Πέντε σκοπέλους βάζει το e-mail Βαρουφάκη στην ενεργειακή πολιτική Λαφαζάνη

Στο “στενό κορσέ” των δεσμεύσεων του κειμένου Βαρουφάκη θα πρέπει πλέον να... στριμωχτεί το ριζοσπαστικό πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ στην ενέργεια, κι όλα αυτά υπό τη δαμόκλειο σπάθη των εταίρων με τη γνωστή διαδικασία αξιολόγησης που ξεκινά τον Απρίλιο.

Το e-mail Βαρουφάκη διαμορφώνει νέα δεδομένα για το χαρτοφυλάκιο Λαφαζάνη, που κατά τη χθεσινή μαραθώνια συνεδρίαση της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του ΣΥΡΙΖΑ επέμεινε στη θέση του “δεν θα προχωρήσει καμία ιδιωτικοποίηση στον τομέα της ενέργειας”, ψηφίζοντας σύμφωνα με πληροφορίες "λευκό" κατά τη ψηφοφορία που ακολούθησε για την έγκριση της συμφωνίας.

Στην πραγματικότητα οι δεσμεύσεις της κυβέρνησης απέναντι στους δανειστές δημιουργούν σοβαρά προσκόμματα στα όσα σχεδίαζε να τρέξει ο νέος υπουργός, προσγειώνοντάς τον στην "πεζή" ευρωπαική ενεργειακή πραγματικότητα, κάτι που ούτως ή άλλως αργά ή γρήγορα θα συνέβαινε.

Στελέχη του υπουργείου που γνωρίζουν επί χρόνια από πρώτο χέρι τους περιορισμούς και τις απαγορεύσεις που βάζουν οι κοινοτικές οδηγίες (και όχι τα Μνημόνια), εντοπίζουν τουλάχιστον πέντε “σκοπέλους” σε σχέση με τις προγραμματικές δηλώσεις του υπουργού για ένα μοντέλο πολιτικής με ενισχυμένο παντού το ρόλο του Δημοσίου.

Και επισημαίνουν ότι ο μεγαλύτερος "εφιάλτης" για τη νέα ηγεσία του υπουργείου στη πορεία των επόμενων μηνών θα είναι οι ίδιες οι Κοινοτικές υπηρεσίες, της DG Com, και της DG Energy. Τα πέντε ερωτήματα είναι τα εξής:

1. Μπρος -πίσω με τις ιδιωτικοποιήσεις στην ενέργεια; Καταρχήν, η διατύπωση για σεβασμό των ιδιωτικοποιήσεων που βρίσκονται σε εξέλιξη, σημαίνει ότι το ζήτημα πώλησης του 66% του ΑΔΜΗΕ παραμένει ανοικτό, παρά τα περί του αντιθέτου λεγόμενα. Ενώ η διατύπωση για επανεξέταση όσων διαγωνισμών δεν έχουν ξεκινήσει, σημαίνει ότι κάποια στιγμή θα πρέπει να προκηρυχθούν αυτοί της ΔΕΠΑ, και των ΕΛΠΕ, έστω με άλλη στόχευση και όρους. Σύμφωνα με δηλώσεις του υπουργού ο διαγωνισμός του ΑΔΜΗΕ δεν θα προχωρήσει καθώς κανένας ενδιαφερόμενος δεν κατέθεσε δεσμευτική προσφορά. Η πραγματικότητα ωστόσο είναι διαφορετική. Ηδη, από τον περασμένο Οκτώβριο ο διαγωνισμός πώλησης του 66% του ΑΔΜΗΕ είχε αρχίσει να εμπλέκεται στη προεδρολογία και την υφέρπουσα αβεβαιότητα. Ηταν η εποχή που η ΔΕΗ, δηλαδή ο πωλητής, είχε ξεκινήσει να παρουσιάζει στους ενδιαφερόμενους το πρώτο draft της συμφωνίας πώλησης και του συμφώνου μετόχων (“Service Purchase Agreement” και “Shareholders Agreement”) προκειμένου να το επεξεργαστούν και να καταθέσουν τις δικές τους παρατηρήσεις ή αλλαγές. Η τότε κυβέρνηση ήθελε να ανεβάσει ταχύτητες προκειμένου να κλείσει ο διαγωνισμός πριν το τέλος του έτους, την πρόλαβαν ωστόσο οι εξελίξεις. Σαν συνέπεια ποτέ δεν ολοκληρώθηκε η διαδικασία των “SPA” και “SA”, και επομένως ποτέ η ΔΕΗ μαζί με τo σύμβουλό της στο διαγωνισμό, την HSBC, δεν κάλεσε τους ενδιαφερόμενους να καταθέσουν εντός συγκεκριμένης ημερομηνίας, δεσμευτικές προσφορές. Τυπικά τουλάχιστον, ο διαγωνισμός παραμένει ακόμη “ζωντανός”.

2. Τι θα γίνει με το 35,5% των ΕΛΠΕ που κατέχει το ΤΑΙΠΕΔ; Σύμφωνα με το κείμενο Βαρουφάκη, το ΤΑΙΠΕΔ δεν καταργείται, παρά συνεχίζει τη λειτουργία του με στόχο κάποια στιγμή (που δεν διευκρινίζεται) να συγχωνευθεί με άλλους οργανισμούς του Δημοσίου, που επίσης διαχειρίζονται κρατική περιουσία. Στις προγραμματικές του δηλώσεις ο κ. Λαφαζάνης ήταν κατηγορηματικός ότι το 35,5% των μετοχών των ΕΛΠΕ θα επιστραφεί στο Δημόσιο, προκειμένου αυτό να ασκήσει τα δικαιώματά του.  Αποτελεί ωστόσο ακρογωνιαίο λίθο του προηγούμενου Μνημονίου η δέσμευση πως όποιο περιουσιακό στοιχείο μεταβιβάζεται στο ΤΑΙΠΕΔ δεν μπορεί να επιστραφεί πίσω στο Δημόσιο, παρά μόνο αν καταργηθεί το ίδιο το Ταμείο. Υπάρχει ένα τουλάχιστον προηγούμενο. Πέρυσι, ο εκτροχιασμός των υποχρεώσεων της ΛΑΡΚΟ είχε οδηγήσει το ΤΑΙΠΕΔ να ζητά την επιστροφή των μετοχών της ΛΑΡΚΟ στο Δημόσιο, αφού το Ταμείο διαπίστωνε ότι αυτές δεν μπορούν να πουληθούν. Οι μετοχές παρέμειναν στο ΤΑΙΠΕΔ. Επομένως, η όποια προσπάθεια ανάκτησης του 35,5% των ΕΛΠΕ θα έχει έντονο νομικό ενδιαφέρον.

3. Μπορούν να “ψαλιδιστούν” οι αρμοδιότητες της ΡΑΕ; Το ψαλίδισμα των αρμοδιότητων της ΡΑΕ στο πλαίσιο πάντα των κοινοτικών οδηγιών είχε εξαγγελθεί από τον κ. Λαφαζάνη με το επιχείρημα ότι “πρέπει να ενισχύεται η πολιτική και ο ρόλος του Δημοσίου έναντι θεσμών όπως οι ανεξάρτητες αρχές”. Υπενθυμίζουμε ωστόσο ότι η ΡΑΕ έλαβε ενισχυμένες αρμοδιότητες αποφασιστικού χαρακτήρα, σχετικά με τη ρύθμιση των αγορών ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου, όχι μέσω των μνημονίων, αλλά με το νόμο 4001 του 2011, κατ’ επιταγή του “3ου Ενεργειακού πακέτου” της ΕΕ. Η αναφορά στο email Βαρουφάκη για “ευθυγράμμιση της αγοράς ηλεκτρισμού και φυσικού αερίου με τις καλύτερες πρακτικές της ΕΕ και τη νομοθεσία”, καθιστά αντικοινοτική πρακτική το ψαλίδισμα των αρμοδιοτήτων της.

4. Για πόσο καιρό θα παραμένουν κλειστές οι αγορές λιγνίτη και νερών; Δύσκολο για πολύ, είναι η απάντηση με δεδομένη τη δέσμευση περί “ευθυγράμμισης της αγοράς ηλεκτρισμού και φυσικού αερίου με τις καλύτερες πρακτικές της ΕΕ και τη νομοθεσία”. Διότι το "3ο Ενεργειακό Πακέτο" καθιστά υποχρεωτική τη δυνατότητα πρόσβασης τρίτων στις αγορές λιγνίτη και νερών. Εξάλλου το μοντέλο της “Μικρής ΔΕΗ” (30% της ΔΕΗ) προτάθηκε από την προηγούμενη κυβέρνηση στην Κομισιόν μετά την καταδίκη της χώρας στο Ευρωπαικό Δικαστήριο ότι η ΔΕΗ μονοπωλεί την αγορά λιγνίτη.

Ελήφθη επίσης υπόψη και η κοινοτική επιταγή για ισότιμη πρόσβαση τρίτων στα υδροηλεκτρικά αποθέματα της χώρας. Είχαν προηγηθεί πιέσεις της Κομισιόν για πώληση του 40% του λιγνιτικού δυναμικού της ΔΕΗ. Η ακύρωση επομένως του μοντέλου της “Μικρής ΔΕΗ” προυποθέτει εναλλακτικά μέτρα για το άνοιγμα της αγοράς σε λιγνίτες και νερά. Ενα από τα σενάρια που είχε εξεταστεί και στο παρελθόν και εγκαταλείφθηκε λόγω τοπικών αντιδράσεων, αλλά που θεωρείται πολύ πιθανό να επανέλθει, έστω με κάποιες παραλλαγές, αφορά στη παραχώρηση νέων λιγνιτικών κοιτασμάτων (Δράμας και Ελασσόνας). Προς το παρόν έχει διαψευστεί από το ΥΠΑΠΕΝ.

5. Πότε θα ανοίξει η αγορά φυσικού αερίου; Η ευρωπαική νομοθεσία επιβάλλει επίσης τη δημιουργία ανταγωνισμού στη λιανική αγορά, ενώ η Κομισιόν έχει ήδη απαιτήσει να σπάσει το μονοπώλιο των τριών ΕΠΑ (Αττικής, Θεσσαλίας και Θεσσαλονίκης). Κατ΄εξαίρεση από την κοινοτική νομοθεσία, οι τρεις εταιρείες διατηρούν μονοπωλιακό δικαίωμα στην προμήθεια και διανομή αερίου. Αν θέλει να εναρμονιστεί με το κοινοτικό δίκαιο, η κυβέρνηση πρέπει να προχωρήσει σε ιδιοκτησιακό διαχωρισμό δραστηριοτήτων των τριών ΕΠΑ και σε πρόσβαση τρίτων στον τομέα της προμήθειας. Οταν η προηγούμενη κυβέρνηση είχε επιχειρήσει να προτείνει ένα ικανοποιητικό για κάθε πλευρά σχέδιο, σκόνταψε πάνω στις απαιτήσεις των μετόχων των τριών ΕΠΑ, δηλαδή της Shell και της ΕΝΙ. Απαιτήσεις που αφορούσαν αποζημιώσειις από το Δημόσιο ως αντάλλαγμα για τη κατάργηση του αποκλειστικού δικαιώματος που τους παραχωρήθηκε μέσω των συμβάσεων που υπέγραψαν με την είσοδό τους στην ελληνική αγορά στις αρχές του 2000. Σήμερα, ενδιαφέρον να αγοράσει κάποιος τα ποσοστά των Shell, και ENI, δεν υπάρχει. Πιθανώς το υπουργείο να αφήσει την εκκρεμότητα να σέρνεται, μέχρι να πιεστεί από την Κομισιόν.

Πηγη: energypress.gr