουν τη σημασία τους στην παρούσα φάση. Αυτό γιατί η μεγαλύτερη πρόκληση που έχει να αντιμετωπίσει η Ε.Ε. σε ό,τι αφορά την τροφοδοσία της σε φυσικό αέριο είναι η κατάργηση της διέλευσης ρωσικού φυσικού αερίου στην Ουκρανία το 2019, μέσω της οποίας διέρχεται το 30% του ρωσικού αερίου στην Ευρώπη, κάτι που έχει προαναγγελθεί από τη Μόσχα.

Ετσι, στους μέχρι πρότινος σχεδιασμούς περί διαφοροποίησης πηγών για απεξάρτηση από το ρωσικό αέριο, προστέθηκε η ανάγκη εναλλακτικής διέλευσης για τις ποσότητες ρωσικού αερίου που θα σταματήσουν να διέρχονται από το ουκρανικό σύστημα αγωγών.

Η Ρωσία

Το θέμα της εναλλακτικής της Ουκρανίας όδευσης απασχολεί και τη Ρωσία, η οποία σχεδιάζει την ενίσχυση του βόρειου συστήματος αγωγών μέσω του Νοrd Stream 2, σχέδιο που συγκέντρωσε τις αντιδράσεις σειράς ευρωπαϊκών χωρών, και παράλληλα επαναφέρει τον στρατηγικό της σχεδιασμό για την κατασκευή ενός νότιου άξονα, μέσω του οποίου επιχειρεί ουσιαστικά να ανακόψει τον ανταγωνισμό από άλλες πηγές αερίου που μπορούν να φτάσουν στην Ευρώπη, όπως σε αυτή τη φάση το αέριο του Αζερμπαϊτζάν και ο αγωγός TΑΡ.

Η ρωσική αυτή στρατηγική ξεκίνησε με το σχέδιο του South Stream, που αποτέλεσε την άμεση απάντηση της Ρωσίας στον αγωγό TΑΡ, το οποίο όμως ναυάγησε λόγω της αντίδρασης των Βρυξελλών και της στάσης της Βουλγαρίας. Αντικαταστάθηκε μέσω του σχεδίου Turkish Stream, το οποίο είχε και τη στήριξη της Ελλάδας, αλλά ακυρώθηκε στην πράξη λόγω της έντασης των σχέσεων με την Τουρκία και προσφάτως επανέρχεται μέσω μιας νέας οδού Ελλάδας - Ιταλίας.

Η Κομισιόν φαίνεται να επαναχαράσσει τη στρατηγική της βάζοντας νέες προτεραιότητες, καθώς θα πρέπει να αντιμετωπίσει από τη μια την αβεβαιότητα της διέλευσης από την Ουκρανία και από την άλλη τις καθυστερήσεις που παρατηρούνται στα έργα διαφοροποίησης των πηγών, όπως ο TΑΡ και ο ΙGB (διασύνδεση Ελλάδας - Βουλγαρίας). Οπως χαρακτηριστικά επισημαίνουν παράγοντες της αγοράς, τα σχέδια διαφοροποίησης πηγών θα πρέπει να υποστηρίζονται και από την αγορά, που σημαίνει ότι δεν θα πρέπει να προσθέτουν έξτρα κόστος στους καταναλωτές.

Η επιφυλακτικότητα της αγοράς εκφράζεται τόσο στη δυσκολία δέσμευσης χωρητικότητας για τον IGB από την οποία εξαρτάται η βιωσιμότητα του έργου, όσο και από τις αναβολές στην έναρξη κατασκευής του TΑΡ, καθώς η χρηματοδότησή του καθίσταται πιο πολύπλοκη στο περιβάλλον των χαμηλών τιμών πετρελαίου και αερίου.

Επαρκούν οι υπάρχουσες υποδομές

Επαναξιολογώντας τα δεδομένα, η Κομισιόν στρέφεται στην υποστήριξη έργων χαμηλού κόστους, που θα δώσουν τη δυνατότητα να αξιοποιηθεί στο 100% η δυναμικότητα των υφιστάμενων ευρωπαϊκών διασυνδέσεων. Το βάρος δίνεται τώρα στην ολοκλήρωση της διασύνδεσης Ρουμανίας-Βουλγαρίας που θα παρέχει τη δυνατότητα να προμηθεύονται και οι νότιες χώρες της Ευρώπης αέριο από σύστημα αγωγών του Βορρά, όπως και στη χρήση αντίστροφης ροής του υφιστάμενου ελληνοβουλγαρικού αγωγού, μέσω του οποίου θα μπορεί να φτάνει αέριο από τρίτες πηγές στις χώρες των Βαλκανίων. Σημαντικό ρόλο σε αυτή τη στρατηγική μπορεί να παίξει ο τερματικός σταθμός LNG της Ρεβυθούσας, η δυναμικότητα της οποίας σήμερα καλύπτεται σε ποσοστό μόλις 15%, αφού δεν υπάρχει δυνατότητα διοχέτευσης αερίου προς τα Βαλκάνια και η ζήτηση της εγχώριας αγοράς είναι μειωμένη. Ενίσχυση του στρατηγικού της ρόλου στην περιοχή ως διαμετακομιστή αερίου αναζητεί η Ελλάδα και μέσω ενός ακόμη τερματικού σταθμού στην Αλεξανδρούπολη, σχέδιο της εταιρείας Gastrade (όμιλος Κοπελούζου) που προχωρά με τη συμμετοχή της ΔΕΠΑ και την υποστήριξη της αμερικανικής εταιρείας Cheniere. Η υλοποίηση του έργου συναρτάται από την υλοποίηση του ελληνοβουλγαρικού αγωγού IGB. H Eλλάδα στηρίζει και το νέο σχέδιο μεταφοράς ρωσικού αερίου μέσω του ελληνοϊταλικού αγωγού, το οποίο όμως εκτός της επιφυλακτικότητας της Ευρώπης συγκεντρώνει και την κάθετη αντίδραση των ΗΠΑ.

Πηγη: Καθημερινή