Η Ευρωπαϊκή Ένωση για το Πρωτόκολλο του Κιότο

Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) βρίσκεται στον σωστό δρόμο προς την τήρηση των δεσμεύσεων που έχει αναλάβει βάσει του πρωτοκόλλου του Κιότο για μείωση ή συγκράτηση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου, όπως προκύπτει από την ετήσια έκθεση της Επιτροπής σχετικά με τις εκπομπές αυτές. Οι τελευταίες προβλέψεις δείχνουν ότι η EΕ-15 θα επιτύχει τον δικό της στόχο Κιότο, δηλαδή μείωση κατά 8%. Δέκα από τα υπόλοιπα 12 κράτη μέλη έχουν επίσης αναλάβει χωριστές δεσμεύσεις βάσει του ίδιου πρωτοκόλλου και προβλέπεται ότι οι εκπομπές τους θα μειωθούν κατά 6 ή 8% έναντι των επιπέδων του έτους αναφοράς. Αυτό θα επιτευχθεί χάρη σε έναν συνδυασμό των πολιτικών και μέτρων που ήδη έχουν ληφθεί, με την αγορά πιστωτικών μορίων εκπομπών από έργα που εκτελούνται σε τρίτες χώρες, με την απόκτηση δικαιωμάτων εκπομπών και πιστωτικών μορίων από όσους συμμετέχουν στο Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών της ΕΕ (ΣΕΔΕ της ΕΕ) και με δασοκομικές δραστηριότητες που απορροφούν διοξείδιο του άνθρακα από την ατμόσφαιρα.
Ο Επίτροπος Σταύρος Δήμας, αρμόδιος για το περιβάλλον, δήλωσε τα εξής: «Οι προβλέψεις αυτές εδραιώνουν ακόμη περισσότεροι την πρωτοπορία της ΕΕ ως προς την τήρηση των διεθνών δεσμεύσεών της για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Δείχνουν ότι η ΕΕ-15 ακολουθεί σωστή πορεία για την επίτευξη του στόχου της για την περίοδο 2008-2012, Εξάλλου, με τη δέσμη μέτρων για το κλίμα και την ενέργεια, που εγκρίθηκε νωρίτερα εφέτος, έχουμε ήδη θέσει σε εφαρμογή καίριας σημασίας μέτρα για την ακόμη μεγαλύτερη μείωση των εκπομπών μας, ώστε να φθάσουν το 2020 σε επίπεδα τουλάχιστον κατά 20% χαμηλότερα εκείνων του 1990. Πουθενά αλλού στον κόσμο δεν έχει γίνει αυτό. Η μείωση κατά 20% δεν αρκεί όμως για να αποτρέψει την επικίνδυνη αλλαγή του κλίματος. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η ΕΕ υποσχέθηκε να ανεβάσει το ποσοστό μείωσης σε 30%, με την προϋπόθεση ότι και άλλοι συνυπεύθυνοι για υψηλά επίπεδα εκπομπών θα συμβάλουν κατά το μερίδιο που τους αναλογεί σε μια φιλόδοξη παγκόσμια συμφωνία για το κλίμα, στη διάσκεψη της Κοπεγχάγης, τον Δεκέμβριο. Είναι εξαιρετικά σημαντικό να αναλάβουν τις ευθύνες τους οι εταίροι μας μεταξύ των βιομηχανικών χωρών και των μεγάλων αναδυόμενων οικονομιών.»

Δεσμεύσεις βάσει του πρωτοκόλλου του Κιότο

Σύμφωνα με το πρωτόκολλο του Κιότο, οι 15 χώρες που ήταν κράτη μέλη της ΕΕ όταν αυτό εγκρίθηκε (ΕΕ-15) έχουν δεσμευθεί να μειώσουν τις οικείες συλλογικές εκπομπές αερίων θερμοκηπίου την περίοδο 2008-2012 σε επίπεδα κατά 8% χαμηλότερα από εκείνα του έτους που έχει επιλεγεί ως έτος αναφοράς (στις περισσότερες περιπτώσεις, το 1990). Η συλλογική αυτή δέσμευση εκφράζεται με διαφοροποιημένους για κάθε κράτος μέλος της EΕ-15 εθνικούς στόχους όσον αφορά τις εκπομπές, οι οποίοι είναι δεσμευτικοί δυνάμει του κοινοτικού δικαίου.
Δεν υπάρχει συλλογικός στόχος για τις εκπομπές της ΕΕ-27. Από τα δώδεκα κράτη μέλη που προσχώρησαν στην ΕΕ το 2004 και το 2007, τα δέκα έχουν δεσμευθεί ατομικά βάσει του Πρωτοκόλλου να μειώσουν τις εκπομπές τους μέχρι την περίοδο 2008-2012 κατά 6% ή 8% έναντι των επιπέδων του έτους αναφοράς. Μόνο η Κύπρος και η Μάλτα δεν έχουν θέσει στόχο για τις εκπομπές τους.
Προβλέψεις για την EΕ-15 και την EΕ-27
Όπως ανακοινώθηκε τον Μάιο (βλ. δελτίο Τύπου IP/09/851), οι εκπομπές αερίων θερμοκηπίου στην ΕΕ-15 το 2007 – το πιο πρόσφατο έτος για το οποίο υπάρχουν πλήρη στοιχεία – διαμορφώθηκαν σε επίπεδα κατά 5,0% χαμηλότερα από τα αντίστοιχα του έτους αναφοράς, ενώ η οικονομική μεγέθυνση κατά το ίδιο χρονικό διάστημα ήταν περίπου 44%. Συνολικά για την ΕΕ-27, οι εκπομπές σημείωσαν πτώση κατά 12,5% μεταξύ του έτους αναφοράς και του 2007.
Επιπλέον, σύμφωνα με εκτιμήσεις του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος, οι εκπομπές των κρατών μελών της ΕΕ-15 μειώθηκαν περαιτέρω – κατά 6,2% σε σχέση με τα επίπεδα του έτους αναφοράς. Σήμερα υπολογίζεται ότι τα επίπεδα των εκπομπών της ΕΕ-27 είναι κατά 13,6% χαμηλότερα από εκείνα του έτους αναφοράς.
Από την έκθεση προόδου που συνέταξε η Επιτροπή[1] με βάση τις τελευταίες προβλέψεις[2] των κρατών μελών προκύπτει ότι οι υφιστάμενες πολιτικές και μέτρα – εκείνα που εφαρμόζονται ήδη – αναμένεται να οδηγήσουν σε μείωση των εκπομπών της ΕΕ-15 κατά 6,9% έναντι των επιπέδων του έτους αναφοράς, την περίοδο δέσμευσης 2008-2012.
Τα σχέδια δέκα κρατών μελών της ΕΕ-15 για αγορά πιστωτικών μορίων από έργα εξοικονόμησης εκπομπών που εκτελούνται σε τρίτες χώρες, στο πλαίσιο των τριών αγορακεντρικών μηχανισμών του πρωτοκόλλου του Κιότο (διεθνής εμπορία εκπομπών, μηχανισμός καθαρής ανάπτυξης και από κοινού εφαρμογή), θα αποφέρουν περαιτέρω μείωση κατά 2,2%. Κατόπιν τούτου, η συνολική μείωση θα διαμορφωθεί σε 9,0% περίπου[3], με αποτέλεσμα να υπερκαλυφθούν οι δεσμεύσεις της ΕΕ στο πλαίσιο του πρωτοκόλλου του Κιότο. Η απόκτηση δικαιωμάτων εκπομπών και πιστωτικών μορίων από τις επιχειρήσεις που συμμετέχουν στο ΣΕΔΕ της ΕΕ αναμένεται να αποδώσει περαιτέρω μείωση κατά 1,4%.
Οι προγραμματισμένες δραστηριότητες δάσωσης και αναδάσωσης, με τις οποίες δημιουργούνται βιολογικές καταβόθρες που απορροφούν διοξείδιο του άνθρακα από την ατμόσφαιρα, θα συμβάλουν σε πρόσθετη περικοπή κατά 1,0%.

Οι συμπληρωματικές πολιτικές και μέτρα που εξετάζονται τώρα, εφόσον εφαρμοστούν πλήρως, θα οδηγήσουν σε περαιτέρω περικοπή κατά 1,6%. Με τον τρόπο αυτό η συνολική μείωση θα φθάσει το 13,1% περίπου³, οπότε θα υπάρχει ευρύ περιθώριο ασφαλείας για την επίτευξη του στόχου μείωσης 8%.
Προβλέπεται ότι και τα δέκα κράτη μέλη της ΕΕ-12 που έχουν θέσει στόχο βάσει του πρωτοκόλλου του Κιότο θα τηρήσουν ή και θα υπερκαλύψουν τις σχετικές δεσμεύσεις τους.
Η σημερινή αβεβαιότητα όσον αφορά τη διάρκεια της οικονομικής ύφεσης, τη σοβαρότητά της και τον συνακόλουθο αντίκτυπό της στις εκπομπές μπορεί να οδηγήσει σε αναθεώρηση των προβλέψεων στο μέλλον, όταν θα είναι σαφέστερη η γενική εικόνα της κατάστασης. Επιπλέον, οι προβλέψεις ορισμένων κρατών μελών για τις μελλοντικές μειώσεις των εκπομπών ενδέχεται να είναι συγκρατημένες, επειδή δεν έχει ακόμη συνεκτιμηθεί η δέσμη μέτρων της ΕΕ για το κλίμα και την ενέργεια, που εγκρίθηκε νωρίτερα εφέτος (βλ. δελτίο Τύπου IP/09/628).
Παράλληλα, πρέπει να βελτιωθούν περαιτέρω οι μέθοδοι που χρησιμοποιούνται για την εκτίμηση του αντίκτυπου του ΣΕΔΕ της ΕΕ. Χρειάζονται ισχυρές και συνεπείς μεταξύ τους μέθοδοι και παραδοχές για την ακριβέστερη πρόβλεψη του αντίκτυπου αυτού.
Οι προβλέψεις των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου πρέπει να εξετάζονται με γνώμονα τις πραγματικές μειώσεις που έχουν ήδη επιτευχθεί μεταξύ του 2007 και του 1990 και οι οποίες φθάνουν σε ποσοστά 9% για την ΕΕ-27 και 4% για την ΕΕ-15. Για να επιτύχει, επομένως, η ΕΕ τον στόχο του 20% ή 30% μέχρι το 2020, είναι αναγκαίο να ενταθούν σημαντικά οι προσπάθειες μείωσης των εκπομπών σε όλη την έκτασή της.

Περισσότερες πληροφορίες:

Η έκθεση προόδου είναι διαθέσιμη
http://ec.europa.eu/environment/climat/gge_progress.htm
στην ιστοσελίδα της Γενικής Διεύθυνσης Περιβάλλοντος για την κλιματική αλλαγή:
http://ec.europa.eu/environment/climat/home_en.htm
Δελτίο Τύπου του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος:
http://www.eea.europa.eu/pressroom/newsreleases

[1]Πρόοδος για την επίτευξη των στόχων του Κιότο – Ανακοίνωση της Επιτροπής, COM(2009) 630

[2]Με βάση τον συνδυασμό των προβλέψεων που έγινε από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος.

[3]Στρογγυλευμένος αριθμός