Δασικοί Χάρτες: Ενστάσεις χωρίς χρέωση σκέφτεται το υπουργείο

Νέες διευκολύνσεις εξετάζει το υπουργείο Περιβάλλοντος για να προσελκύσει τους ενδιαφερόμενους ώστε να συμμετάσχουν στη διαδικασία επικύρωσης των δασικών χαρτών. Μια ρύθμιση που, σύμφωνα με πληροφορίες της «Εφ.Συν.», επεξεργάζονται συνεργάτες του αναπληρωτή υπουργού Περιβάλλοντος Σωκράτη Φάμελλου, προβλέπει ότι οι πολίτες θα μπορούν να υποβάλουν την ένστασή τους χωρίς την πληρωμή τέλους αλλά, αν δεν δικαιωθούν από τις επιτροπές κρίσης, θα οφείλουν να το καταβάλουν μέσα σε δέκα ημέρες.

Σε αντίθετη περίπτωσή η αίτησή τους θα τεθεί στο αρχείο και θα θεωρηθεί μηδέποτε υποβληθείσα.

Η προθεσμία λήγει στις 27 Ιουλίου και οι αρμόδιοι του υπουργείου διαμηνύουν ότι δεν θα δοθεί άλλη παράταση, αφού μέσα στον Σεπτέμβριο προβλέπεται να κυρωθούν οι πρώτοι δασικοί χάρτες για τα «καθαρά» τμήματα, τις εκτάσεις που δεν υπάρχουν αμφισβητήσεις.

Αυτό σημαίνει ότι θιγόμενοι που δεν θα καταθέσουν ενστάσεις, θα μπορούν να κατοχυρώσουν τα δικαιώματά τους μόνο μέσω των δικαστηρίων, κάτι που είναι ακριβό και χρονοβόρο.

Η διαδικασία αφορά δύο μεγάλες κατηγορίες πολιτών:

►Οσους αμφισβητούν εκτάσεις οι οποίες εμφανίζονται ως δασικές στους χάρτες ή κατέχουν αγρούς που έχουν εγκαταλειφθεί και δασώθηκαν.

►Οσους έχουν εκχερσώσει ώς το 2007 δασικές εκτάσεις και θέλουν να αποκτήσουν τίτλους ιδιοκτησίας ή μόνο δικαίωμα χρήσης.

Ο χρόνος τρέχει και για δήμους με οικισμούς αυθαιρέτων, οι οποίοι έχουν αναπτυχθεί σε περιοχές που εμφανίζονται ως δασικές στις αεροφωτογραφίες του 1945 και γι’ αυτό δεν μπορούν να ενταχθούν στο σχέδιο.

Οφείλουν να καταθέσουν τα όρια των περιοχών για να απαλλάξουν τους δημότες τους από τη διαδικασία υποβολής ένστασης. Με βάση τα τελευταία στοιχεία του υπουργείου, το 42,5% των δήμων, 51 σε σύνολο 120, δεν έχουν καταθέσει στοιχεία για τις λεγόμενες «οικιστικές πυκνότητες».

Πριν από πέντε μήνες το υπουργείο Περιβάλλοντος ξεκίνησε μια διαδικασία ανάρτησης των δασικών χαρτών, η οποία, σε συνδυασμό με το Κτηματολόγιο, φιλοδοξεί να βάλει κανόνες στον χώρο.

Υπεισέρχεται όμως στα... «άγια των αγίων», αφού αναδεικνύει καταπατημένη δημόσια περιουσία, με συνολική αξία που υπολογίζεται σε πάνω από ένα δισ. ευρώ, εκχερσωμένες δασικές εκτάσεις και οικολογικά ευαίσθητες ζώνες, γραφειοκρατικές αγκυλώσεις και δοσοληψίες κάτω από το τραπέζι.

40 χρόνια «φαγούρα»

Είναι μία από τις σημαντικότερες μεταρρυθμίσεις και η θεσμοθέτησή τους αποτελεί θεμέλιο για ένα σύγχρονο κράτος, έχουν όμως μεγάλο πολιτικό κόστος γι’ αυτό και έχουν μείνει δεκαετίες στα «θα».

Δεν είναι τυχαίο ότι η εκπόνησή τους ξεκίνησε με τον νόμο 998/1979 και μετά από μια 40ετία υπάρχουν κυρωμένοι χάρτες για μόλις το 0,5% της δασικής επιφάνειας!

Αποκαλύφθηκε ότι ακόμη και προγράμματα εποικισμού, που είχαν υλοποιηθεί κατά καιρούς από το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και είχαν ψηφιοποιηθεί στο παρελθόν στο πλαίσιο του προγράμματος «Αγρογή», δεν είχαν κυρωθεί!

Τον περασμένο Φεβρουάριο το υπουργείο Περιβάλλοντος προχώρησε στην πρώτη μεγάλης κλίμακας ανάρτηση χαρτών, που καλύπτει το 35% της χώρας και περιλαμβάνει 33 περιοχές με συνολική έκταση 46,8 εκατ. στρέμματα.

Παρά τις παρατάσεις και κυρίως τις ευνοϊκότερες ρυθμίσεις που θεσμοθετήθηκαν σε αυτό το διάστημα, ώς την περασμένη εβδομάδα είχαν υποβληθεί μόνο 25.500 ενστάσεις, που αναμένεται να αυξηθούν το επόμενο διάστημα αφού οι Ελληνες σε όλα τα ζητήματα είναι οπαδοί τού «παρά πέντε».

Για τη διευκόλυνση των ενδιαφερομένων το υπουργείο Περιβάλλοντος:

►Προχώρησε στην αρχή σε μείωση κατά 10% του «δασόσημου», του τέλους ένστασης που προέβλεπε ο νόμος 4280/2014 και στη συνέχεια με τον 4467/2017 θέσπισε ακόμη χαμηλότερες τιμές, που φτάνουν έως και το 80% για αμφισβητούμενες εκτάσεις έως 100 τετραγωνικά.

►Μηδένισε την καταβολή τέλους για ενστάσεις που αφορούν τη διόρθωση πρόδηλων σφαλμάτων, όπως περιγράφονται στη σχετική υπουργική απόφαση (ΦΕΚ 1366 Β΄).

►Διόρθωσε, με τις αρμόδιες δασικές υπηρεσίες, λάθη που είχαν γίνει με ευθύνη της διοίκησης στην εκπόνηση δασικών χαρτών. Με βάση τη σχετική ρύθμιση (ΦΕΚ 1366 Β΄ του 2017) αφορούν την οριοθέτηση εντός σχεδίου περιοχών που δεν έχουν υλοποιηθεί από τις αρμόδιες πολεοδομίες και κυρίως χωράφια που δεν είχαν δασικό χαρακτήρα, αλλά από λάθος είχαν περιληφθεί στις υπουργικές αποφάσεις για τις αναδασωτέες εκτάσεις που είχαν εκδοθεί μετά τις καταστροφικές πυρκαγιές του 2007.

►Μείωσε έως και 83% το κόστος εξαγοράς ή χρήσης εκχερσωμένων εκτάσεων και θέσπισε την εξόφλησή του σε 100 δόσεις, με ελάχιστη καταβολή τα 30 ευρώ τον μήνα. Η υποχρέωση αφορά παρεμβάσεις που έγιναν έως τον Μάρτιο του 2007, εφόσον όμως χρησιμοποιούνται μόνο για αγροτοκτηνοτροφικές χρήσεις που συνεχίζονται ώς σήμερα.

Οι τιμές διαμορφώνονται ανάλογα με τον αν η έκταση χαρακτηρίζεται δημόσια ή ιδιωτική, δασική ή χορτολιβαδική, αλλά και τον χρόνο της παρέμβασης, με σημείο αναφοράς το 1975.

Το μεγάλο στοίχημα με τους δασικούς χάρτες θα κριθεί τον Σεπτέμβριο, όταν θα ξεκινήσει η εκδίκαση των ενστάσεων που αποτελούν την αχίλλειο πτέρνα των προηγούμενων προγραμμάτων.

Ως τότε το υπουργείο Περιβάλλοντος καλείται να λύσει άλλες δύο εκκρεμότητες: την ανάρτηση των δασικών χαρτών που έχουν ήδη εκπονηθεί αλλά έχουν καθυστερήσει γιατί χρειάστηκε να γίνουν διορθώσεις και αφορούν το 20% της χώρας, καθώς και την ολοκλήρωση του προγράμματος στο υπόλοιπο 45% για το οποίο δεν έχουν προκηρυχθεί μελέτες.

Τα «δάση αυθαιρέτων» που έγιναν «οικιστικές πυκνώσεις» και οι δήμοι που σφυρίζουν αδιάφορα

EUROKINISSI / ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ

Οικισμοί ολόκληροι, με 200 ή και περισσότερες από 500 κατοικίες (!), «ευδοκιμούν» εδώ και δεκαετίες σε εκτάσεις που χαρακτηρίζονται δασικές και στην πραγματικότητα είναι «δάσος αυθαιρέτων», αλλά με βάση το Σύνταγμα και τη νομολογία του ΣτΕ δεν μπορούν να ενταχθούν στο σχέδιο.

Οι ιδιοκτήτες των σπιτιών δεν επιτρέπεται επίσης να υποβάλουν δηλώσεις νομιμοποίησης των αυθαιρέτων τους, αφού εξαιρούνται από τις ευεργετικές διατάξεις όσα έχουν κατασκευαστεί σε δασικές εκτάσεις.

Με βάση το ισχύον θεσμικό πλαίσιο ιδιοκτησίες με αυθαίρετα που δεν έχουν νομιμοποιηθεί μεταβιβάζονται ως αδόμητα οικόπεδα ακόμη και στα παιδιά των ιδιοκτητών τους!

Για δεκαετίες οι αρμόδιοι προσπαθούσαν να κρύψουν «κάτω από το χαλί» το σοβαρό κοινωνικό και οικονομικό πρόβλημα. Μόλις το 2016, με τον νόμο 4389, το υπουργείο Περιβάλλοντος επιχείρησε για πρώτη φορά να παρέμβει στους οικισμούς αυτής της κατηγορίας και επινόησε τον όρο των «οικιστικών πυκνώσεων».

Το πρώτο βήμα περιλαμβάνει την καταγραφή, το οποίο όμως για να οδηγήσει σε οριστικές λύσεις πρέπει να συνοδεύεται από πολεοδομικές μελέτες που θα προβλέπουν σημαντικά μέτρα για την αποκατάσταση των επιπτώσεων μέσα από ένα περιβαλλοντικό ισοζύγιο.

Για παράδειγμα, επιβάλλεται να δημιουργηθούν ζώνες πράσινου σε γειτονικές εκτάσεις που ανήκουν στο Δημόσιο ή θα αποκτηθούν με τις εισφορές των ιδιοκτητών που θα έχουν επιτέλους νόμιμο «κεραμίδι».

Η διαδικασία οριοθέτησης των γκρίζων δομημένων ζωνών έχει ανατεθεί στους δήμους που όφειλαν να καταθέσουν στο υπουργείο τις επίμαχες περιοχές ώς τον Φεβρουάριο. Η προθεσμία έληξε με ιδιαίτερα χαμηλή συμμετοχή, που μόλις έφτανε το 30%, γι’ αυτό δόθηκε παράταση ώς τις 27 Ιουλίου.

Με στοιχεία του Κτηματολογίου μόνο σε εφτά χαρακτηριστικές περιπτώσεις που έχουν αναρτηθεί δασικοί χάρτες εντοπίζονται πάνω από 26.000 στρέμματα με «οικιστικές πυκνώσεις» για τις οποίες δεν έχουν υποβληθεί δηλώσεις.

Αφορούν την Ανατολική Αττική (8.327 στρέμματα), τη Δυτική Αττική (6.375 στρ.), την ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης (6.055 στρ.), τα Γιάννενα (537 στρ.), τη Λάρισα (935 στρ.), τον Πειραιά (93.190 στρ.) και την Πιερία (1.278 στρ.).

«Με την επιλογή της καθυστέρησης και της άρνησης συνεργασίας, οι δήμοι δεν διασφαλίζουν τα δικαιώματα των πολιτών» τονίζει σε νέα επιστολή που έστειλε την περασμένη εβδομάδα ο αναπληρωτής υπουργός Περιβάλλοντος, Σ. Φάμελλος, στις δημοτικές αρχές που δεν έχουν αποστείλει τις «οικιστικές πυκνότητες» της περιοχής τους.

Η εξαίρεση της Λαυρεωτικής

«Φωτεινή» εξαίρεση είναι η Λαυρεωτική. Με βάση τα επίσημα στοιχεία του δήμου, υπάρχουν 42 οικισμοί αυθαιρέτων στους οποίους έχουν κατασκευαστεί πάνω από 10.500 κατοικίες που καλύπτουν πάνω από 10.000 στρέμματα! Ανάμεσά τους το Ελαιοχώρι με 549 σπίτια, το Κάτω Σούνιο με 541 και το Βγέθι με 502.

Μια πόλη με το 60% των κατοικιών... εκτός πόλης, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την ποιότητα ζωής των κατοίκων και τις επιπτώσεις στο περιβάλλον...

Η δημοτική αρχή δεν περιορίστηκε μόνο στην αποτύπωση της οικιστικής αναρχίας, αλλά από τον περασμένο Ιανουάριο οργάνωσε συγκεντρώσεις κατοίκων.

Στη συνέχεια το δημοτικό συμβούλιο, με ομόφωνο ψήφισμα, κάλεσε το υπουργείο να δώσει λύσεις στα προβλήματα και κυρίως να διορθώσει τα λάθη που εντοπίστηκαν στον δασικό χάρτη, για να μην ταλαιπωρούνται οι πολίτες.

«Βασικός σκοπός του δήμου είναι να διευθετηθούν όλες οι εκκρεμότητες και οι δημότες να αποφύγουν κυρώσεις και πρόστιμα» επισημαίνει ο δήμαρχος Λαυρεωτικής, Δημήτρης Λουκάς.

Η γεωργική γη, οι εκχερσώσεις και οι δασωμένοι αγροί

Πάνω από 2 εκατ. στρέμματα δασικών εκτάσεων έχουν μετατραπεί σε γεωργική γη και έχουν ενταχθεί στις κοινοτικές επιδοτήσεις.

Αντιπροσωπεύουν μόλις το 5% των δασικών χαρτών που έχουν αναρτηθεί, αλλά αποτελούν μόνιμο «πονοκέφαλο» για τους εκάστοτε υπουργούς Γεωργίας αφού ανά πάσα στιγμή οι Βρυξέλλες μπορούν να απαιτήσουν την επιστροφή εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ.

Από τα στοιχεία του Κτηματολογίου, δασικές εκτάσεις με τις μεγαλύτερες εκχερσώσεις εμφανίζονται στη Φθιώτιδα, με 9,63%, και στην Ηλεία με 6%.

Στην περιοχή της Λάρισας ξεπερνούν τα 160 χιλιάδες στρέμματα, αλλά αντιπροσωπεύουν μόνο το το 3,62% του δασικού χάρτη. Μεγάλες εκτάσεις σε αυτή την κατηγορία έχουν επίσης καταγραφεί σε Λακωνία (96.558 στρέμματα), Μεσσηνία (81.988 στρ.), Αχαΐα (80.147 στρ.) και Κοζάνη (68.550 στρ.).

Οι πολίτες που καλλιεργούν εκχερσωμένες εκτάσεις ή τις χρησιμοποιούν για αγροτικές εκμεταλλεύσεις είχαν από το 2014 δικαίωμα να αποκτήσουν νόμιμο δικαίωμα χρήσης, αλλά αδιαφόρησαν.

Με την κοινή υπουργική απόφαση (ΦΕΚ 1492 Β΄), που εκδόθηκε σε εφαρμογή του νόμου 4467/2017, οι δόσεις αυξάνονται από 4 σε 100 και θεσπίζονται χαμηλότερες τιμές, αφού μειώνονται από το 50% στο 30% της αντικειμενικής αξίας.

Στον αντίποδα βρίσκονται οι δασωμένοι αγροί, τα χωράφια που για διάφορους λόγους έχουν πάψει από χρόνια να καλλιεργούνται και έχουν καλυφθεί από βλάστηση η οποία προστατεύεται από τη δασική νομοθεσία και οι νόμιμοι ιδιοκτήτες τους είχαν γνωρίσει από πρώτο χέρι την γραφειοκρατία και τα «γρηγορόσημα» για να αξιοποιήσουν την περιουσία τους.

Εχει ενδιαφέρον ότι αυτή η κατηγορία σε αρκετές περιοχές υπερβαίνει σε έκταση τις εκχερσώσεις. Οι μεγαλύτερες εκτάσεις εντοπίζονται σε Μεσσηνία (249.955 στρέμματα), Λακωνία (221.709 στρ.), Εύβοια (221.079 στρ.) και Αχαΐα (183.549 στρ.).

Στη Χαλκιδική, όπου ο δασικός χάρτης καλύπτει 2,8 εκατ. στρέμματα και αφορά σχεδόν ολόκληρο τον παλιό νομό, οι εκχερσώσεις φτάνουν το 5,3% (159.430 στρ.) ενώ οι δασωμένοι αγροί είναι μόλις 2,9% (83.936 στρ.).

Στη συγκεκριμένη περιοχή, που παρουσιάζει ραγδαία τουριστική ανάπτυξη τις τελευταίες δεκαετίες, έχουν υποβληθεί ελάχιστες ενστάσεις από πολίτες.

Πηγη: της Χαράς Τζαναβάρα από την Εφημερίδα των Συντακτών