Αποφάσεις Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τήρηση προτύπων ποιότητας ατμοσφαιρικού αέρα

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε (2/7/09) εννέα αποφάσεις που αφορούν την Αυστρία, το Βέλγιο, τη Γερμανία, τη Δανία, την Ελλάδα, την Ισπανία, τη Γαλλία, την Ουγγαρία και τη Σλοβακική Δημοκρατία, σχετικά με την προσωρινή εξαίρεση 94 ζωνών ή οικισμών από την υποχρέωση τήρησης των κοινοτικών προτύπων ποιότητας του ατμοσφαιρικού αέρα για τα αιωρούμενα σωματίδια, γνωστά ως PM10. Σύμφωνα με την οδηγία της ΕΕ για την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα, η οποία εκδόθηκε το 2008[1], τα κράτη μέλη μπορούν, υπό αυστηρούς όρους, να παρατείνουν μέχρι τον Ιούνιο του 2011 την προθεσμία για την τήρηση των σχετικών με τα PM10 προτύπων σε συγκεκριμένα τμήματα της χώρας. Με τις αποφάσεις της Επιτροπής εγκρίνεται χρονική παράταση για 19 ζώνες ποιότητας του αέρα στην Αυστρία, τη Γερμανία και την Ουγγαρία και εκφράζονται αντιρρήσεις για όλες τις άλλες ζώνες.

Η Επιτροπή εκδίδει αποφάσεις για αιτήματα κρατών μελών σχετικά με την παράταση της προθεσμίας για την τήρηση των κοινοτικών προτύπων ποιότητας του ατμοσφαιρικού αέρα.

Ο αρμόδιος για το περιβάλλον Επίτροπος Σταύρος Δήμας δήλωσε τα εξής: «Η ατμοσφαιρική ρύπανση που προκαλούν τα PM10 έχει σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία του ανθρώπου και η τήρηση των προτύπων πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα. Γι’ αυτό, η νομοθεσία της ΕΕ καθορίζει αυστηρά πρότυπα. Πολλά κράτη μέλη δεν είχαν συμμορφωθεί με τα πρότυπα για τα PM10 μέχρι το 2005, έτος λήξης της προθεσμίας, και εξακολουθούν μέχρι σήμερα να μην τα τηρούν. Η Επιτροπή καλεί επομένως τα κράτη μέλη να αποδείξουν σαφώς ότι κάνουν το παν, προς το συμφέρον των πολιτών τους, για να συμμορφωθούν το ταχύτερο δυνατόν με τα κοινοτικά πρότυπα.»

Οι αποφάσεις της Επιτροπής

Η Επιτροπή εξέτασε διεξοδικά κατά πόσο πληρούνται σε κάθε ζώνη οι προϋποθέσεις για την παράταση των προθεσμιών.
Αποφάσισε ότι οι κοινοποιηθείσες εξαιρέσεις για 19 ζώνες ποιότητας του αέρα, στην Αυστρία, τη Γερμανία και την Ουγγαρία, πληρούν τους όρους της οδηγίας.
Για τις υπόλοιπες ζώνες, η Επιτροπή έκρινε ότι οι όροι δεν πληρούνται, είτε διότι σε πολλές περιπτώσεις τα στοιχεία που υποβλήθηκαν ήταν ανεπαρκή, είτε διότι τα περιγραφόμενα μέτρα στα σχέδια για την ποιότητα του αέρα που υποβλήθηκαν στην Επιτροπή δεν εξασφαλίζουν την τήρηση των προτύπων μετά τη λήξη της περιόδου εξαίρεσης. Από την εξέταση της Επιτροπής προέκυψε επίσης ότι σε ορισμένες περιπτώσεις δεν θα χρειαστεί να εγκριθούν εξαιρέσεις, δεδομένου ότι η τήρηση των οριακών τιμών έχει ήδη επιτευχθεί.
Τα κράτη μέλη μπορούν να προβούν σε νέες κοινοποιήσεις για ζώνες για τις οποίες η Επιτροπή έχει διατυπώσει αντιρρήσεις, υποβάλλοντας νέα στοιχεία με τα οποία αποδεικνύεται ότι πληρούνται οι σχετικοί όροι.

Επιπτώσεις στην υγεία

Τα αιωρούμενα σωματίδια (PM10) περιέχονται κυρίως στις ρυπογόνες εκπομπές της βιομηχανίας, της οδικής κυκλοφορίας και της οικιακής θέρμανσης. Μπορούν δε να προκαλέσουν άσθμα, καρδιαγγειακά προβλήματα, καρκίνο των πνευμόνων και πρόωρο θάνατο.

Νομοθεσία για την ποιότητα του αέρα

Η νομοθεσία της ΕΕ για την ποιότητα του αέρα ορίζει δεσμευτικές οριακές τιμές και/ή ενδεικτικές τιμές στόχους για τη μέγιστη επιτρεπτή συγκέντρωση συγκεκριμένων ρύπων στην ατμόσφαιρα[2]. Υπάρχουν δύο δεσμευτικές οριακές τιμές για τα σωματίδια (PM10) που βασίζονται σε ημερήσιες και ετήσιες μέσες συγκεντρώσεις. Οι τιμές αυτές άρχισαν να ισχύουν την 1η Ιανουαρίου 2005.
Η οδηγία 2008/50/ΕΚ, η οποία άρχισε να ισχύει το 2008, επιτρέπει στα κράτη μέλη να προβούν σε κοινοποιήσεις παρατάσεων όσον αφορά τα PM10, το NO2 και το βενζόλιο. Η συμμόρφωση με τις οριακές τιμές για τα PM10 είναι δυνατό να αναβληθεί μέχρι τις 10 Ιουνίου 2011 το αργότερο. Κατά τη διάρκεια της παράτασης, εξακολουθούν να ισχύουν οι οριακές τιμές συν ένα περιθώριο ανοχής.
Η πρώτη απόφαση σχετικά με την έγκριση χρονικής παράτασης, η οποία αφορά τις Κάτω Χώρες, εκδόθηκε στις 7 Απριλίου 2009. Η Επιτροπή αποφάσισε ότι οι προϋποθέσεις εξαίρεσης από την τήρηση των οριακών τιμών για τα PM10 πληρούνταν σε όλες τις ζώνες ποιότητας του αέρα των Κάτω Χωρών, όπως και οι προϋποθέσεις για την αναβολή, μέχρι το 2015, της τήρησης των οριακών τιμών για το NO2, με εξαίρεση μια ζώνη για την οποία η προθεσμία παρατάθηκε μέχρι τα τέλη του 2012.
Τον Ιανουάριο του 2009 κινήθηκαν διαδικασίες επί παραβάσει κατά 10 κρατών μελών[3]τα οποία δεν είχαν υποβάλει μέχρι τότε κοινοποιήσεις ή δεν είχαν κοινοποιήσει όλες τις ζώνες ποιότητας του αέρα στις οποίες σημειώθηκε υπέρβαση των οριακών τιμών για τα PM10.
Οι όροι για τη χρονική παράταση
Η Επιτροπή ανακοίνωσε τη μέθοδο που θα ακολουθήσει για την αξιολόγηση των εθνικών κοινοποιήσεων παράτασης, με μια ανακοίνωση[4]και ένα έγγραφο εργασίας[5]που ενέκρινε το περασμένο έτος. Οι σχετικοί όροι συνοψίζονται ως εξής:
• Πρέπει να έχουν ληφθεί όλα τα απαραίτητα μέτρα συμμόρφωσης πριν την αρχική ημερομηνία επίτευξής της (2005 για τα PM10).
• Οι υπερβάσεις πρέπει να οφείλονται σε έναν ή περισσότερους από τους ακόλουθους παράγοντες: διασυνοριακή ατμοσφαιρική ρύπανση από άλλες χώρες, αντίξοες κλιματικές συνθήκες ή τοπικά χαρακτηριστικά που επηρεάζουν τη διάχυση της ρύπανσης.
• Η συμμόρφωση πρέπει να επιτευχθεί μέχρι τη λήξη της περιόδου εξαίρεσης (Ιούνιος 2011). Για κάθε ζώνη ποιότητας του αέρα πρέπει να καταρτιστεί ένα σχέδιο ποιότητας του αέρα, που θα εκθέτει τα προβλεπόμενα μέτρα για την εξασφάλιση της συμμόρφωσης.
Μετά την κοινοποίηση, η Επιτροπή έχει τη δυνατότητα να διατυπώσει αντιρρήσεις εντός εννέα μηνών, ειδάλλως η εξαίρεση θεωρείται ότι έχει εγκριθεί. Εφόσον προβληθούν αντιρρήσεις και συνεχίζεται η υπέρβαση των οριακών τιμών, λαμβάνονται μέτρα επιβολής της νομοθεσίας.

Περισσότερες πληροφορίες

Κατάλογοι των ζωνών όπου σημειώνονται υπερβάσεις ανά κράτος μέλος:
http://ec.europa.eu/environment/air/quality/legislation/exceedances.htm
Δικτυακός τόπος για την παράταση των χρονικών ορίων:
http://ec.europa.eu/environment/air/quality/legislation/time_extensions.htm

[1]Οδηγία2008/50/ΕΚ
[2]http://ec.europa.eu/environment/air/quality/standards.htm
[3]Εσθονία, Σλοβενία, Σουηδία, Γερμανία, Ιταλία Ισπανία, Ηνωμένο Βασίλειο, Κύπρος, Πορτογαλία, Πολωνία
4 COM(2008) 403
5 SEC(2008) 2132