ΔΕΗ: Καθαρό σήμα από την Ευρώπη να αλλάξει... τακτική

Ελάχιστα άλλαξαν στα 14 χρόνια που τυπικά απελευθερώθηκε η αγορά ενέργειας. Το μονοπώλιο της ΔΕΗ σε φθηνούς πόρους και το χαμηλό κόστος που δεν μεταφέρεται στην οικονομία. Η τιμολόγηση της βιομηχανίας και οι τέσσερις αποφάσεις της ΕΕ για τη ΔΕΗ.
Η πρόσφατη, τέταρτη κατά σειρά, απορριπτική απόφαση οργάνου της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε προσφυγές της ΔΕΗ ή της ΓΕΝΟΠ για εικαζόμενες παραβιάσεις κανόνων ανταγωνισμού ή κρατικών επιδοτήσεων θα πρέπει να προβληματίσει σοβαρά την ηγεσία της επιχείρησης, τις πολιτικές ηγεσίες αλλά και -ίσως το κυριότερο- τα κατεστημένα συμφέροντα που επί δεκαετίες διαμορφώνουν στην πράξη τις πρακτικές και τη νοοτροπία της εταιρείας.

Οι προσφυγές αφορούσαν είτε την τιμολόγηση ηλεκτρικής ενέργειας προς τη βιομηχανία, είτε το μονοπώλιο της ΔEΗ στην εκμετάλλευση του φθηνότερου προσφερόμενου καύσιμου που είναι ο λιγνίτης, με το οποίο ενισχύει την υπερδεσπόζουσα θέση της στην εγχώρια αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και δεν επιτρέπει τη λειτουργία του ανταγωνισμού.

Αναφέρουμε τις τρεις πρώτες εν συντομία:

· 2013:Η Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού της Ευρ. Επιτροπής εξέτασε καταγγελία της ΔΕΗ για εικαζόμενη κρατική ενίσχυση με χρέωση κάτω του κόστους προς την Αλουμίνιον. Την έθεσε στο αρχείο κρίνοντας ότι δεν υπάρχουν πληροφορίες που να τεκμηριώνουν την καταγγελία.

· 2014:H ΔΕΗ προσέφυγε στη Γ. Δ. Ανταγωνισμού της Ευρ. Επιτροπής κατά της απόφασης της διαιτησίας με την Αλουμίνιον, στην οποία διαιτησία η ίδια συμφώνησε να προσφύγει με την υπογραφή συνυποσχετικού. Η απόφαση προέβλεπε ότι η ΔEΗ πρέπει να πωλεί στην Αλουμίνιον το ηλεκτρικό προς 40,7 ευρώ η μεγαβατώρα (1.000 κιλοβατώρες) για την περίοδο από 1η Ιουλίου 2010 μέχρι τέλος του 2013. Επιχείρημα της εταιρείας ήταν ότι η απόφαση της διαιτησίας συνιστούσε κρατική ενίσχυση καθώς με αυτήν την τιμή η ΔEΗαναγκάζεταινα πωλεί κάτω του κόστους της. H Γ.Δ. Ανταγωνισμού απέρριψε την προσφυγή κρίνοντας ότι με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία δεν προκύπτει από πουθενά ότι η τιμή στην οποία κατέληξε η διαιτησία αποτελεί κρατική ενίσχυση, καθώς η ΔΕΗ δεν πωλεί κάτω του κόστους της, με βάσηκαι τα στοιχεία της διαιτησίας, ενώ ούτε η Αλουμίνιον απολάμβανε κάποιο αθέμιτο πλεονέκτημα εξ αυτής της τιμής.

· 2014: Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έκανε δεκτή την αίτηση αναίρεσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κατά απόφασης του Γενικού Δικαστηρίου που εκδόθηκε στις 20 Σεπτεμβρίου 2012 με την οποία είχε δικαιώσει τη ΔEΗόσον αφορά τα αποκλειστικά της δικαιώματα στον λιγνίτη. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έκρινε με την αναιρετική απόφαση ότι η ΔΕΗ δεν μπορεί παρά να καταχράται τη δεσπόζουσα θέση της στην παραγωγή και στη χονδρεμπορική αγορά ηλεκτρισμού εκ του αποκλειστικού της δικαιώματος στον λιγνίτη.

Κοντεύουν 14 χρόνια από τότε που τυπικά απελευθερώθηκε η αγορά ηλεκτρικής ενέργειας. Ωστόσο ακόμη και τώρα, η ΔEΗ ελέγχει το 97% της προμήθειας. Στην παραγωγή, παρότι το ποσοστό της έχει μειωθεί στα επίπεδα του 70%, λόγω ΑΠΕ και ανεξάρτητων μονάδων, ο ανταγωνισμός είναι ανύπαρκτος, καθώς μόνο η ίδια διαθέτει πρόσβαση στους φθηνούς ενεργειακούς πόρους, δηλαδή στον λιγνίτη και στα νερά, που δίνουν και τη χαμηλότερη τιμή κιλοβατώρας.

Αυτήν την αποκλειστικότητά της η ΔEΗτην εκμεταλλεύτηκε στο έπακρον όλα τα προηγούμενα χρόνια, με την ανοχή στην καλύτερη, ή την παρότρυνση του πολιτικού συστήματος στη χειρότερη, προκειμένου να εδραιώσει και να επιβάλει τη θέση της στην αγορά.

Όλες οι κινήσεις των ηγεσιών της στόχευαν στην περιχαράκωση των στενών συμφερόντων της, ώστε να μην πειραχτεί τίποτε και να συνεχίσει να λειτουργεί σε καθεστώς μονοπωλίου, επιβάλλοντας η ίδια τους όρους του παιχνιδιού, κυρίως σε ό,τι αφορά την τιμολόγηση της ηλεκτρικής ενέργειας.

Θύμα της εσωστρεφούς τακτικής της ΔEΗ είναι κατ' αρχάς η ίδια και δευτερευόντως η βιομηχανία. Ενώ σε όλη την Ευρώπη οι ηλεκτρικές εταιρείες προχωρούν σε κινήσεις εκσυγχρονισμού δομών, παραγωγικών λειτουργιών και οργάνωσης ώστε να μειώνουν το παραγωγικό τους κόστος, η σημερινή ΔEΗ συνεχίζει να λειτουργεί υπερασπιζόμενη παρωχημένα κεκτημένα και δομές, χάνοντας σε ανταγωνιστικότητα και εξωστρέφεια.

Όσο για τη βιομηχανία, τα αποτελέσματα είναι ορατά διά γυμνού οφθαλμού.

Εκατοντάδες μεγάλες και μεσαίες επιχειρήσεις έχουν κλείσει λόγω υψηλού ενεργειακού κόστους και υπερφορολόγησης της ενέργειας από το κράτος (ειδικοί φόροι στο ηλεκτρικό και στο φυσικό αέριο) και χιλιάδες θέσεις εργασίας έχουν χαθεί.

Τι και αν η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας εξέδιδε αποφάσεις επί αποφάσεων για το πώς πρέπει να αντιμετωπίζει η ΔΕΗ τους πελάτες της. Οι αποφάσεις εκδίδονταν μετά από προσφυγές βιομηχανιών λόγω άρνησης της ΔEΗ να διαπραγματευτεί μαζί τους, όπως αρμόζει σε μια απελευθερωμένη αγορά.

Σε μία από αυτές τόνιζε χαρακτηριστικά ότι η ΔΕΗ «είναι ο μοναδικός προμηθευτής ηλεκτρικής ενέργειας που έχει αποκλειστική και προνομιακή πρόσβαση σε φθηνή ηλεκτροπαραγωγή από εγχώριους λιγνιτικούς και υδροηλεκτρικούς πόρους». Ως εκ τούτου καθίσταται δυνητικά ο μοναδικός προμηθευτής στην Ελλάδα για την τροφοδότηση ηλεκτρικής ενέργειας βιομηχανιών με φθηνή τιμή και της δίνει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα έναντι των άλλων προμηθευτών». Η ΔEΗ αντίθετα έμενε προσκολλημένη σε ακατανόητες λογικές, εκφρασμένες σε δικά της επίσημα έγγραφα, που περιέγραφαν πόσο περισσότερο θα κερδίσει η ίδια αν πάψει να τροφοδοτεί τη βιομηχανία. Ενώ έφτασε στο σημείο ανώτατο στέλεχός της να καταθέσει καταγγελία στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή για υποτιθέμενη κρατική επιδότηση μέσω των τιμολογίων της.

Καθώς η κρίση βρίσκεται στην πιο ώριμη φάση της, η ΔΕΗ κανονικά θα έπρεπε να επεξεργάζεται κίνητρα για τη λειτουργία των βιομηχανιών περισσότερες ώρες, ώστε να διατηρεί σε λειτουργία και τα δικά της εργοστάσια. Όπως επισημαίνουν οι ειδικοί, αν για παράδειγμα η ΛΑΡΚΟ διέκοπτε τη λειτουργία της (και με την ευκαιρία, η μη καταβολή των οφειλών της ΛΑΡΚΟ προς τη ΔEΗ δεν είναι κρατική επιδότηση;) θα έπρεπε να σβήσει μία τουλάχιστον λιγνιτική μονάδα της ΔEΗ.Πολύ χειρότερα αν σταματούσαν μερικά χαλυβουργεία που συνεχίζουν να λειτουργούν μόνο τη νύχτα.

Η μειωμένη ζήτηση φαίνεται εξάλλου και στον περιορισμό της ισχύος των περισσότερων λιγνιτικών εργοστασίων της ΔΕΗ κατά τις νυχτερινές ώρες. Αρκετές από αυτές με ονομαστική ισχύ 300 μεγαβάτ και πραγματική 270-280 λειτουργούν 6-10 ώρες στα 150-180 μεγαβάτ.

Η τελευταία γραμμή άμυνας της ΔΕΗ φαίνεται ότι είναι πλέον η τιμή των 60 ευρώ η μεγαβατώρα, σύμφωνα με μελέτη την οποία η ίδια ανέθεσε σε οίκο του εξωτερικού. Στην πρόσφατη διαβούλευση της ΡΑΕ για τις δημοπρασίες ποσοτήτων ηλεκτρικής ενέργειας, στο πρότυπο του γαλλικού ΝΟΜΕ, η ΔEΗ υπεραμύνεται των 60 ευρώ, θεωρώντας ότι το ποσό αυτό θα πρέπει να είναι και η τιμή εκκίνησης, ενώ αφήνει πάλι υπονοούμενα για «κρατικές ενισχύσεις» και «παραβίαση κανόνων ανταγωνισμού». Μόνο που καμιά ενεργοβόρος βιομηχανία δεν μπορεί να επιβιώσει στον διεθνή ανταγωνισμό με τέτοια τιμή, η οποία δεν δικαιολογείται από τη σύγκριση κόστους με άλλους Ευρωπαίους ηλεκτροπαραγωγούς. Για παράδειγμα, συμβόλαια για φορτία βάσης στη Γερμανία, προχθές Τετάρτη είχαν τιμή 35,6 ευρώ η μεγαβατώρα και στη Γαλλία 43 ευρώ (http://energymarketprice.com).

Καταληκτικά, όσο η βιομηχανία δεν μπορεί να επιβιώσει στον ανταγωνισμό με τις τιμές ηλεκτρικής ενέργειας που προτείνει η ΔEΗ, άλλο τόσο και η ΔEΗ χρειάζεται τη βιομηχανία για να διατηρεί σε λειτουργία τα εργοστάσιά της. Το να θεωρεί η ΔEΗ τους πελάτες της αντιπάλους που πρέπει να κλείσουν είναι σαν να συνεχίζει τη μέχρι τώρα πορεία της που είναι καταστροφική για την ίδια, αλλά τελικά θα παρασύρει και την οικονομία.

Πηγη: energia.gr