SecureChain - Βιώσιμες εφοδιαστικές αλυσίδες βιοενέργειας…στη Δυτική Μακεδονία

Συνοπτική περιγραφή του πλαισίου και των γενικών στόχων του έργου

Το έργο SecureChain (www.securechain.eu) είναι ένα από τα πρώτα έργα του προγράμματος HORIZON 2020 για τη βιομάζα, στο οποίο συμμετέχουν από ελληνικής πλευράς το Εθνικό Κέντρο Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης / Ινστιτούτο Χημικών Διεργασιών και Ενεργειακών Πόρων (ΕΚΕΤΑ/ΙΔΕΠ) καθώς και το Cluster Βιοενέργειας & Περιβάλλοντος Δυτικής Μακεδονίας (CLUBE).

Ο κύριος στόχος του έργου είναι η προώθηση μιας βιώσιμης διαχείρισης της εφοδιαστικής αλυσίδας βιοενέργειας, πρακτική που πληροί τα υψηλότερα στάνταρ περιβαλλοντικής ποιότητας και οικονομικής βιωσιμότητας και απευθύνεται στους τοπικούς προμηθευτές βιομάζας, παραγωγούς ενέργειας και φορείς του χρηματοπιστωτικού τομέα. Το έργο στοχεύει ειδικά στη στήριξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων (ΜΜΕ), στην κινητοποίηση αχρησιμοποίητων έως τώρα ποσοτήτων στερεάς βιομάζας και στην εξασφάλιση προμηθειών μέσω υφιστάμενων ή νέων αλυσίδων αξιών βιοενέργειας.

Αναξιοποίητοι όγκοι των υπολειμμάτων από τη γεωργία και τη διαχείριση των δασών αποτελούν τη σημερινή πεμπτουσία ανανεώσιμων πρώτων υλών κατάλληλων για την παραγωγή βιοενέργειας. Ωστόσο, δεδομένων των πολλαπλών υπαρχουσών και αναδυόμενων ανταγωνιστικών χρήσεων (π.χ. κατασκευές, βιομηχανία χάρτου - επίπλων - καυσίμων - χημικών και νέων υλικών), η ευρωπαϊκή και εγχώρια ζήτηση για τη στερεά βιομάζα αυξάνεται με ταχείς ρυθμούς και οι προβλέψεις καταδεικνύουν μια σημαντική έλλειψη πόρων στο εγγύς μέλλον. Ως εκ τούτου, είναι αναγκαίο να θεσπιστούν αποτελεσματικά λύσεις που αποδεικνύουν τη βιωσιμότητα της κινητοποίησης πόρων για ενεργειακή χρήση με έναν σαφή, οικονομικά αποδοτικό τρόπο διασφαλίζοντας παράλληλα την ιχνηλασιμότητά τους.

Το SECURECHAIN έχει ως στόχο τη στήριξη των ΜΜΕ στην κινητοποίηση αχρησιμοποίητων ποσών στερεάς βιομάζας και ασφάλειας του εφοδιασμού μέσω πιλοτικών έργων σε έξι ευρωπαϊκές περιφέρειες - μοντέλα: Βόρεια Ρηνανία-Βεστφαλία / Γερμανία, Gelderland και Overijssel / Κάτω Χώρες, Småland / Σουηδία, Καταλονία / Ισπανία, Δυτική Μακεδονία / Ελλάδα, και Tartu / Εσθονία.

Οι ειδικοί στόχοι του έργου είναι οι εξής:

1) Καλύτερη ενσωμάτωση των τοπικών αλυσίδων εφοδιασμού ως προς τη λειτουργική εγκατάστασή τους, τις ροές πληροφοριών, την κινητοποίηση της βιομάζας και των logistics,

2) Στόχευση στην υψηλή απόδοση και στις μικρές επιπτώσεις της βιομάζας με την ενίσχυση του ποιοτικού ελέγχου, τη βελτίωση του καυσίμου, και την προώθηση αποδοτικών τεχνολογιών και συστημάτων,

3) Εξασφάλιση της βιωσιμότητας των προμηθειών σύμφωνα με τη διεθνή υφιστάμενη κατάσταση και τα στάνταρ πιστοποίησης, και

4) Μόχλευση επενδύσεων στα πιλοτικά έργα βιοενέργειας με την ανάπτυξη εφαρμοζόμενης καθοδήγησης.

Κύρια αποτελέσματα που έχουν επιτευχθεί έως τώρα

Το έργο μπορεί να διακριθεί σε δύο φάσεις: Η Φάση 1 προετοίμασε το έδαφος για την επιλογή των πιλοτικών έργων. Οι επιχειρηματικές ευκαιρίες χαρτογραφήθηκαν σε έξι συνοπτικές περιφερειακές εκθέσεις. Τον Ιούνιο 2015 προκηρύχθηκε ένας διαγωνισμός για Κουπόνια Καινοτομίας μέσω πρόσκλησης εκδήλωσης ενδιαφέροντος για την υποβολή προτάσεων πιλοτικών έργων. 38 υποβληθείσες προτάσεις από ΜΜΕ των συμμετεχουσών περιφερειών ελέγχθηκαν και αξιολογήθηκαν ως προς την τεχνική εφικτότητά τους από μια επιτροπή εμπειρογνωμόνων, και τα καλύτερα πιλοτικά έργα που υποδεικνύουν υψηλό δυναμικό επιλέχθηκαν από την Ολομέλεια των Εταίρων ως επιδεικτικά παραδείγματα βιώσιμων λύσεων βιοενέργειας. Στη συνέχεια ξεκίνησαν τα Εκπαιδευτικά Εργαστήρια (Learning Labs) σε κάθε περιοχή παρέχοντας προσαρμοσμένη κατάρτιση και καθοδήγηση στις ΜΜΕ.

Η Φάση 2 δίνει ώθηση στην εφαρμογή των πιλοτικών έργων. Συνολικά 18 πιλοτικά έργα στις έξι περιφέρειες - μοντέλα έχουν υπογράψει Μνημόνιο Συνεργασίας με την κοινοπραξία του έργου. Το θεματικό πεδίο εφαρμογής τους είναι ευρύ και περιλαμβάνει ειδικά θέματα σε όλα τα στάδια της αλυσίδας αξίας της βιοενέργειας, από τη συγκομιδή της βιομάζας στο δάσος, την αναβάθμιση της παραγωγής καυσίμων, τη μετατροπή ενέργειας σε αποδοτικά συστήματα καύσης, έως την ανακύκλωση τέφρας στο τέλος της αλυσίδας εφοδιασμού. Σημειώνεται πως στη Δυτική Μακεδονία επιλέχθηκαν τρεις εταιρείες οι οποίες και λαμβάνουν μέσω του Κουπονιού Καινοτομίας εξειδικευμένη τεχνογνωσία πάνω στις συγκεκριμένες επιχειρηματικές ιδέες που κατέθεσαν ως προτάσεις. Αυτές οι εταιρείες που είναι η Alfa Wood Πίνδος, η ΑΖ Βιοενέργεια και η Matesion – Σοφολόγης – Γρηγοριάδης ΟΕ συνεργάζονται με εξειδικευμένους συμβούλους της επιλογής τους, ώστε να εξερευνήσουν και να βελτιστοποιήσουν τις επιχειρηματικές τους ιδέες.

Ακολουθεί η Εκτίμηση Κύκλου Ζωής (Life Cycle Assessment) των πιλοτικών έργων, η οποία θα προσδιορίσει τις άμεσες και έμμεσες περιβαλλοντικές επιπτώσεις τους λαμβάνοντας υπόψη τη χρήση επιλέξιμων κριτήριων ποιότητας και βιωσιμότητας. Παράλληλα, προετοιμάζεται το έδαφος για την πιστοποίηση βιωσιμότητας σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα. Η δε Τμηματοποίηση της Αγοράς και ο οικονομικός προκαταρκτικός έλεγχος έχουν υλοποιηθεί ώστε να χαρακτηριστεί το χαρτοφυλάκιο των ΜΜΕ και των πιλοτικών έργων, σύμφωνα με τους κινδύνους, το ιδιοκτησιακό καθεστώς, την ωριμότητα των υπηρεσιών ή προϊόντων και την οικονομική σκοπιμότητά τους. Η αξιολόγηση των χρηματοδοτικών αναγκών για την εφαρμογή και την ανάπτυξη των πιλοτικών έργων άρχισε και πραγματοποιήθηκε μια έρευνα των περιφερειακών χρηματοδοτικών εργαλείων για στήριξη των επενδύσεων.

Τα πρώτα αποτελέσματα του έργου διαδόθηκαν σε διάφορες πλατφόρμες, συμπεριλαμβανομένων των εκδηλώσεων που διοργανώνονται και φιλοξενούνται από τους εταίρους του έργου SecureChain καθώς και εκδηλώσεις άλλων ευρωπαϊκών κοινοπραξιών, της ΕΕ ή άλλων διεθνών οργανισμών.

Το SECURECHAIN χρηματοδοτείται από το πρόγραμμα έρευνας και καινοτομίας «Horizon 2020» της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στο πλαίσιο της υπ’ αριθ. 646457 Συμφωνίας Επιχορήγησης για το χρονικό διάστημα από 01.04.2015 έως 31.03.2018.

Στοιχεία Επικοινωνίας

Εθνικό Κέντρο Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης

Ινστιτούτο Χημικών Διεργασιών και Ενεργειακών Πόρων (ΕΚΕΤΑ/ΙΔΕΠ)

Χρυσοβαλάντης Κετικίδης, Επιστημονικός συνεργάτης

Τηλ. 2463 0 55300 (εσωτ. 203) – Email: ketikidis@lignite.gr

Δρ Παναγιώτης Γραμμέλης, Δ/ντής Ερευνών

Τηλ. 2463 0 55300 – Email: grammelis@certh.gr