Αντιπρόεδρος της Κομισιόν: Χωρίς ΑΔΜΗΕ δεν κλείνει η αξιολόγηση

Σαφές μήνυμα ότι το ενεργειακό πακέτο των προαπαιτούμενων βρίσκεται στην καρδιά του οικονομικού προγράμματος και αποτελεί βασικό παραδοτέο της τρέχουσας αξιολόγησης στέλνει ο αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Μάρος Σέφτσοβιτς, με συνέντευξή του στο Capital.gr. Τονίζεται ότι ο κ. Σέφτσοβιτς επισκέφθηκε την περασμένη εβδομάδα την Ελλάδα και είχε συναντήσεις με τον πρωθυπουργό, τον υπουργό ενέργειας καθώς και με θεσμικούς φορείς και εκπροσώπους της ελληνικής ενεργειακής αγοράς.

Στο πλαίσιο αυτό ο αντιπρόεδρος της Επιτροπής, δηλώνει την ικανοποίησή του για την πρόοδο που έχει επιτευχθεί πρόσφατα, ωστόσο τονίζει ότι πρέπει να προχωρήσουν οι μεταρρυθμίσεις ώστε να καταστεί η αγορά ενέργειας πιο ανταγωνιστική και αποδοτική. Ο ίδιος εκφράζεται με θερμά λόγια για τη συμφωνία για τον αγωγό TAP, ενώ εξαίρει το ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει η Ελλάδα για τη στρατηγική διαφοροποίησης των πηγών προμήθειας ενέργειας της Ε.Ε.

Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα σχόλιά του για τις ανακαλύψεις κοιτασμάτων στην Ανατολική Μεσόγειο, για το αμερικανικό shale gas αλλά και για το μνημόνιο επανέναρξης του αγωγού ITGI με τη συμμετοχή και της ρωσικής Gazprom. 

Κύριε Αντιπρόεδρε, στην έκθεση της Επιτροπής για την πρόοδο της Ελλάδας στην ενεργειακή Ένωση διαπιστώνατε υψηλό βαθμό συγκέντρωσης της ενεργειακής αγοράς ιδιαίτερα στον ηλεκτρισμό. Έκτοτε, η επιτροπή θεωρεί ότι έχουν γίνει επαρκή βήματα στην κατεύθυνση της απελευθέρωσης των αγορών; Υπάρχει κάποια συγκεκριμένη εξέλιξη σε σχέση με τη συμφωνία για την παραχώρηση μεριδίου της  ΔΕΗ σε τρίτους και για το μοντέλο διαχωρισμού του ΑΔΜΗΕ; Ποια είναι η θέση της Επιτροπής για τις δημοπρασίες ΝΟΜΕ;

Παρακολουθούμε στενά τις εξελίξεις στην Ελλάδα που αφορούν στις μεταρρυθμίσεις της αγοράς ενέργειας, οι οποίες βρίσκονται στην καρδιά του οικονομικού προγράμματος προσαρμογής και θα πρέπει να εφαρμοστούν προς όφελος των καταναλωτών. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι ικανοποιημένη από το ότι πρόσφατα επετεύχθη κάποια πρόοδος, αλλά θα συνεχίσει να επαγρυπνεί για την εφαρμογή όλων των μέτρων που έχουν συμφωνηθεί, ιδίως υπό το πρίσμα ότι η ολοκλήρωση των σχεδίων για τον ΑΔΜΗΕ και για αύξηση του ανταγωνισμού στην αγορά ηλεκτρισμού, αποτελούν βασικά παραδοτέα, της εν εξελίξει αξιολόγησης του προγράμματος προσαρμογής. Σε αυτό το πλαίσιο, ορισμένες μεταρρυθμίσεις με στόχο να καταστεί η αγορά ηλεκτρικής ενέργειας πιο αποδοτική και ανταγωνιστική βρίσκονται σε εξέλιξη ή κοντά στην οριστικοποίηση, ενώ άλλες πολύ σημαντικές, όπως ο ιδιοκτησιακός διαχωρισμός του ΑΔΜΗΕ, πρέπει ακόμη να συζητηθούν και να συμφωνηθούν. Οι ελληνικές αρχές δεσμεύτηκαν επίσης για τη μείωση του μεριδίου αγοράς της ΔΕΗ μέσω εργαλείων που θεωρούνται εναλλακτικά της ιδιωτικοποίησης και συζητάμε μαζί τους την πιθανή εφαρμογή των δημοπρασιών τύπου NOME. Εάν δεν καταφέρουμε να φτάσουμε σε συμφωνία για αυτό το εργαλείο (δημοπρασίες) η Ελλάδα θα πρέπει να υιοθετήσει τα απαραίτητα διαρθρωτικά μέτρα όπως περιγράφονται στη Μνημόνιο.

Επίσης στην ίδια έκθεση είχατε επισημάνει ότι τα ενεργειακά κόστη στην Ελλάδα είναι υψηλά σε σχέση με την υπόλοιπη Ε.Ε. Ποια περιθώρια εκτιμάτε ότι υπάρχουν για περιορισμό του ενεργειακού κόστους στην Ελλάδα, ιδιαίτερα σε κομβικούς κλάδους όπως η ενεργοβόρος βιομηχανία αλλά και για τον απλό καταναλωτή

Ο κύριος στόχος πρέπει να είναι να καταστήσουμε τις ρυθμίσεις της αγοράς αποτελεσματικές και να δώσουμε μια πραγματική ευκαιρία να αναπτυχθεί ο ανταγωνισμός. Ορισμένες μεταρρυθμίσεις έχουν ήδη συμβάλει σε αυτό, όπως η σταδιακή κατάργηση των ρυθμιζόμενων τιμών του ηλεκτρικού ρεύματος για τα νοικοκυριά και τις μικρές επιχειρήσεις από τις 30 Ιουνίου του 2013, η μεταρρύθμιση του μηχανισμού αμοιβής ισχύος και οι υπηρεσίες διακοψιμότητας που μπορούν να παρέχονται από τους μεγάλους καταναλωτές προς τον ΑΔΜΗΕ. Εντούτοις, προκειμένου να δώσουμε χώρο στον πραγματικό ανταγωνισμό απαιτούνται περισσότερα, όπως για παράδειγμα η υιοθέτηση μιας αποτελεσματικής μεταρρύθμισης των αγορών ηλεκτρικής ενέργειας, εν προκειμένω σε ό,τι αφορά τη ΔΕΗ και τον ΑΔΜΗΕ, καθώς και η εφαρμογή της ήδη εγκριθείσας μεταρρύθμισης της αγοράς φυσικού αερίου, έτσι ώστε οι καταναλωτές στην Ελλάδα να μπορούν να επωφεληθούν από τον ανταγωνισμό στο φυσικό αέριο που θα φέρει η κατασκευή του ΤΑΡ. Σε ορισμένες περιπτώσεις, εξάλλου, για να μειωθούν τα κόστη, πρέπει να γίνουν επενδύσεις. Για παράδειγμα, η  διασύνδεση των ελληνικών νησιών, όπως οι Κυκλάδες και η Κρήτη, με την ηπειρωτική χώρα θα οδηγήσει σε πολύ σημαντική εξοικονόμηση κόστους συνολικά για το σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας.

Ένα άλλο θέμα που έχει τεθεί από την Επιτροπή αφορά στην ανεξαρτησία της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας. Είναι ικανοποιημένη η Επιτροπή με την υπάρχουσα κατάσταση στη ΡΑΕ σε σχέση με τις επιλογές στελέχωσης, τη διαθέσιμη χρηματοδότηση και την λειτουργία της ανεξάρτητης Αρχής;

Η νομοθεσία της ΕΕ προβλέπει ότι όλα τα κράτη μέλη πρέπει να έχουν μια Ανεξάρτητη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας η οποία θα έχει τη δυνατότητα να λαμβάνει αποφάσεις αυτόνομα και ανεξάρτητα από κάθε πολιτικό όργανο. Οι αποτελεσματικές και ανεξάρτητες ρυθμιστικές αρχές ενέργειας είναι ζωτικής σημασίας για να εξασφαλιστεί η αποτελεσματική ρύθμιση του τομέα της ενέργειας και για να δημιουργηθούν ισότιμοι όροι ανταγωνισμού για όλους τους συμμετέχοντες στην αγορά και, ως εκ τούτου, αποτελούν προτεραιότητα για την Επιτροπή. Η ύπαρξη μιας ανεξάρτητης και επαρκούς σε πόρους Ρυθμιστικής Αρχής είναι ιδιαίτερα σημαντική για την Ελλάδα καθώς πολλά από τα προβλεπόμενα μέτρα απαιτούν αποφάσεις και ρυθμιστικές παρεμβάσεις από τη ΡΑΕ. Έχουμε λάβει προτάσεις για την ενίσχυση της ΡΑΕ και αυτή τη στιγμή τις αξιολογούμε, στο πλαίσιο που εμείς θεωρούμε αναγκαίο για τη ενίσχυση συνολικά της ανεξαρτησίας των ρυθμιστικών αρχών.

Η ελληνική αγορά φυσικού αερίου εμφανίζει έλλειμμα ρευστότητας. Οι προσπάθειες για εισαγωγή φυσικού αερίου από κεντρικές ευρωπαϊκές αγορές αντιμετώπισαν προβλήματα πρόσβασης στο βουλγαρικό δίκτυο. Η Επιτροπή ξεκίνησε έρευνα και επέβαλε ορισμένα μέτρα κατά της Βουλγαρίας. Θα είναι εφικτό στο εγγύς μέλλον για τους Έλληνες προμηθευτές να αποκτήσουν πρόσβαση σε αέριο από την αγορά αερίου της Κεντρικής Ευρώπης;

Η Ενεργειακή Ένωση έχει ως στόχο να βελτιώσει τις υποδομές και τις διασυνδέσεις μεταξύ των κρατών μελών και να διασφαλίσει ότι όλα τα κράτη μέλη θα έχουν πρόσβαση σε hubs φυσικού αερίου με ρευστότητα και θα μπορούν να επωφεληθούν από το LNG που αναπτύσσουν ή έχουν τη δυνατότητα να αναπτύξουν διάφορες χώρες. Αυτός ακριβώς είναι ο στόχος της ομάδας υψηλού επιπέδου για τη Διασυνδεσιμότητα του Φυσικού Αερίου στην Κεντρική και τη Νοτιοανατολική Ευρώπη (ομάδα CESEC), που ιδρύθηκε πριν από ένα χρόνο προκειμένου να αντιμετωπιστούν καλύτερα τα θέματα προτεραιότητας των περιφερειακών υποδομών και να προωθηθεί η εφαρμογή της διασυνδεσιμότητας προκειμένου να βελτιωθεί η ασφάλεια του εφοδιασμού του φυσικού αερίου. Στόχος μας είναι κάθε κράτος μέλος στην περιοχή, όπως η Ελλάδα, να έχει πρόσβαση σε τουλάχιστον τρεις διαφορετικές πηγές φυσικού αερίου.

Ο διασυνδετήριος αγωγός Ελλάδας Βουλγαρίας, είναι ένα από τα επτά έργα προτεραιότητας που έχουν προσδιοριστεί από την ομάδα υψηλού επιπέδου CESEC, η οποία εργάζεται σκληρά για να υποστηρίξει την έγκαιρη κατασκευή του. Για το σκοπό αυτό, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι σε συχνή επαφή με τον ανάδοχο και τους μετόχους του έργου, καθώς και τις Ελληνικές και Βουλγαρικές αρχές.

Η τελική επενδυτική απόφαση υπεγράφη το Δεκέμβριο του 2015. Πρέπει σύντομα να ακολουθήσουν συγκεκριμένες δράσεις, ώστε να αξιοποιηθεί το πλεονέκτημα που φέρνει η διαθεσιμότητα φυσικού αερίου από το Αζερμπαϊτζάν και από άλλες νέες πηγές. Η έγκαιρη κατασκευή του αγωγού θα βοηθήσει επίσης ώστε το έργο αυτό να ευθυγραμμιστεί με τα χρονοδιαγράμματα του αγωγού Trans-Adriatic Pipeline (TAP) στην Ελλάδα.

Η ΕΕ έχει παράσχει στο παρελθόν οικονομική ενίσχυση ύψους 45 εκατομμυρίων ευρώ για το έργο από το Ευρωπαϊκό Ενεργειακό Πρόγραμμα Ανάκαμψης. Το αποτέλεσμα του νέου market test, που αναμένεται αυτό το καλοκαίρι, θα βοηθήσει τις συζητήσεις για τη χρηματοδότηση του έργου.

Με αφορμή την έγκριση που δόθηκε πρόσφατα θα ήθελα να σχολιάσετε τη σημασία του αγωγού TAP 

Η έγκριση της συμφωνίας για τον αγωγό TAP αποτελεί ένα σημαντικό βήμα για την ολοκλήρωση του Νότιου Διαδρόμου Φυσικού Αερίου. Πριν από δύο εβδομάδες, ήμουν στο Μπακού, όπου παρακολούθησα τη δεύτερη υπουργική σύνοδο για το Νότιο Διάδρομο του Φυσικού Αερίου (Southern Gas Corridor), κατά την οποία επιβεβαιώθηκε η αποφασιστικότητα όλων των συμμετεχόντων να ολοκληρωθεί εγκαίρως αυτό το σημαντικό έργο υποδομής που παίζει ρόλο κλειδί. Ο TAP αναμένεται να αρχίσει να κατασκευάζεται στο τρίτο τρίμηνο του τρέχοντος έτους, και θα ξεκινήσει να λειτουργεί το 2020, έτος κατά το οποίο θα φθάσουν στην Ε.Ε. οι πρώτες ποσότητες φυσικού αερίου από την Κασπία. Η κοινοπραξία του TAP θα επενδύσει 5,6 δισεκατομμύρια ευρώ σε διάστημα πέντε ετών για το έργο, εκ των οποίων 2,3 δισ ευρώ θα επενδυθούν άμεσα στην Ελλάδα. Η κατασκευή αυτού του αγωγού θα συμβάλει όχι μόνο στην ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού, αλλά θα αυξήσει την ανταγωνιστικότητα, θα δημιουργήσει θέσεις εργασίας και ανάπτυξη. Η συμφωνία μεταξύ των ελληνικών αρχών και της κοινοπραξίας του TAP καθορίζει το πώς θα κατασκευαστεί και το πώς θα λειτουργήσει ο αγωγός και κυρίως παρέχει στον TAP ειδικό φορολογικό καθεστώς για μια περίοδο 25 ετών από την έναρξη των εμπορικών δραστηριοτήτων.

Επίσης, ποια είναι η άποψη της Επιτροπής όσον αφορά το πρόσφατο Μνημόνιο που υπεγράφη μεταξύ της Gazprom, της Edison και της ΔΕΠΑ για την επανέναρξη του ITGI αγωγού;

Έχουμε λάβει υπόψη την πρόθεση της ΔΕΠΑ και της Edison, σε συνεργασία με την Gazprom, να κατασκευάσουν έναν νέο αγωγό από τη Βουλγαρία στην Ελλάδα με κύριο στόχο τη μεταφορά ρωσικού φυσικού αερίου προς την Ελλάδα και την Ιταλία. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα εξετάσει το σχέδιο προσεκτικά, ως προς τη συμβατότητά του με τη στρατηγική της ΕΕ για την Ενεργειακή Ένωση, και ιδιαίτερα σε σχέση με τη στρατηγική για την ενεργειακή ασφάλεια και την διαφοροποίηση των πηγών προμήθειας καθώς και ως προς τη συμβατότητά του με το κοινοτικό δίκαιο. Επιπλέον, θα εξετάσουμε προσεκτικά την πρόταση υπό το πρίσμα των υφιστάμενων προσπαθειών που καταβάλλονται για τη διαφοροποίηση των πηγών φυσικού αερίου της ΕΕ και την αποτροπή της κυριαρχίας ενός μόνο προμηθευτή σε οποιαδήποτε χώρα ή περιοχή. Από αυτήν την άποψη ο Νότιος Διάδρομος είναι ζωτικής σημασίας, όπως και η διαδρομή transit μέσω της Ουκρανίας ως ένας αξιόπιστος και μακροπρόθεσμος εταίρος.

Η ενεργειακή ασφάλεια και η διαφοροποίηση των πηγών προμήθειας αποτελούν κύριους στόχους της ενεργειακής πολιτικής της ΕΕ. Μπορείτε να σχολιάσετε την προοπτική προμήθειας σχιστολιθικού φυσικού αερίου από τις ΗΠΑ; Η Επιτροπή υποστηρίζει πρωτοβουλίες για την εισαγωγή αμερικανικού σχιστολιθικού αερίου σε ευρωπαϊκές αγορές, περιλαμβανομένης και της ελληνικής;

Η Ευρώπη είναι ο μεγαλύτερος εισαγωγέας φυσικού αερίου στον κόσμο. Η συνολική δυναμικότητα των υποδομών εισαγωγής υγροποιημένου φυσικού αερίου στην Ευρώπη είναι σημαντική - σήμερα είναι αρκετή για να καλύψει περίπου το 43% της συνολικής ζήτησης φυσικού αερίου. Ωστόσο, συνεχίζουν να υφίστανται σημαντικές περιφερειακές ανισότητες όσον αφορά την πρόσβαση στο LNG. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε μια στρατηγική για το LNG που θα βελτιώσει την πρόσβαση όλων των κρατών μελών στο υγροποιημένο φυσικό αέριο ως μια εναλλακτική πηγή αερίου. Σήμερα, οι χώρες της Δυτικής Ευρώπης που έχουν πρόσβαση σε τερματικούς σταθμούς εισαγωγής υγροποιημένου φυσικού αερίου και οι αγορές αερίου που εμφανίζουν μεγαλύτερη ρευστότητα, είναι πιο ανθεκτικές σε πιθανές διακοπές τροφοδοσίας από εκείνες που εξαρτώνται από έναν και μόνο προμηθευτή φυσικού αερίου. Θα ξεκινήσουμε διάλογο σε υψηλό επίπεδο με πολλούς προμηθευτές φυσικού αερίου στον κόσμο - όχι μόνο με έναν. Η Ευρώπη είναι μια ελκυστική αγορά για όλους τους κύριους προμηθευτές υγροποιημένου αερίου ενώ βλέπουμε ότι η παγκόσμια αγορά διανύει μια περίοδο δυναμικής ανάπτυξης με την είσοδο νέων προμηθευτών, όπως οι ΗΠΑ ή η Αυστραλία. Στην Ελλάδα, το LNG μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο για τη βελτίωση της διαφοροποίησης των πηγών προμήθειας φυσικού αερίου, αλλά απαιτούνται περαιτέρω επενδύσεις για να αυξηθεί η δυναμικότητα. 

Τέλος, θα ήθελα ένα σχόλιο για τις πρόσφατες εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο. Αισθάνεστε ότι η περιοχή θα μπορούσε να παίξει ένα ρόλο ως προμηθευτής ενέργειας της Ευρώπης στο μέλλον. Αν ναι, πιστεύετε ότι η Ελλάδα μπορεί να αναδειχθεί σε κόμβο φυσικού αερίου και σε νότια πύλη εισόδου για το φυσικό αέριο προς την ΕΕ;

Οι ανακαλύψεις φυσικού αερίου στη Μεσόγειο ήρθαν στην κατάλληλη στιγμή, όταν η Ευρωπαϊκή Ένωση ενέκρινε τη νέα ευρωπαϊκή στρατηγική για το LNG και την αποθήκευση αλλά και τους νέους κανόνες για την ασφάλεια του εφοδιασμού. Με σημαντικούς διαθέσιμους πόρους στην Κύπρο, την Αίγυπτο, το Ισραήλ και το Λίβανο, η Ανατολική Μεσόγειος αποτελεί μια πολλά υποσχόμενη πηγή προμήθειας για την Ε.Ε. στο μέλλον. Η Ελλάδα συμμετέχει σε 13 έργα ενεργειακών υποδομών στο νέο κατάλογο των έργων κοινού ενδιαφέροντος. Εννέα από αυτά αφορούν στο φυσικό αέριο και τέσσερα στην ηλεκτρική ενέργεια. Λαμβάνοντας υπόψη τη στρατηγική γεωγραφική θέση της Ελλάδας μεταξύ των βασικών αγορών της ΕΕ και των πιο ελπιδοφόρων νέων πηγών προμήθειας φυσικού αερίου στην περιοχή της Κασπίας και της Ανατολικής Μεσογείου, η χώρα παίζει ρόλο κλειδί σε έργα ορόσημο για την πολιτική διαφοροποίησης όπως ο TAP. Η περιφερειακή συνεργασία είναι το κλειδί για να αναδειχθούν τα νέα ενεργειακά σύνορα της Ευρώπης και για αυτό η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανέλαβε την πρωτοβουλία να στηρίξει την κατασκευή διασυνδέσεων στην Κεντρική και τη Νοτιοανατολική Ευρώπη, με τη δημιουργία της ομάδας υψηλού επιπέδου για την Διασυνδεσιμότητα του Φυσικού Αερίου στην Κεντρική και τη Νοτιοανατολική Ευρώπη.

(Συνέντευξη στο Χ. Φλουδόπουλο, capital.gr, 17/3/2016)