Ξεπερασμένοι οι στόχοι της Ε.Ε. για τα όρια ατμοσφαιρικής ρύπανσης

Η προστασία της δημόσιας υγείας από τα όρια για την ατμοσφαιρική ρύπανση που έχει θέσει η Ευρωπαϊκή Ενωση είναι εξαιρετικά ανεπαρκής. Οι στόχοι της Ε.Ε., οι οποίοι συχνά παραβιάζονται από πλήθος κρατών-μελών (και την Ελλάδα), είναι ξεπερασμένοι και προϊόν πολιτικού συμβιβασμού με την επιδίωξη οικονομικής κερδοφορίας και δεν αποτελούν υλοποίηση των πιο σύγχρονων επιστημονικών οδηγιών.
Η πραγματική κατάσταση αποτυπώνεται σε μία πρόσφατη μελέτη του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος, η οποία επιχειρεί μια σύγκριση της προστασίας που παρέχουν τα ευρωπαϊκά όρια σε σχέση με τις κατευθύνσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας.

Συγκεκριμένα: Οσον αφορά τις συγκεντρώσεις αιωρούμενων σωματιδίων ΡΜ 2,5 σύμφωνα με τα όρια της Ε.Ε. εκτίθεται σε επιβλαβή επίπεδα ρύπανσης το 9-14% των Ευρωπαίων, ενώ σύμφωνα με τις κατευθύνσεις του ΠΟΥ το 87-93%. Σχετικά με τα αιωρούμενα σωματίδια ΡΜ 10 με βάση τα όρια της Ε.Ε. εκτίθεται το 17-30%, ενώ με τον ΠΟΥ το 61-83%. Για το όζον (Ο3) η Ε.Ε. υπολογίζει πως θίγεται το 14-15%, ενώ ο ΠΟΥ το 97-98%! Για τις συγκεντρώσεις διοξειδίου του αζώτου υπάρχει συμφωνία, υπολογίζεται πως θίγεται το 8-12%. Για το βενζοπυρένιο όμως σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά όρια είναι εκτεθειμένο το 25-28% των Ευρωπαίων, ενώ σύμφωνα με τις οδηγίες του ΠΟΥ το 85-91%. Ακόμα και για το διοξείδιο του θείου, που η Ε.Ε. θεωρεί πως έχει λύσει το πρόβλημα, αφού υπολογίζει πως λιγότερο από το 1% του πληθυσμού της θίγεται, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έρχεται να υπογραμμίσει πως εκτίθεται σε επικίνδυνες για την υγεία συγκεντρώσεις το 36-37%! Οι διαφορές αυτές προκύπτουν, γιατί τα όρια που συστήνει ο ΠΟΥ είναι πολύ πιο αυστηρά από τις θεσμοθετημένες τιμές της Ε.Ε.

Δεν πρόκειται για μια τεχνοκρατική διαμάχη, που αφορά αριθμούς και κανονισμούς. Πρόκειται για ανθρώπινες ζωές. Η ατμοσφαιρική ρύπανση έχει αναδειχθεί διεθνώς στην τέταρτη αιτία πρόωρων θανάτων, ενώ ο ΠΟΥ θεωρεί πως είναι η πρώτη αιτία καρκινογενέσεων. Η μείωση των συγκεντρώσεων ρύπων, του νέφους δηλαδή, μπορεί να σώσει ανθρώπινες ζωές. Για παράδειγμα, ο ΠΟΥ υπολογίζει πως μια μείωση των συγκεντρώσεων των μικροσκοπικών αιωρούμενων σωματιδίων με διάμετρο 2,5 μικρόμετρα (ΡΜ 2,5) από 70 μg/m3 σε 20 μg/m3 μπορεί να αποσοβήσει έως και το 15% των πρόωρων θανάτων σε μια πόλη με νέφος ρύπανσης. Ευρωπαϊκή έρευνα καταδεικνύει πως τα σημερινά επίπεδα των ΡΜ 2,5 στη Γηραιά ήπειρο κόβουν 8,6 μήνες ζωής από κάθε Ευρωπαίο! Αντίστοιχα, έχει καταδειχθεί πως κάθε αύξηση των συγκεντρώσεων όζοντος κατά 10 μg/m3 οδηγεί σε 0,3% αύξηση της συνολικής ημερήσιας θνησιμότητας και 0,4% της θνησιμότητας από καρδιακά επεισόδια.

Απροστάτευτοι Ευρωπαίοι

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας προχώρησε σε αυστηροποίηση των κατευθύνσεών του για την ατμοσφαιρική ρύπανση το 2006. Δέκα χρόνια μετά, η Ε.Ε. δεν έχει προχωρήσει σε αντίστοιχη αναπροσαρμογή, αφήνοντας απροστάτευτους του Ευρωπαίους πολίτες από το «σιωπηλό δολοφόνο» του νέφους.

«Τα ασφαλή όρια των ρύπων είναι ένας μύθος που έχει στόχο την καθησύχαση των πολιτών, ενώ αυτά βρίσκονται πολύ μακριά από την προστασία τους. Δεν λαμβάνεται υπόψη ο βαθμός της ατομικής έκθεσης του καθενός. Αν κάποιος περπατάει μερικά μέτρα την ημέρα ή μερικά χιλιόμετρα κάνοντας τζόκινγκ σε μια επιβαρυμένη πόλη ανασαίνοντας βαθιά, φυσικά εκτίθεται σε διαφορετικά επίπεδα ρύπων, οπότε τα ασφαλή όρια πάνε περίπατο», λέει στην «Κ» η κ. Πολυξένη Νικολοπούλου-Σταμάτη, καθηγήτρια Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ και Επιστημονικά Υπεύθυνη του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών «Περιβάλλον και Υγεία. Διαχείριση Περιβαλλοντικών Θεμάτων με Επιπτώσεις στην Υγεία». «Το σπουδαιότερο: δεν είναι απόλυτα ακριβής ο τρόπος που προσδιορίζονται τα όρια. Κεντρικό ρόλο έχει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) που ανάλογα με τις εκάστοτε καινούργιες μελέτες, έρχεται και τα επαναπροσδιορίζει. Η ασφάλεια των πολιτών όμως δεν είναι πάντοτε στις προτεραιότητες της Ευρωπαϊκής Ενωσης, ιδιαίτερα τώρα που φλερτάρει με εμπορικές συμφωνίες όπως την TTIP. Παρακάμπτοντας την τόσο σπουδαία Αρχή της Προφύλαξης, ενδίδει στις πιέσεις του αδηφάγου οικονομικού μοντέλου ανάπτυξης. Είναι καιρός να αναλάβουν όλοι τις ευθύνες τους και να αντιληφθούν ότι το κέρδος έχει κόστος σε ανθρώπινες ζωές», υπογραμμίζει η κ. Σταμάτη.

Πηγη: Έντυπη έκδοση Καθημερινής