Ο Συνήγορος του Πολίτη για την Ακρινή

Αρ. πρωτ.: 3478/09/2.3, Ειδικοί Επιστήμονες: Βασιλική Καραγεώργου,2107289690 Αικατερίνη Φλιάτουρα, 2107289784. Ημερομηνία: 9.7.09
Προς: (δείτε στο τέλος του εγγράφου)

Θέμα: Διαμαρτυρία κατοίκων Ακρινής για περιβαλλοντική επιβάρυνση του οικισμού και αίτημα μετεγκατάστασης


Σχετικά:
1. Το υπ’ αρ. 3478/09/2.2/24-3-09 έγγραφο του Συνηγόρου του Πολίτη
2. Το υπ’ αρ. 1218/7.5.2009 έγγραφο της Επιθεώρησης Μεταλλείων Βορείου Ελλάδος
3. Το υπ’ αρ. Δ.ΛΚΔΜ 4329/4.06.09 έγγραφο της Δ/νσης Λιγνιτικού Κέντρου Δ. Μακεδονίας της ΔΕΗ Α.Ε προς την ΕΜΒΕ (το οποίο μας περιήλθε από τους αναφερόμενους άνευ συνημμένων)
4. Το υπ’ αρ. 1486/12.06.2009 έγγραφο της Επιθεώρησης Μεταλλείων Βορείου Ελλάδος
5. Το υπ’ αρ. πρωτ. 8505/360/6-4-09 (αρ.πρωτ.εισερχομένου 12844/6-7-09) έγγραφο της Δ/νσης Δημοσίων Έργων Περιφέρειας Δ.Μακεδονίας προς τη Ν.Α. Κοζάνης

Αξιότιμοι/ες κύριοι/ες,

Στο από 24.03.2009 προηγούμενο έγγραφό μας (υπό στοιχείο 1), είχαμε θέσει διάφορα ζητήματα περιβαλλοντικής υποβάθμισης του οικισμού της Ακρινής και είχαμε ζητήσει συγκεκριμένους ελέγχους, στοιχεία και απόψεις. Λάβαμε κάποιες απαντήσεις με τα παραπάνω 2-5 σχετικά έγγραφα για τα οποία ευχαριστούμε. Από την αλληλογραφία αυτή προκύπτουν τα εξής νέα στοιχεία σχετικά με τα θέματα α) της επαρχιακής οδού Κλείτους-Ακρινής και β) της τήρησης του ελάχιστου ορίου ασφαλείας εναποθέσεων του ορυχείου :

Α. Ως προς το θέμα της επαρχιακής οδού Κλείτους-Ακρινής

Εκκρεμεί ακόμη η διαδικασία αποχαρακτηρισμού από επαρχιακό οδικό δίκτυο του επίμαχου τμήματος δρόμου που εμπίπτει σε απαλλοτριωμένη από τη ΔΕΗ έκταση και παρουσιάζει σοβαρά προβλήματα οδικής ασφάλειας, για τα οποία βλ. το προηγούμενο (υπό στοιχείο 1) έγγραφό μας. Τον αποχαρακτηρισμό είχε ζητήσει με το υπ. αρ. οικ. 564/26.1.09 έγγραφό της η Διεύθυνση Τεχνικών Υπηρεσιών της Ν.Α Κοζάνης από την Περιφέρεια Δ. Μακεδονίας. Δεν έχουμε λάβει απόψεις του Δ.Ελλησπόντου ως προς τη νέα όδευση που προτείνεται μέσα από έκταση της πρώην Κοινότητας Ακρινής. Εντωμεταξύ λάβαμε πρόσφατα την (υπό στοιχείο 5) απάντηση από 6-4-2009 της Δ/νσης Δημοσίων Έργων της Περιφέρειας Δ.Μακεδονίας προς τη Ν.Α.Κοζάνης, ότι ο αιτούμενος αποχαρακτηρισμός επαρχιακού δικτύου θα πρέπει να γίνει από το ΥΠΕΧΩΔΕ. Παρακαλούμε συνεπώς τη Δ/νση Τεχνικών Υπηρεσιών της Ν.Α. Κοζάνης να μας ενημερώσει για τις σχετικές ενέργειές της και επανερχόμαστε στις επισημάνσεις του ( υπό στ.1 σχετικού) εγγράφου μας.
Ειδικότερα, ο Συνήγορος του Πολίτη έχει επισημάνει ότι μέχρι τον αποχαρακτηρισμό του δρόμου από το επαρχιακό οδικό δίκτυο, ισχύουν:

• η υποχρέωση όλων των Υπηρεσιών να διαφυλάττουν την ασφαλή διέλευση των διερχόμενων οχημάτων από το επαρχιακό οδικό δίκτυο

• η υποχρέωση τήρησης απόστασης των μεταλλευτικών και λατομικών εργασιών από επαρχιακό δρόμο (άρθρο 81 του Κανονισμού Μεταλλευτικών Εργασιών).

Κατά τα λοιπά, σε σχέση με το θέμα του επαρχιακού δρόμου Κλείτους-Ακρινής σημειώνουμε ότι δεν έχει αποσαφηνισθεί, όπως είχαμε ζητήσει, από τον Τομέα Δομικών Έργων της ΔΕΗ Α.Ε. εάν πριν την κατασκευή παράκαμψης και τεχνικού έργου κατά το 2008, όπως αναφέρεται στο από 2.10.2008 έγγραφο της Δ/νσης ΤΥ της Ν.Α Κοζάνης, είχε προηγηθεί εκ μέρους της ΔΕΗ Α.Ε. η απαραίτητη διαδικασία αδειοδότησης. Σχετικά με το ζήτημα αυτό, στο υπ. αρ. 4 σχετικό της Επιθεώρησης Μεταλλείων Βορείου Ελλάδος επισημαίνεται ότι θα πρέπει να τηρούνται και τα προβλεπόμενα στο άρθρο 86 παρ. 2 του Κώδικα Μεταλλευτικών και Λατομικών Εργασιών αναφορικά με την αναγκαιότητα εφαρμογής ειδικών κυκλοφοριακών διατάξεων ή και κατασκευή των απαιτούμενων έργων μετά από έγκριση της αρμόδιας Υπηρεσίας του Υ.ΠΕ.ΧΩ.ΔΕ ή της Περιφέρειας ή της Νομαρχίας στις περιπτώσεις σύνδεσης ή διασταύρωσης των δρόμων του έργου με ασφαλτοστρωμένους δημόσιους δρόμους.
Παρακαλούνται κατά τα ανωτέρω όλες οι υπηρεσίες για τις ενέργειές τους και την παράλληλη ενημέρωση του Συνηγόρου του Πολίτη.

Β. Ως προς την τήρηση ελαχίστου ορίου από τις αποθέσεις

Κατ’αρχήν είναι πολύ θετικό ότι η Επιθεώρηση Μεταλλείων Βορείου Ελλάδος ανταποκρίθηκε [παραπομπή 1 στο τέλος του κειμένου], κατόπιν και της επιστολής μας, στον επιτόπιο έλεγχο των αποθέσεων του ορυχείου που είχε ζητήσει ο Σύλλογος Περιβάλλοντος Ακρινής από 30.10.2008. Επί της ουσίας, η Επιθεώρηση Μεταλλείων (ΕΜΒΕ) διαπίστωσε το πρόβλημα της μη τήρησης του ελάχιστου ορίου απόστασης των 250 μέτρων μεταξύ των αποθέσεων υλικών εξόρυξης και των εγκαταστάσεων του οικισμού (άρθρ. 81 παρ. 2 του Κώδικα Μεταλλευτικών και Λατομικών Εργασιών) και προέβη σε συστάσεις προς την ΔΕΗ για λήψη μέτρων προς συμμόρφωση με τον Κώδικα.
Η ΔΕΗ επικέντρωσε την απάντησή της προς την ΕΜΒΕ (το υπ. αρ. 3 σχετικό) στο ζήτημα της ύπαρξης ή μη αδειών των σταβλικών ή άλλων εγκαταστάσεων που βρίσκονται σε ζώνη 250 μ. από το χώρο απαλλοτρίωσης της Δ.Ε.Η στην περιοχή, χωρίς ωστόσο να αναφέρεται στην αναγκαιότητα τήρησης του ελάχιστου ορίου αποθέσεων από τον γειτονικό χώρο. Στη συνέχεια, η Επιθεώρηση Μεταλλείων απέστειλε ως απάντηση προς τη ΔΕΗ το υπ. αρ. 4 σχετικό, στο οποίο και επισημαίνει ότι ανεξάρτητα από την ύπαρξη αδειών των σταβλικών εγκαταστάσεων που γειτνιάζουν με τις εξωτερικές αποθέσεις του ορυχείου Νοτίου Πεδίου, το οποίο άλλωστε δεν είναι ζήτημα της αρμοδιότητάς της, θα πρέπει να τηρείται το προβλεπόμενο ελάχιστο όριο, όπως αυτό προβλέπεται στο άρθρο 81 παρ. 2 του Κώδικα Μεταλλευτικών και Λατομικών Εργασιών, καθώς σε αντίθετη περίπτωση θα πρέπει να διακοπούν οι διαδικασίες απόθεσης στις εν λόγω θέσεις.
Είχαμε την ευκαιρία να συζητήσουμε το θέμα αυτό με τη Διεύθυνση του Λιγνιτικού Κέντρου Δυτικής Μακεδονίας στην πολύ χρήσιμη συνάντησή μας της 1.07.2009 στα γραφεία τους, και θα θέλαμε να εκφράσουμε και εγγράφως την άποψή μας: το κρίσιμο εν προκειμένω δεν είναι εάν η ΔΕΗ τηρεί το όριο της απαλλοτρίωσης αλλά εάν τηρεί το όριο ασφαλείας από εγκαταστάσεις, κοινόχρηστους χώρους οικισμού κλ.π. που επιβάλλει ο Κώδικας Μεταλλευτικών και Λατομικών Εργασιών, στο άρθρ, 81 παρ. 2, που αποτελεί την ειδικότερη διάταξη, εφαρμοστέα εν προκειμένω, για τις εναποθέσεις τέφρας/στείρων υλικών του ορυχείου. Η διάταξη αυτή αποσκοπεί ακριβώς στη τήρηση μιας ζώνης ασφαλείας για τη χωροθέτηση επιφανειακών μεταλλευτικών/λατομικών εργασιών. Οι κάτοικοι αναφέρουν ότι οι σταβλικές και άλλες εγκαταστάσεις του οικισμού προϋπήρχαν της εναπόθεσης που πραγματοποιήθηκε μέσα στο τελευταίο έτος (στο όριο της β΄απαλλοτρίωσης που φέρεται κηρυχθείσα το 1995). Και βεβαίως, το προβλεπόμενο (άρθρ.82) στον ίδιο Κώδικα όριο ασφαλείας της εναπόθεσης πρέπει να τηρείται, κατά την άποψή μας και ως προς το τμήμα του δρόμου που δεν έχει αποχαρακτηριστεί από επαρχιακό οδικό δίκτυο, αν και η καθυστέρηση αποχαρακτηρισμού είναι εν προκειμένω αξιοσημείωτη (βλ. παραπάνω υπό Α).
Παρακαλούμε συνεπώς τη ΔΕΗ να ακολουθήσει τις συστάσεις της ΕΜΒΕ και επίσης να μας αποστείλει, όπως είχαμε ζητήσει με το προηγούμενο έγγραφό μας, όλα τα σχετικά στοιχεία για τις απαλλοτριώσεις που έχουν γίνει στην περιοχή της Ακρινής, ώστε να υπάρχει μια σαφής εικόνα για τα όρια της έκτασης που καταλαμβάνει το ορυχείο.
Επειδή ετέθη ωστόσο και το ζήτημα της αδειοδότησης των σταβλικών εγκαταστάσεων, οφείλουμε να σημειώσουμε τα εξής: Αυτό που προκύπτει από την αλληλογραφία αλλά και τα στοιχεία απαλλοτρίωσης και αδειών που απέστειλαν οι αναφερόμενοι κάτοικοι, είναι ότι η επέκταση, ιδίως κατά την τελευταία δεκαετία, της εδαφικής έκτασης και των εργασιών του ορυχείου περιορίζει σταδιακά και σταθερά τον χώρο για την άσκηση των οικονομικών δραστηριοτήτων των κατοίκων της Ακρινής. Το γεγονός αυτό φαίνεται να συνοδεύεται από αντιφατικές διοικητικές πρακτικές ως προς την αδειοδότηση των κτηνοτροφικών ή άλλων (βιομηχανικών/βιοτεχνικών) δραστηριοτήτων. Σημειώνουμε ενδεικτικά:

• Πρώτη κήρυξη απαλλοτρίωσης το 1990 (ΦΕΚ. Β 213/ 10.4.90), μετατόπιση του ορίου κοντά στις σταβλικές εγκαταστάσεις με τη δεύτερη κηρυχθείσα απαλλοτρίωση (ΦΕΚ Δ’ 258/20.4.1995) που φέρεται συντελεσθείσα το 1997, νέα εναπόθεση που πλησιάζει το όριο αυτό τον τελευταίο χρόνο - κατά την αναφορά των κατοίκων.

• Από το 1992 και μετά η Κοινότητα Ακρινής προβαίνει στην παραχώρηση κοινοτικών εκτάσεων για την ανέγερση σταβλικών εγκαταστάσεων (βλ. ενδεικτικά τις με αρ. 811/8.11.1993, 102/12.3.1996 και 194/21.4.1998 Αποφάσεις του Κοινοτικού Συμβουλίου Ακρινής).

• Από το 2002 και μετέπειτα, όπως προκύπτει και από το υπ. αρ. 617/26.4.2002 έγγραφο της Διεύθυνσης Περιβάλλοντος και Χωροταξίας της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας, φαίνεται να αλλάζει η στάση των αρμοδίων γνωμοδοτικών Υπηρεσιών αναφορικά με το θέμα της παραχώρησης και με την επίκληση του επιχειρήματος ότι οι εκτάσεις ανήκουν σε περιοχή λιγνιτοφορίας για μελλοντική χρήση από τη Δ.Ε.Η, γνωμοδοτούν αρνητικά για την παραχώρηση. Η εξέλιξη αυτή φαίνεται να έχει παρεμποδίσει κάποιους κτηνοτρόφους να ολοκληρώσουν την αδειοδότηση των εγκαταστάσεων. Εδώ προκύπτουν διάφορα νομικά ζητήματα, λ.χ. το θέμα ύπαρξης ή μη νομίμως καθορισμένων χρήσεων γης για την περιοχή, το θέμα των παραχωρήσεων γης από την Κοινότητα προς κτηνοτρόφους που εξακολουθούν να ισχύουν και το γενικότερο θέμα του περιορισμού του δικαιώματος προς άσκηση οικονομικής δραστηριότητας.

• Χαρακτηριστικό παράδειγμα της αντιφατικής διοικητικής πρακτικής συνιστά το γεγονός ότι υπάρχουν στον φάκελο που μας προσκόμισαν οι κάτοικοι και πρόσφατες (2008-2009) άδειες λειτουργίας και περιβαλλοντικές εγκρίσεις σταβλικών ή άλλων (βιομηχανικών/βιοτεχνικών) εγκαταστάσεων σε παραχωρηθείσες αλλά και ιδιόκτητες εκτάσεις στην επίμαχη περιοχή, την οποία η ΔΕΗ έχει πλησιάσει με τις πρόσφατες εναποθέσεις όπως έχει διαπιστώσει η ΕΜΒΕ. (βλ. παραπάνω).
Από τα παραπάνω καθίσταται σαφές ότι δεν υπάρχει αυτήν τη στιγμή στην περιοχή ένα σαφές πλαίσιο διοικητικών πρακτικών αναφορικά με τις δυνατότητες λειτουργίας σταβλικών ή άλλων εγκαταστάσεων, κάτι που έρχεται σε αντίθεση με την αρχή της ασφάλειας δικαίου. Πέραν των αξιώσεων αποζημίωσης που δύναται να εγερθούν, ιδίως από τους έχοντες άδεια λειτουργίας ή περιβαλλοντικές εγκρίσεις για τη συγκεκριμένη περιοχή αν παρεμποδισθούν να ασκήσουν την επιχείρησή τους, το γενικότερο ζήτημα είναι εάν τελικά η επέκταση των εργασιών του ορυχείου, πέραν της περιβαλλοντικής επιβάρυνσης, διακινδυνεύει την οικονομική βιωσιμότητα του οικισμού, όπως επισημάναμε και στο προηγούμενο έγγραφό μας.

Με τιμή

Χρύσα Χατζή
Βοηθός Συνήγορος του Πολίτη


ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ

1. Για τα διαπιστωμένα προβλήματα στελέχωσης της υπηρεσίας αυτής που ωστόσο δεν μπορούν να απολήγουν σε παράλειψη ελέγχου, βλ. το υπό στοιχείο 1 προηγούμενο έγγραφό μας καθώς και την πρόταση στελέχωσης προς το Υπουργείο Ανάπτυξης με τα υπ’αρ.πρωτ. 4032/08/2.4 και 2.5 έγγραφά μας, της 10/3/09 και υπενθυμιστικό της 7/5/09, αντίστοιχα.

ΠΡΟΣ:
1. Επιθεώρηση Μεταλλείων Βορείου Ελλάδος
Υπόψη: κ. Ι. Αποστόλου, Επιθεωρητή
Κουντουριώτου 6 και Φωκαίας
54015 Θεσσαλονίκη

2.Διεύθυνση Λιγνιτικού Κέντρου Δ. Μακεδονίας
Τ.Θ. 21
502 00 Πτολεμαΐδα
Υπόψη: κ. Παναγιώτη Νικολακάκου, Διευθυντή,
Υπόψη: κας Μ.Ανδρέαδου, Δ/ντριας Περιβάλλοντος
Υπόψη:Τομέα Δομικών Έργων ΔΕΗ Α.Ε.

3. Δ/νση Τεχνικών Υπηρεσιών Ν.Α.Κοζάνης
Δημοκρατίας 27, Διοικητήριο
501 00 Κοζάνη

4. Δ/νση Πολεοδομίας & Περιβάλλοντος Ν.Α. Κοζάνης
Υπόψη: κας Ε.Τιτέλη-Γκίμπα, Διευθύντριας

ΚΟΙΝΟΠΟΙΗΣΗ:

Kοινοποίηση:
1. Κ.Ανδρέα Λεούδη
Γενικό Γραμματέα Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας
Περιοχή ΖΕΠ Κοζάνης
501 00 Κοζάνη

2. Κύριο Γεώργιο Δακή
Νομάρχη Κοζάνης
Δημοκρατίας 52 (Διοικητήριο)
501 00 Κοζάνη

3. Δ/νση Περιβάλλοντος Ορυχείων
Υπόψη κας Φ.Βρούζη
Γενική Δ/νση Ορυχείων (ΓΔ/ΟΡ) ΔΕΗ Α.Ε.
Δυρραχίου 89 και Κηφισσού - Ροσινιόλ
104 43 Αθήνα

4. Διεύθυνση Δημοσίων Έργων Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας
Υπόψη: κ. Ν.Γκάση, Διευθυντή
Περιοχή ΖΕΠ Κοζάνης
501 00 Κοζάνη

5. Γ.Δ/νση Ανάπτυξης και Διοίκησης Ν.Α. Κοζάνης
Υπόψη: κας Κ. Μουττωτού-Διούφα, Γενικής Διευθύντριας
Δημοκρατίας 27, Διοικητήριο
501 00 Κοζάνη

6. Δήμος Ελλησπόντου
501 00 Κοιλάδα

7. Σύλλογος Περιβάλλοντος Ακρινής
501 00 Ακρινή Κοζάνης
Υπόψη: κ. Κων/νου Πουτακίδη