Οικολόγοι Πράσινοι: Αποστολή εκπροσώπων φορέων λιγνιτικών περιοχών στις Βρυξέλλες - Παρουσιάσεις εισηγήσεων

Η περιοδεία στα ανθρακωρυχεία της Φλάνδρας

Με την άφιξη της αποστολής στο αεροδρόμιο, ξεκίνησε και η περιοδεία με τη συμμετοχή του Μιχάλη Τρεμόπουλου σε κλειστά ανθρακωρυχεία της περιοχής της Φλάνδρας, με κεντρική ιδέα την επαφή με προγράμματα αναζωογόνησης τοπικών οικονομιών μετά το κλείσιμο ανθρακωρυχείων.
Πρώτος σταθμός το πρώην ανθρακωρυχείο στο Houthalen όπου μας έγινε παρουσίαση του εθνικού προγράμματος κλεισίματος ήδη από τη δεκαετία του 1980. Την τελευταία δεκαετία ξεκίνησε μια μεγαλύτερη εμπλοκή της τοπικής αυτοδιοίκησης, με τους χώρους των πρώην ανθρακωρυχείων να περνούν στα χέρια της και να μετατρέπονται σε χώρους εγκατάστασης μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται σε νέες καθαρές τεχνολογίες, σε πράσινα κτίρια κλπ.
Στη συνέχεια επισκεφτήκαμε το παλιό ανθρακωρυχείο στο Zolder. Εκεί γνωρίσαμε το μεγαλύτερο φωτοβολταϊκό πάρκο του Βελγίου ισχύος 4,5 MW που έχει εγκατασταθεί σε χώρο που παλιότερα γινόταν η πλύση των μεταλλευμάτων. Ιδιοκτήτης του πάρκου είναι κατά 75% ιδιωτική εταιρεία και κατά 25% το Περιφερειακό Ταμείο Αναγέννησης. Δίπλα βρίσκεται ο χώρος διαλογής υλικών συσκευασίας και κομποστοποίησης οργανικών υπολειμμάτων του Δήμου. Σε κτίριο που παλιότερα στέγαζε διοικητικές υπηρεσίες, πραγματοποιούνται πλέον προγράμματα και σεμινάρια μετεκπαίδευσης τριών επιπέδων ειδίκευσης για εργαζομένους και άνεργους διαφόρων ειδικοτήτων, από κατασκευαστές τούβλων μέχρι ιστορικούς και αρχιτέκτονες. Στον κεντρικό χώρο πραγματοποιείται δύο φορές το μήνα η υπαίθρια «Τούρκικη Αγορά» που συγκεντρώνει πάνω από 5 χιλιάδες άτομα.
Τέλος, περάσαμε από το πρώην ανθρακωρυχείο του Genk, ορισμένοι χώροι του οποίου χρησιμοποιούνται πλέον ως εστιατόρια και κινηματογράφοι, ενώ ένα από τα κτίρια στεγάζει μικρές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε σύγχρονες τεχνολογίες media.
Η συγκεκριμένη περιφέρεια διαθέτει το πιο πυκνό δίκτυο ποδηλατοδρόμων στην Ευρώπη. Είχε προταθεί και σχεδιαστεί από δύο μηχανικούς ορυχείων κατά την περίοδο κλεισίματός τους και πλέον θεωρείται υπόδειγμα και αντιγράφεται σε περιοχές της Ολλανδίας και της Γερμανίας. Εκτιμάται πως παρά το πολύ μικρό κόστος του δικτύου, αυτό αποτελεί σημαντική αιτία έλξης τουρισμού για την περιοχή συνεισφέροντας στην οικονομία και την απασχόληση.
Χρειάζεται βέβαια να τονιστεί πως τα ανθρακωρυχεία της περιοχής ήταν όλα υπόγεια με αποτέλεσμα η επιβάρυνση του τοπίου και των εδαφών να είναι αμελητέα σε σύγκριση με τις καταστροφικές επιπτώσεις των λιγνιτωρυχείων ανοικτού τύπου που υπάρχουν στη χώρα μας.
Οι οδηγοί, μας τόνισαν πως αν χρειάζεται να κρατήσουμε ένα μάθημα από την εμπειρία της Φλάνδρας, αυτό είναι η ανάγκη για έγκαιρο σχεδιασμό και προγραμματισμό για τη μετάβαση στη μετα-λιγνιτική εποχή, πολλά χρόνια πριν κλείσουν οριστικά τα ορυχεία.

Η Ημερίδα στο Ευρωκοινοβούλιο
Ο Λάζαρος Τσικριτζής από την Οικολογική Κίνηση Κοζάνης άνοιξε την ημερίδα παρουσιάζοντας αναλυτικά τις επιπτώσεις στο περιβάλλον και την υγεία από τη λειτουργία του Λιγνιτικού Κέντρου Δυτικής Μακεδονίας. Τα νούμερα που παρουσίασε είναι εντυπωσιακά: Για τη λειτουργία των 4438 λιγνιτικών MW της περιοχής αποτίθενται ετησίως 250-300 εκατομμύρια τόνοι στείρων υλικών και 7 εκατομμύρια τόνοι τέφρας. Οι εκπομπές θερμών καυσαερίων ανέρχονται σε 26 εκατομμύρια κυβικά την ώρα, ενώ οι υπερβάσεις των εκπομπών τέφρας αγγίζουν το 60% στους παλιούς ΑΗΣ (Πτολεμαίδας). Οι πύργοι ψύξης των σταθμών παραγωγής καταναλώνουν 5,5 χιλιάδες κυβικά νερού την ώρα.
Το 2009 οι συγκεντρώσεις αιωρουμένων σωματιδίων στην ατμόσφαιρα κυμαίνονταν από 28-52%, με όριο το 9,6 %, ενώ εξακολουθεί να απουσιάζει ακόμα και ένα σύγχρονο σύστημα παρακολούθησης και πρόβλεψης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και ενημέρωσης των πολιτών.
Τέλος, χαρακτήρισε ντροπή το ότι 50 χρόνια τώρα δεν έχει πραγματοποιηθεί ολοκληρωμένη μελέτη για τις επιπτώσεις της ρύπανσης στη δημόσια υγεία.
Δείτε την παρουσίαση.
Ο Ηλίας Μιχαηλίδης από το Σύλλογο Περιβάλλοντος και Ποιότητας Ζωής Δήμου Δημητρίου Υψηλάντη παρουσίασε τις διαστάσεις του ζητήματος της μετεγκατάστασης οικισμών για τις ανάγκες ανάπτυξης των λιγνιτωρυχείων, με έμφαση στις σχεδιαζόμενες μετεγκαταστάσεις της Ποντοκώμης και της Μαυροπηγής και το «μετέωρο» αίτημα της Ακρινής. Χαρακτηριστικό είναι πως η ΔΕΗ δεν επικαλείται καν τη δημόσια υγεία και την ποιότητα ζωής ως λόγο των μετεγκαταστάσεων, παρά μόνο το «δημόσιο συμφέρον» με αποτέλεσμα οι απαλλοτριώσεις να γίνονται σταδιακά και να οξύνεται η ατμοσφαιρική ρύπανση όσο το ορυχείο πλησιάζει τους οικισμούς. Η θέση των Συλλόγων είναι πως καμία εξορυκτική δραστηριότητα δεν πρέπει να προχωρήσει στα αγροκτήματα ή τους οικισμούς αν πρώτα δεν ολοκληρωθεί η μετεγκατάσταση.

Δείτε την παρουσίαση.

Τέλος, η Έλενα Μουρελάτου από την Παρεμβατική Κίνηση Πολιτών Μεγαλόπολης παρουσίασε την ιστορία της περιοχής και τις επιπτώσεις από την εξόρυξη και καύση του λιγνίτη στις μονάδες της ΔΕΗ ενώ εστίασε ιδιαίτερα στο θέμα της διαχείρισης των αμιαντούχων στερεών αποβλήτων που προέκυψαν από τους πύργους ψύξης της ΔΕΗ.

Δείτε την παρουσίαση.

Τη δεύτερη ενότητα άνοιξε ο Christopher Allen, επικεφαλής της Μονάδας Βιομηχανικών Εκπομπών της Δ/νσης Περιβάλλοντος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που παρουσίασε τις προτάσεις της Επιτροπής και την κοινή θέση του Συμβουλίου της ΕΕ γύρω από την αναθεώρηση της Οδηγίας για την ατμοσφαιρική ρύπανση και τις βιομηχανικές εκπομπές.
Η Emily Rochon από την ευρωπαϊκή καμπάνια της Greenpeace για την κλιματική αλλαγή παρουσίασε τις επιφυλάξεις της οργάνωσής της για το κατά πόσον η τεχνολογία “δέσμευσης και αποθήκευσης άνθρακα” (CCS) μπορεί να αποτελέσει το ερχόμενο διάστημα τμήμα της στρατηγικής για την προστασία του κλίματος. Πιο συγκεκριμένα, τόνισε πως δισεκατομμύρια δημόσιων πόρων δίνονται σε μια μη δοκιμασμένη τεχνολογία, με ακόμα άγνωστες πτυχές γύρω από την πραγματική διαθέσιμη χωρητικότητα αποθήκευσης, την ασφάλεια και την παρακολούθηση. Η τεχνολογία αυτή δεν αναιρεί αλλά εντείνει το πρόβλημα κατανάλωσης φυσικών πόρων και εκπομπής ρύπων, αφήνοντας το CO2 “θαμμένη” κληρονομιά για τις επόμενες γενιές.
Ο Mark Johnson, υπεύθυνος του WWF για θέματα προδιαγραφών θερμικών μονάδων, μίλησε για το χάσμα μεταξύ των επιστημονικών δεδομένων για το κλίμα και της πραγματικότητας του συστήματος ηλεκτρισμού. Επισημαίνοντας πως το Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπής δεν έχει καταφέρει να δώσει επαρκή οικονομικά σήματα για καθαρότερες επενδύσεις, επιχειρηματολόγησε για την ανάγκη πρόσθετων προδιαγραφών εκπομπών CO2 για τις περίπου 250 νέες μονάδες ηλεκτροπαραγωγής με καύσιμο άνθρακα που σχεδιάζονται να κατασκευαστούν στην Ευρώπη. Μια τέτοια πρόταση για όριο 500gCO2/KWh από το 2015 είχε ζητήσει το Ευρωκοινοβούλιο, κάτι που όμως απέρριψε το Συμβούλιο Υπουργών της ΕΕ.

Στη συνέχεια, οι συμμετέχοντες στην αποστολή ενημερώθηκαν από το Μιχάλη Τρεμόπουλο για το ρόλο και τις αρμοδιότητες του Ευρωκοινοβουλίου, τη λειτουργία της Ομάδας των Πράσινων στο Ευρωκοινοβούλιο και τις προκλήσεις από την πρώτη παρουσία των Οικολόγων Πράσινων σε αυτό.

Θετική ανταπόκριση βρήκε η παρέμβαση των εκπροσώπων με ανάρτηση πανώ με σύνθημα “Beyond coal turn to sun and wind” και πόστερ έξω από το κτίριο του Ευρωκοινοβουλίου και μοίρασμα στους περαστικούς ενημερωτικών φυλλαδίων στα γαλλικά.

Το δεύτερο μέρος της ημερίδας ξεκίνησε με χαιρετισμούς από τον επικεφαλής της Ευρωκοινοβουλευτικής Ομάδας του ΠΑΣΟΚ κ.Λαμπρινίδη καθώς και τον ευρωβουλευτή της ΝΔ κ. Σκυλακάκη. Παίρνοντας το λόγο, ο Μιχ. Τρεμόπουλος ανέλυσε πώς αντιλαμβάνονται οι Οικολόγοι Πράσινοι την ενεργειακή πολιτική της χώρας, συνέδεσε την οικονομική κρίση με την περιβαλλοντική, σκιαγραφώντας παράλληλα την πράσινη διέξοδο και υποσχέθηκε να προωθήσει με Ερώτηση στην Κομισιόν τα αιτήματα που κατέθεσαν γραπτά και αναλυτικά οι τοπικές περιβαλλοντικές οργανώσεις.
Στη συνέχεια ο Λάζαρος Τσικριτζής έκανε μια παρουσίαση για το κρυφό κόστος του λιγνίτη. Η λιγνιτική κιλοβατώρα εμφανίζεται πλασματικά φτηνή καθώς η ΔΕΗ δεν πληρώνει φόρο στερεών καυσίμων (ύψους περίπου 120 εκ το χρόνο ο οποίος μάλιστα ακυρώθηκε λίγες βδομάδες μετά την ψήφισή του τον Οκτώβριο του 2006), δεν καταβάλει το τίμημα της χρήσης ή καταστροφής των «παράπλευρων» φυσικών πόρων (νερά, εδάφη) και δεν υπολογίζει το περιβαλλοντικό (εξωτερικό) κόστος. Το τελευταίο μάλιστα, σύμφωνα με τις πιο συντηρητικές εκτιμήσεις ανέρχεται στα 46 ευρώ τη μεγαβατώρα (255 ευρώ στο πιο αυστηρό σενάριο) και αν συνεκτιμόταν στο κόστος της ηλεκτροπαραγωγής από λιγνίτη αυτό θα ήταν μέχρι και 30% υψηλότερο από το κ΄σοτος παραγωγής από αιολική ενέργεια.

Δείτε την παρουσίαση.

Θετική εντύπωση προκάλεσε η εμφάνιση του Προέδρου και Διευθύνοντος Συμβούλου της ΔΕΗ, κου Αρθούρου Ζερβού ο οποίος και απάντησε σε πλήθος ερωτήσεων.
Αξιοσημείωτο είναι πως ο κος Ζερβός βρισκόταν στο Ευρωκοινοβούλιο για την παρουσίαση της Έκθεσης του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ανανεώσιμης Ενέργειας (EREC), του οποίου μάλιστα είναι και Πρόεδρος, για το εφικτό ενός ευρωπαϊκού τομέα ηλεκτρισμού μηδενικών εκπομπών. (Κατεβάστε την Έκθεση του EREC)
Εισαγωγικά ο κος Ζερβός έδωσε συγχαρητήρια στους Οικολόγους Πράσινους και στο Μιχάλη Τρεμόπουλο για την πρωτοβουλία αυτή γύρω από τα θέματα του λιγνίτη και είπε πως ήθελε να έρθει στην ημερίδα τόσο για να ακούσει τις απόψεις και τα ερωτήματα των εκπροσώπων των φορέων όσο και να παρουσιάσει τις θέσεις της ΔΕΗ για την υπό αναθεώρηση Οδηγία για την ατμοσφαιρική ρύπανση. Για το τελευταίο, είπε πως βασικό αίτημα της ΔΕΗ είναι η παράταση της περιόδου ευελιξίας που προέβλεπε η Οδηγία 2001/80, παράταση που χαρακτήρισε αναγκαία για τη σταδιακή προσαρμογή της ΔΕΗ και του ελληνικού Συστήματος ηλεκτρισμού στη μετα-λιγνιτική εποχή. Σε αντίθετη περίπτωση η επιχείρηση μπορεί να υποχρεωθεί σε πρόωρο κλείσιμο μονάδων με επιπτώσεις στην ασφάλεια εφοδιασμού και την απασχόληση αλλά και σε επενδύσεις σε μονάδες οι οποίες είναι προγραμματισμένες να κλείσουν λίγα χρόνια αργότερα.

Απαντώντας σε ερωτήσεις ο κος Ζερβός είπε επίσης μεταξύ άλλων πως:
• Η κατάσταση στα ορυχεία χρήζει σημαντικής βελτίωσης και πως όλες οι καταγγελίες για υπερβάσεις ορίων ρύπανσης θα διερευνώνται, θα συμμορφώνεται η επιχείρηση με τα πρόστιμα και θα λαμβάνονται μέτρα για μη επανάληψη τέτοιων φαινομένων. Σχολίασε πως στη ΔΕΗ έχει να αντιμετωπίσει παγιωμένες νοοτροπίες δεκαετιών.
• Είναι πραγματικά φιλόδοξος ο στόχος της κυβέρνησης για 40% ηλεκτροπαραγωγή από ΑΠΕ το 2020 και επίτευξή του ίσως σημάνει κλείσιμο λιγνιτικής ισχύος μεγαλύτερης από αυτή που έχει ανακοινωθεί μέχρι στιγμής.
• Δεν υπάρχει στη λογική του ούτε στης ΔΕΗ κάποιο περιθώριο για πυρηνική ενέργεια στην Ελλάδα. Συμμετείχε ο ίδιος στις πρόσφατες συναντήσεις της κας Μπιρμπίλη με την AREVA στη Γαλλία και βεβαιώνει πως καμία συζήτηση δεν έγινε γύρω από οποιοδήποτε ενδεχόμενο για πυρηνικό σταθμό ηλεκτροπαραγωγής στην Ελλάδα
• Η κατασκευή Χώρου Διάθεσης Βιομηχανικών Αποβλήτων στην Αρκαδία είναι επιθυμία του ΥΠΕΚΑ, όχι της ΔΕΗ. Θα διερευνηθούν οι καταγγελίες περί ταφής αμιάντου από τους πύργους ψύξης της ΔΕΗ στη Μεγαλόπολη.

Η Ημερίδα συνεχίστηκε με τοποθέτηση της Αγγλίδας Πράσινης Ευρωβουλευτού Jean Lambert πάνω στο ζήτημα των Πράσινων θέσεων εργασίας. Αναφέροντας την εμπειρία της από το Λονδίνο επικαλέστηκε έρευνα του Δήμου για προγράμματα εκπαίδευσης σε μια σειρά από τομείς που έδειξε πως δεν υπάρχει ακόμα κάποια στροφή προς τις απαιτήσεις μιας νέας οικονομίας συμβατής με την προστασία του περιβάλλοντος. Μια τέτοια οικονομία είναι άλλωστε όχι μόνο αναγκαία αλλά και εφικτή όπως δείχνουν πρόσφατες μελέτες για τη δυνατότητα ενός τομέα ηλεκτρισμού μηδενικών εκπομπών στην Ευρώπη το 2050. Ήδη, το 2% του ΑΕΠ της ΕΕ έχει να κάνει με “πράσινους” τομείς. Η Ομάδα των Πράσινων στο Ευρωκοινοβούλιο θεωρεί προτεραιότητα το ζήτημα της δημιουργίας πράσινων θέσεων εργασίας. Πριν λίγες μέρες δόθηκε στη δημοσιότητα η Έκθεση – Πρόταση Ψηφίσματος της Γερμανίδας Elisabeth Schroedter για την “Ανάπτυξη του δυναμικού δημιουργίας θέσεων εργασίας στο πλαίσιο μιας νέας βιώσιμης οικονομίας” ενώ ταυτόχρονα, στο πλαίσιο της συζήτησης στο εσωτερικό των Πράσινων για το Green New Deal θα δημοσιευτούν σύντομα μελέτες και κείμενα πολιτικής πάνω στο ίδιο ζήτημα.
Στη συνέχεια ο Λευτέρης Ιωαννίδης και ο Λάζαρος Τσικριτζής παρουσίασαν την πρόταση των Οικολόγων Πράσινων Κοζάνης για τη δυνατότητα δημιουργίας 3 χιλιάδων θέσεων εργασίας στο Νομό μέσα από τη δημιουργία μονάδων κατασκευής συστημάτων ΑΠΕ. Το νούμερο αυτό προκύπτει υποθέτοντας πως θα κατασκευαστεί στην Ελλάδα το 40 % του εξοπλισμού των ανεμογεννητριών και των φωτοβολταϊκών που θα χρειαστεί η επίτευξη του εθνικού στόχου ΑΠΕ και πως το1/3 των αντίστοιχων θέσεων εργασίας θα χωροθετηθεί στο Ν. Κοζάνης, όπως επίσης το 2% των θέσεων εργασίας στην κατασκευή των απαιτούμενων ηλιακών θερμικών συστημάτων.

Δείτε την παρουσίαση.

Η Χριστίνα Καλαθά από την κίνηση πολιτών Αρκαδίας “Πανός Ενδιαίτημα” μίλησε για τις δυνατότητες στήριξης τοπικών κοινωνιών και τα σχέδια ενίσχυσης της απασχόλησης στην περιοχή της Μεγαλόπολης, παρουσιάζοντας και τα σχετικά πλεονεκτήματα, τις δυνατότητες, τις αδυναμίες και τις απειλές για την περιοχή.
Δείτε την παρουσίαση.
Τέλος ο Τάσος Κρομμύδας, παρουσίασε τις δυνατότητες και τους απαιτούμενους άξονες πολιτικών αλλαγών για ένα βιώσιμο ενεργειακό μέλλον για την Ελλάδα.
Δείτε την παρουσίαση.
Με την ολοκλήρωση της ημερίδας, εκπρόσωποι φορέων της Κοζάνης επισκέφτηκαν το πράσινο κτίριο Mundo-B στις Βρυξέλλες, ένα βιοκλιματικό κτήριο κατασκευασμένο με οικολογικά δομικά υλικά και εφοδιασμένο με φωτοβολταικά συστήματα, καυστήρα βιομάζας, χώρο παραγωγής κομποστ, βιολογικό κυλικείο κλπ.και συνομίλησαν με εκπροσώπους περιβαλλοντικών και κοινωνικών ΜΚΟ που στεγάζονται σε αυτό.

Σύμφωνα με το Πρόγραμμα, κάπου εδώ θα ολοκληρωνόταν η αποστολή στις Βρυξέλλες. Δυστυχώς η έκρηξη του ηφαιστείου στην Ισλανδία ανάγκασε την αποστολή να επιστρέψει στην Ελλάδα ακτοπλοϊκά μέσω Ανκόνας με 5 ημέρες καθυστέρηση.
«Πήγαμε να καταγγείλουμε την τέφρα του λιγνίτη και μας... αντεπιτέθηκε η τέφρα του ηφαιστείου» σχολίασαν ορισμένοι από την αποστολή.

Υπενθυμίζουμε πως στην αποστολή συμμετείχαν εκπρόσωποι των παρακάτω Κινήσεων και Συλλόγων:
1. Οικολογική Κίνηση Ν. Κοζάνης
2. Σύλλογος για την καταπολέμηση της ανεργίας και την ανάπτυξη της περιοχής Αγ. Δημητρίου - Ρυακίου
3. Σύλλογος Προστασίας Περιβάλλοντος Δήμου Ελλησπόντου.
4. Σύλλογος Περιβάλλοντος και Ποιότητας Ζωής του Δήμου Δημητρίου Υψηλάντη
5. Σύλλογος Μαυροπηγής (πληττομένων από τις αναγκαστικές απαλλοτριώσεις της ΔΕΗ)
6. Σύλλογος Περιβάλλοντος Μαυροδενδρίου
7. Σύλλογος Περιβάλλοντος Μελίτης N. Φλώρινας «ο Σκαντζόχοιρος»
8. Παρεμβατική Κίνηση Μεγαλόπολης
9. «Πανός Ενδιαίτημα» Αρκαδίας