ΡΑΕ: Διαβούλευση για Βασικές Αρχές Σχεδιασμού και Χρονοδιάγραμμα Ενεργειών για την Προσαρμογή της Εγχώριας Αγοράς Ηλεκτρισμού στις Απαιτήσεις του Ευρωπαϊκού Μοντέλου Στόχου (EU Target Model)

Δημόσια Διαβούλευση επί των αποτελεσμάτων της από κοινού μελέτης των ΡΑΕ, ΑΔΜΗΕ και ΛΑΓΗΕ με τίτλο: «Βασικές Αρχές Σχεδιασμού και Χρονοδιάγραμμα Ενεργειών για την Προσαρμογή της Εγχώριας Αγοράς Ηλεκτρισμού στις Απαιτήσεις του Ευρωπαϊκού Μοντέλου Στόχου (EU Target Model)» 


Κατά τα τελευταία 25 χρόνια έχουν αναπτυχθεί χονδρεμπορικές αγορές ηλεκτρισμού σε όλες τις χώρες της Ευρώπης, προκειμένου να εξυπηρετήσουν την ανταγωνιστική λειτουργία του τομέα ηλεκτρικής ενέργειας και να προσφέρουν στους Ευρωπαίους καταναλωτές υπηρεσίες και προϊόντα σε τιμές που να αντανακλούν, με τον πιο αποδοτικό τρόπο, το πραγματικό κόστος της ενέργειας. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, αναγνωρίζοντας τα πλεονεκτήματα που παρουσιάζει η λειτουργία μιας ενιαίας εσωτερικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας (η οποία δεν μπορούσε μέχρι πρόσφατα να επιτευχθεί, λόγω της διαφορετικής αρχιτεκτονικής των αντίστοιχων εθνικών αγορών) ανέπτυξε το λεγόμενο Μοντέλο Στόχο (EU Target Model), με το οποίο συγκροτείται κοινή οργάνωση των ευρωπαϊκών αγορών ηλεκτρικής ενέργειας, σε κάθε χρονικό επίπεδο, από τη λειτουργία προθεσμιακών και προ-ημερήσιων αγορών μέχρι και τη λειτουργία ενδο-ημερήσιων αγορών και αγορών υπηρεσιών εξισορρόπησης. Βάση για το σχεδιασμό των ανωτέρω αποτελεί η συντονισμένη προσέγγιση στη διαχείριση και τον καταμερισμό της μεταφορικής ικανότητας στις ηλεκτρικές διασυνδέσεις.

Η ΡΑΕ, από κοινού με το Διαχειριστή του Συστήματος, ΑΔΜΗΕ Α.Ε., και το Λειτουργό της Αγοράς, ΛΑΓΗΕ Α.Ε, στο πλαίσιο της τριμερούς Ομάδας Εργασίας που λειτουργεί για την εναρμόνιση της Ελληνικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας με το Ευρωπαϊκό Μοντέλο Στόχο, ανέθεσαν, τον Απρίλιο του 2014, σε διεθνή Σύμβουλο^[1] την εκπόνηση μελέτης με θέμα «Βασικές Αρχές Σχεδιασμού και Χρονοδιάγραμμα Ενεργειών (Roadmap) για την Προσαρμογή της Εγχώριας Αγοράς Ηλεκτρισμού στις Απαιτήσεις του Ευρωπαϊκού Μοντέλου Στόχου».

Η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας θέτει σήμερα σε Δημόσια Διαβούλευση τα αποτελέσματα της κοινής αυτής μελέτης ΡΑΕ-ΑΔΜΗΕ-ΛΑΓΗΕ, ώστε οι φορείς και οι συμμετέχοντες στην εγχώρια αγορά ηλεκτρισμού να καταθέσουν τις απόψεις και τους προβληματισμούς τους. Μετά την επεξεργασία των απόψεων που θα κατατεθούν στο πλαίσιο της Δημόσιας αυτής Διαβούλευσης, οι τρεις ως άνω θεσμικοί φορείς θα καταθέσουν την τελική, από κοινού πρότασή τους προς την Πολιτεία σχετικά με την αναδιοργάνωση της λειτουργίας της χονδρεμπορικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας στη χώρα μας.

Η επισυναπτόμενη μελέτη παρουσιάζει, αναλυτικά και τεκμηριωμένα, έναν ολοκληρωμένο επανασχεδιασμό της εγχώριας χονδρεμπορικής αγοράς (ανά χρονικό επίπεδο) και προτείνει ένα εμπεριστατωμένο Πρόγραμμα Δράσης/Οδηγό, μέσω του οποίου οι τρεις συμμετέχοντες φορείς (ΡΑΕ-ΑΔΜΗΕ-ΛΑΓΗΕ) θα αναλάβουν να υλοποιήσουν συγκεκριμένες δράσεις και πρωτοβουλίες, ο καθένας στον τομέα ευθύνης του, αλλά και οι τρεις μαζί με συνέργειες, για την ομαλή και αποδοτική προσαρμογή της εγχώριας αγοράς ηλεκτρισμού στις απαιτήσεις του Μοντέλου Στόχου, σύμφωνα με το προαναφερθέν Πρόγραμμα Δράσης.

Οι γενικοί άξονες της προτεινόμενης από τη μελέτη λύσης περιλαμβάνουν:

1. Δημιουργία προθεσμιακής αγοράς προϊόντων υποχρεωτικής φυσικής παράδοσης (forward contracts).
2. Δυνατότητα για διμερή συμβόλαια μεταξύ παραγωγών και προμηθευτών εκτός ημερήσιας αγοράς.
3. Εφαρμογή περιορισμού μέγιστης ποσότητας προθεσμιακών ή διμερών συναλλαγών (ως ποσοστό του χαρτοφυλακίου) της εταιρείας με τη δεσπόζουσα θέση στη δραστηριότητα της προμήθειας, προκειμένου να διατηρηθεί η ρευστότητα της ημερήσιας  αγοράς.
4. Διατήρηση κεντρικού προγραμματισμού και κατανομής σε πραγματικό χρόνο των μονάδων παραγωγής από το Διαχειριστή του Συστήματος.
5. Προσφορές ανά μονάδα (όπως στην Ιταλία), και όχι ανά χαρτοφυλάκιο μονάδων (όπως π.χ. στη Γαλλία, Γερμανία).
6. Αλλαγή κανόνων της ημερήσιας αγοράς, καθώς και του τρόπου υποβολής προσφορών για τους συμμετέχοντες. Συγκεκριμένα, προτείνεται να εξεταστούν οι τύποι προσφορών που υπάρχουν στις Ευρωπαϊκές αγορές ηλεκτρικής ενέργειας (μπλοκ και σύνθετες προσφορές).
7. Αλλαγή της μεθόδου επίλυσης του Ημερήσιου Ενεργειακού Προγραμματισμού (ΗΕΠ), με άρση όλων των τεχνικών περιορισμών του Συστήματος Μεταφοράς και των μονάδων παραγωγής από την επίλυση της ημερήσιας αγοράς.
8. Δημιουργία ενδοημερήσιας αγοράς (intra-day market), στην οποία οι συμμετέχοντες θα μπορούν να διορθώνουν τις καθαρές θέσεις τους (net positions), προκειμένου να μην υπόκεινται σε ποινές λόγω απόκλισης της θέσης τους από τις πωλούμενες/αγορασθείσες ποσότητες σε πραγματικό χρόνο.
9. Δημιουργία ξεχωριστής αγοράς επικουρικών υπηρεσιών για τη διασφάλιση των αναγκαίων εφεδρειών για την ασφαλή λειτουργία του Συστήματος σε πραγματικό χρόνο. Η προμήθεια των επικουρικών υπηρεσιών προτείνεται να γίνεται σε ημερήσιο επίπεδο, μετά την ημερήσια αγορά και πριν τον πραγματικό χρόνο.
10. Δημιουργία αγοράς εξισορρόπησης (balancing market), με προσφορές για αύξηση και μείωση παραγωγής από τις μονάδες παραγωγής ή/και με προσφορές για αύξηση και μείωση της κατανάλωσης, για την εξισορρόπηση της παραγωγής και κατανάλωσης του Συστήματος σε πραγματικό χρόνο.
11. Υπολογισμό των αποκλίσεων ανά μονάδα παραγωγής και ανά χαρτοφυλάκιο φορτίου (για κάθε Προμηθευτή).
12. Σταδιακή μεταφορά της ευθύνης για την πρόβλεψη της παραγωγής από ΑΠΕ, από το Διαχειριστή του Συστήματος στους παραγωγούς ΑΠΕ, καθώς και σταδιακή ενσωμάτωση των ΑΠΕ στην αγορά.

Οι παραπάνω ρυθμίσεις προδιαγράφονται εκτενώς στην επισυναπτόμενη μελέτη, στην οποία περιλαμβάνεται και αναλυτικό χρονοδιάγραμμα εργασιών (Roadmap) που πρέπει να εκτελεστούν από τη ΡΑΕ και τους θεσμικούς φορείς της χονδρεμπορικής αγοράς (ΑΔΜΗΕ και ΛΑΓΗΕ), καθώς και τους συμμετέχοντες, προκειμένου να εφαρμοστούν επιτυχώς οι ρυθμίσεις αυτές. Οι εν λόγω ρυθμίσεις κρίνονται αναγκαίες, προκειμένου η Ελληνική χονδρεμπορική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας να καταστεί πλήρως συμβατή με το Ευρωπαϊκό “Target Model”, όπως αυτό περιγράφεται στους Κώδικες Δικτύου (Network Codes) του ENTSO-E και των σχετικών υποστηρικτικών τους κειμένων.

Συγχρονισμός του έργου αναδιοργάνωσης της αγοράς με τη λήψη άλλων ρυθμιστικών μέτρων

Η αναδιοργάνωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα, όπως αποτυπώνεται στην επισυναπτόμενη μελέτη των ΡΑΕ-ΑΔΜΗΕ-ΛΑΓΗΕ, σκοπό έχει, αφ’ ενός την ομαλή και αποδοτική ενσωμάτωση της ελληνικής αγοράς στην υπό διαμόρφωση ενιαία ευρωπαϊκή αγορά, αφ’ ετέρου την ανάπτυξη των κατάλληλων μηχανισμών και αγορών σε εθνικό επίπεδο, που θα επιτρέψουν μακροπρόθεσμα την αποδοτικότερη λειτουργία της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας στη χώρα μας, με τη συμμετοχή περισσοτέρων παικτών, οι οποίοι θα έχουν επαρκή εργαλεία να διαχειριστούν τη συμμετοχή και δραστηριοποίησή τους στο σύνολο των αγορών του ηλεκτρικού τομέα, σε επίπεδο χονδρεμπορικής και λιανικής αγοράς. Ταυτόχρονα, θα πρέπει να εξασφαλίζεται η απαιτούμενη ασφάλεια εφοδιασμού, τόσο σε φυσικό επίπεδο όσο και σε οικονομικό, και να διαμορφώνονται τιμές οι οποίες  να αποκαλύπτουν  την αξία του προϊόντος που οι καταναλωτές είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν.

Παράλληλα με το κύριο έργο της αναδιοργάνωσης της χονδρεμπορικής αγοράς, αναπτύσσονται ειδικά ρυθμιστικά μέτρα, με προκαθορισμένο όμως χρονικό ορίζοντα, ώστε δυνητικά να δημιουργηθούν συνθήκες ανταγωνίσιμης αγοράς (contestable market), και να διαμορφωθούν οι μακροχρόνιες εκείνες προϋποθέσεις/συνθήκες που θα επιτρέψουν την αποτελεσματική συμμετοχή περισσοτέρων παικτών στην εγχώρια αγορά, θα προσφέρουν εναλλακτικές επιλογές στον τελικό καταναλωτή, και θα προωθήσουν την αποδοτικότερη συμμετοχή της εγχώριας αγοράς στην ενιαία αγορά (σε περιφερειακό και ευρωπαϊκό επίπεδο) που σταδιακά διαμορφώνεται. Τα μέτρα αυτά που σχετίζονται τόσο με τη διασφάλιση μακροχρονίως επαρκούς ισχύος, υπό τις τρέχουσες συνθήκες της αγοράς, αλλά και τη δραστηριοποίηση προμηθευτών με ισότιμη πρόσβαση σε ιστορικούς πόρους ενέργειας, όπως οι λιγνίτες και νερά, πρέπει να συγχρονιστούν με αποτελεσματικό τρόπο με την ευρύτερη αναδιοργάνωση της αγοράς, βοηθώντας κατά τα πρώτα στάδια της λειτουργίας της στην αντιμετώπιση των υφιστάμενων δομικών προβλημάτων.

Ο εξορθολογισμός και η πραγματική απελευθέρωση της εγχώριας αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, πρωτίστως προς όφελος του Έλληνα καταναλωτή και της εθνικής οικονομίας, αναμένεται να προχωρήσουν ουσιαστικά, κάτω από τη δημιουργική πίεση που ασκεί ήδη η ενοποιούμενη, με ταχείς ρυθμούς, ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας, μέσω της σύζευξης των εθνικών και περιφερειακών αγορών που βρίσκεται πλέον σε εξέλιξη^[2]. Οι τρεις εθνικοί φορείς (ΡΑΕ-ΑΔΜΗΕ-ΛΑΓΗΕ), σε στενή και αποδοτική συνεργασία μεταξύ τους, αλλά και με τις αντίστοιχες ευρωπαϊκές αρχές και οργανισμούς (Ευρωπαϊκή Επιτροπή/DG Energy & DG Competition, ACER, CEER, ENTSO-E, EUROPEX, κ.ά.), θα συμβάλλουν αποφασιστικά, στο πλαίσιο του θεσμικού τους ρόλου και με βασικό οδηγό πορείας τις απαιτήσεις του Μοντέλου Στόχου, στην αναδιοργάνωση, ομαλή μετάβαση και αποδοτική ένταξη της ενεργειακής αγοράς της χώρας μας στην ενιαία ευρωπαϊκή αγορά.

Λήξη της παρούσας Δημόσιας Διαβούλευσης: Δευτέρα 10 Νοεμβρίου 2014.

Οι ενδιαφερόμενοι καλούνται να υποβάλλουν τις απόψεις τους στη ΡΑΕ με ηλεκτρονική επιστολή, στη διεύθυνση elecmarket@rae.gr ή εγγράφως. Μετά τη λήξη της παρούσας δημόσιας διαβούλευσης, η ΡΑΕ θα δημοσιοποιήσει κατάλογο των συμμετεχόντων, καθώς και το περιεχόμενο των επιστολών και παρεμβάσεών τους, με εξαίρεση την περίπτωση κατά την οποία ο αποστολέας αιτείται τη μη δημοσιοποίηση των στοιχείων του και/ή των απόψεών του.

[1] Το έργο ανέλαβε η διεθνής εταιρεία συμβούλων ECCO International Inc., στην ομάδα έργου της οποίας συμμετέχουν μέλη ΔΕΠ και επιστημονικό προσωπικό του Εργαστηρίου Συστημάτων Ηλεκτρικής Ενέργειας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Η ECCO International έχει μακρά εμπειρία σε θέματα ενεργειακής πολιτικής, σχεδιασμού και υλοποίησης ενεργειακών αγορών, χονδρεμπορικών αλλά και λιανικής, με εταιρικούς πελάτες στη Δυτική και Ανατολική Ευρώπη, τη Βόρεια και Νότια Αμερική, καθώς και την Ασία.

[2] Από τις 4 Φεβρουαρίου 2014, οι προ-ημερήσιες αγορές της περιφέρειας της Βορειοδυτικής Ευρώπης (NWE) λειτουργούν συζευγμένα, ενώ πρόσφατα (14 Μαΐου 2014) συνδέθηκαν και οι σχετικές αγορές της Ιβηρικής χερσονήσου.

Επισυνάπτονται:

1. Επιτελική Σύνοψη-Χρονοδιάγραμμα της μελέτης.
2. Παραδοτέο Φάσης 1: «Διερεύνηση και συγκριτική αξιολόγηση εναλλακτικών σεναρίων/επιλογών για το νέο σχεδιασμό της αγοράς (High-Level Market Design), ο οποίος θα οδηγήσει σε πλήρη συμμετοχή της Ελλάδας στην ενιαία Ευρωπαϊκή αγορά ηλεκτρικής ενέργειας».
3. Φάση 2: «Σχεδιασμός, ανάλυση και παρουσίαση των επί μέρους μηχανισμών και διακριτών αγορών που απαιτείται να αναπτυχθούν (προθεσμιακή, προ-ημερήσια, ενδο-ημερήσια, εξισορρόπησης), στο πλαίσιο της προκρινόμενης εναλλακτικής λύσης από την πρώτη φάση του έργου» – Παραδοτέο 1: «Σχεδιασμός της Προθεσμιακής Αγοράς Ηλεκτρισμού στην Ελλάδα».
4. Φάση 2 – Παραδοτέο 2: «Σχεδιασμός της Προ-ημερήσιας Αγοράς Ηλεκτρισμού στην Ελλάδα».
5. Φάση 2 – Παραδοτέο 3: «Σχεδιασμός της Ενδο-ημερήσιας Αγοράς Ηλεκτρισμού στην Ελλάδα».
6. Φάση 2 – Παραδοτέο 4: « Σχεδιασμός της Αγοράς Εξισορρόπησης Ηλεκτρισμού στην Ελλάδα».