Γιώργος Δακής: Ανάγκη να υπάρξει αποκέντρωση πόρων και αρμοδιοτήτων στην υλοποίηση των Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων

Την ανάγκη να υπάρξει αποκέντρωση πόρων και αρμοδιοτήτων στην υλοποίηση των Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων και στην αξιοποίηση των κοινοτικών κονδυλίων κατά την νέα προγραμματική περίοδο, ζήτησε ο Περιφερειάρχης Δυτικής Μακεδονίας Γιώργος Δακής στο πλαίσιο της 4ης Συνεδρίασης της Επιτροπής Παρακολούθησης του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Μακεδονία – Θράκη» 2007-2013 που φιλοξενήθηκε στη Δράμα την Παρασκευή 9 Νοεμβρίου 2012.

Όπως τόνισε: «τα διαρθρωτικά προβλήματα της περιφερειακής οικονομίας παραμένουν, αμβλύνονται καθημερινά και έχουν οδηγήσει σε ένα εύθραυστο ανταγωνιστικό περιβάλλον. Η εξάρτηση της παραγωγικής διαδικασίας από συμβατικούς κλάδους επίσης παραμένει  και επιδεινώνεται από το γενικότερο οικονομικό κλίμα.

Αναφέρθηκε επίσης στην πορεία του Προγράμματος την οποία έκρινε  ικανοποιητική, στο ποσοστό απορρόφησης του Π.Ε.Π. Δυτικής Μακεδονίας  που ανέρχεται στο 41,3 %, δηλαδή στο ίδιο ποσοστό με τον μέσο όρο απορρόφησης των Περιφερειακών Προγραμμάτων της χώρας που ανέρχεται περίπου στο 41% και λίγο μεγαλύτερο από το ποσοστό απορρόφησης του ΕΣΠΑ, που ανέρχεται περίπου στο 38%.

Ο κ. Δακής εξέφρασε ακόμα την απόλυτη αισιοδοξία του για την πορεία εκτέλεσης του ΕΣΠΑ στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας, ικανοποιώντας έτσι τους αναπτυξιακούς στόχους που έχουν προσδιορίσει οι τοπικές κοινωνίες.

Από την πλευρά του ο Γενικός Γραμματέας Δημοσίων Έργων Στράτος Σιμόπουλος σε δηλώσεις του τόνισε μεταξύ άλλων, την ανάγκη έγκαιρης απορρόφησης κοινοτικών πόρων, ενώ εξέφρασε την πίστη του πως «η περιφερειακή ανάπτυξη θα βοηθήσει την χώρα για να βγει από την ύφεση».

Ο κ. Σιμόπουλος έκανε εκτενή αναφορά και στην αξιοποίηση των λιμενικών υποδομών, τονίζοντας πως «από τα λιμάνια ξεκινούν οι δρόμοι της ανάπτυξης».

Να σημειωθεί ότι στην συνεδρίαση συμμετείχαν ο Περιφερειάρχης Ανατολικής Μακεδονίας - Θράκης Άρης Γιαννακίδης, ως προεδρεύων, ο Αντιπεριφερειάρχης Ανάπτυξης Κεντρικής Μακεδονίας Ευθύμιος Φωτόπουλος, ως εκπρόσωπος του Περιφερειάρχη Κεντρικής Μακεδονίας, ο Αντιπεριφερειάρχης Περιφερειακής Ενότητας Κοζάνης Γιάννης Σόκουτης, ο Γενικός Γραμματέας Αποκεντρωμένης Διοίκησης Ηπείρου και Δυτικής Μακεδονίας Ηλίας Θεοδωρίδης, εκπρόσωποι του Γενικού Γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης της Μακεδονίας – Θράκης, της Ένωσης Περιφερειών Ελλάδας, των Ενώσεων Δήμων των Περιφερειών της Βόρειας Ελλάδας, των Ενδιάμεσων Διαχειριστικών Αρχών των τριών Περιφερειών, των αρχών Διαχείρισης Συντονισμού και Πιστοποίησης, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, καθώς και κοινωνικών, οικονομικών εταίρων και ΜΚΟ.

Ακολουθεί η εισήγηση του Περιφερειάρχη Δυτικής Μακεδονίας Γιώργου Δακή

4^η Επιτροπή Παρακολούθησης Επιχειρησιακού Προγράμματος «Μακεδονίας – Θράκης» 2007 – 2013 (Δράμα 09/11/2012)

Εισήγηση Περιφερειάρχη Δυτικής Μακεδονίας Γιώργου Δακή

Κύριε Πρόεδρε,

Αγαπητά μέλη της Επιτροπής Παρακολούθησης,

Η σημερινή Επιτροπή Παρακολούθησης διενεργείται σε μια χρονική στιγμή όπου η χώρα μας καλείται να ασκήσει την αυστηρότερη δυνατή δημοσιονομική πολιτική και να εφαρμόσει πολύ συγκεκριμένα διαρθρωτικά μέτρα.

Αντιλαμβάνεστε, πλέον, ότι από τις νέες συνθήκες και τις απαιτήσεις του νέου πλαισίου πολιτικής, δεν εξαιρούνται τα συγχρηματοδοτούμενα από τα διαρθρωτικά ταμεία, Επιχειρησιακά Προγράμματα των Περιφερειών.

Λαμβάνοντας υπόψη το νέο κοινωνικο - οικονομικό περιβάλλον όπως πλέον διαμορφώνεται αλλά και τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τα Μνημόνια Οικονομικής και Χρηματοπιστωτικής Πολιτικής και τις Μεσοπρόθεσμες υποχρεώσεις μας, το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα "Μακεδονίας - Θράκης" 2007 - 2013, ως σύνολο αλλά και ως επιμέρους Προγράμματα, είναι επιφορτισμένο με ένα επιπλέον ρόλο, αυτόν της επίτευξης των στόχων του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης.

Για την επίτευξη των στόχων αυτών θα πρέπει να δούμε την εικόνα των περιφερειών μας σήμερα. Ειδικότερα για την Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας , θα λέγαμε ότι : Τα διαρθρωτικά προβλήματα της περιφερειακής οικονομίας παραμένουν, αμβλύνονται καθημερινά και έχουν οδηγήσει σε ένα εύθραυστο ανταγωνιστικό περιβάλλον το οποίο «υποστηρίζεται» από τα υψηλά ποσοστά ανεργίας (30% - 2ο τρίμηνο 2012). Η εξάρτηση της παραγωγικής διαδικασίας από συμβατικούς κλάδους επίσης παραμένει  και επιδεινώνεται από το γενικότερο οικονομικό κλίμα.

Πρόοδος Υλοποίησης Προγράμματος

Σύμφωνα με το χρηματοδοτικό σχήμα του ΕΠ "Μακεδονία – Θράκη"  η συνολική Δημόσια Δαπάνη του ΕΠ «Μακεδονία – Θράκη» για την Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας ανέρχεται σε 495.294.117,65 €.

Ένα ποσοστό του προγράμματος (68%) έχει εκχωρηθεί στην ΕΔΑ/ΠΔΜ, ενώ το υπόλοιπο ποσοστό (32%) έχει εκχωρηθεί σε άλλους φορείς, με τους οποίους επιμερίζεται και η ευθύνη διαχείρισης και εφαρμογής του προγράμματος.  

Συνολικά η πορεία του προγράμματος μέχρι τις 31/10/2012 έχει ως εξής:

ð Έχουν γίνει 281 προσκλήσεις εκδήλωσης ενδιαφέροντος συνολικής Δημόσιας Δαπάνης 710,3εκ. €  (143,4%).

ð Έχουν ενταχθεί 1702 πράξεις συγχρηματοδοτούμενης Δημόσιας Δαπάνης 585,5 εκ. € (118,2%), από τα οποίες 365 πράξεις συγχρηματοδοτούμενης Δημόσιας Δαπάνης 137,8 εκ. € (23,5%) έχουν ολοκληρωθεί, 1088 πράξεις συγχρηματοδοτούμενης Δημόσιας Δαπάνης 224,5 εκ. € (38,3%) είναι στο στάδιο υλοποίησης και 249 πράξεις συγχρηματοδοτούμενης Δημόσιας Δαπάνης 223,1 εκ. € (38,1%) είναι στο στάδιο δημοπράτησης - συμβατοποίησης. 

ð Έχουν αναληφθεί νομικές δεσμεύσεις σε 1452 πράξεις συνολικής συγχρηματοδοτούμενης Δημόσιας Δαπάνης 310,2 εκ. € (62,6%).

ð Έχουν πραγματοποιηθεί πληρωμές συγχρηματοδοτούμενης Δημόσιας Δαπάνης 204,4 εκ. € (41,3%).

Η εικόνα του Προγράμματος σε σχέση με το ΕΣΠΑ θεωρείται αρκετά ικανοποιητική. Το ποσοστό απορρόφησης του Π.Ε.Π. Δυτικής Μακεδονίας  ανέρχεται στο 41,3 %, δηλαδή στο ίδιο ποσοστό με τον μέσο όρο απορρόφησης των Περιφερειακών Προγραμμάτων της χώρας που ανέρχεται περίπου στο 41% και λίγο μεγαλύτερο από το ποσοστό απορρόφησης του ΕΣΠΑ, που ανέρχεται περίπου στο 38%.

Ειδικότερα το συνολικό ποσό των εκχωρήσεων στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας ανέρχεται στο ποσό των 342,5 εκ. €. Έχουν γίνει συνολικά 50 προσκλήσεις δημόσιας δαπάνης 521,4 εκ. € (152,2 % της εκχώρησης), έχουν ενταχθεί 160 έργα συγχρηματοδοτούμενης δαπάνης 351,7 εκ. € (102,7% της εκχώρησης), έχουν αναληφθεί νομικές δεσμεύσεις συγχρηματοδοτούμενης δημόσιας δαπάνης 125,5 εκ. € (37% της εκχώρησης) και έχουν πραγματοποιηθεί δαπάνες 81,5 εκ. € (24% της εκχώρησης).

Επιπρόσθετα, πρέπει να αναφερθεί ότι έχουν εκχωρηθεί πόροι ύψους 47,0 εκ. € από τα Επιχειρησιακά Προγράμματα «Περιβάλλοντος & Αειφόρου Ανάπτυξης» και «Ανθρώπινου Δυναμικού», προς την Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας, με πλήρη ενεργοποίηση αντίστοιχων προσκλήσεων. Έχει ενταχθεί το σύνολο των θετικά αξιολογημένων προτάσεων και ήδη καταγράφονται νομικές δεσμεύσεις (στο 100%) των ενταγμένων έργων περιβάλλοντος με υψηλά ποσοστά απορρόφησης.

Συνοψίζοντας, θα πρέπει να σημειωθεί ότι το Π.Ε.Π. Δυτικής Μακεδονίας χαρακτηρίζεται ως ένα πρόγραμμα που υλοποιείται με ορθολογικά διαχειριστικά χαρακτηριστικά, διακρίνεται για τον προσεκτικό προγραμματισμό ενεργειών του και αναμένεται να είναι εντός των στόχων του (κανόνας αυτόματης αποδέσμευσης ν+2 & ν+3 των επόμενων ετών, στόχοι μνημονίου 2013 – 2015).

Ανάληψη της διαχείρισης από τις αιρετές Περιφέρειες

Με τον Ν. 3852/2010 (Καλλικράτης) θεσπίστηκε ο ρόλος της αιρετής Περιφέρειας. Ένας θεσμός, αποτέλεσμα χρόνιων αγώνων της αυτοδιοίκησης, ένας θεσμός που στην υπόλοιπη Ευρώπη, υπάρχει εδώ και δεκαετίες.

Είναι πεποίθηση μου (όπως και όλων μας) ότι ο νόμος της διοικητικής μεταρρύθμισης αποτελούσε αναγκαιότητα για τη χώρα μας.

Έρχεται , όμως, μέσα σε ένα ζοφερό περιβάλλον λόγω της οικονομικής κρίσης. Πιστεύουμε ότι έχει ατέλειες και παραλείψεις, ότι πρέπει να διευκρινιστεί με μεγαλύτερη σαφήνεια το θέμα των πόρων και των αρμοδιοτήτων, όμως θέτει τις βάσεις για την δημιουργία ισχυρής αυτοδιοίκησης με ουσιαστικές αρμοδιότητες για τη καλύτερη εξυπηρέτηση του πολίτη, με διεύρυνση της δημοκρατίας, με συμμετοχή, με διαφάνεια, με έλεγχο και λογοδοσία.

Ταυτόχρονα, το πλεονέκτημα της Νέας Αρχιτεκτονικής είναι η αναπτυξιακή της προοπτική: Η συγκρότηση και λειτουργική αυτοδυναμία των νέων αυτοδιοικητικών οργανισμών τους καθιστά ικανούς να διευκολύνουν, να ενθαρρύνουν και να στηρίζουν την ανάληψη τοπικών πρωτοβουλιών, ως βασικοί συντελεστές τοπικής ανάπτυξης. Πρόκειται για μια ανάπτυξη που τα κύρια χαρακτηριστικά της βασίζονται στην αξιοποίηση των τοπικών και περιφερειακών συγκριτικών πλεονεκτημάτων, στο σεβασμό στο περιβάλλον και στην ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής.

Η αιρετή Περιφέρεια ανέλαβε την ευθύνη της διαχείρισης των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων την 1 Ιουλίου 2011 και επιτέλεσε σημαντικό έργο, σε συνεργασία με την κεντρική διοίκηση, με στόχο την αποτελεσματικότερη δυνατή υλοποίηση αυτών.

Στην διάρκεια της μετάβασης από την «Καποδιστριακή» στην «Καλλικρατική» αυτοδιοίκηση, υπήρξαν πλείστα όσα προβλήματα που επηρέασαν σε ένα βαθμό και την υλοποίηση των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων . Προβλήματα που αναφέρονταν στις νέες διοικητικές και αυτοδιοικητικές δομές, την στελέχωση και γενικότερη την διάρθρωση του ανθρώπινου δυναμικού, την αλλαγή φορέων υλοποίησης έργων, την μεταφορά αρμοδιοτήτων κλπ.

Πιστεύω ότι με την επίμονη προσπάθεια και την συνδρομή όλων καταφέραμε να ξεπεράσουμε και να επιλύσουμε τα περισσότερα εξ’ αυτών αλλά και να αποφύγουμε λάθη σοβαρά που εκ των πραγμάτων θα αποδεχόμασταν σε μια τόσο μεγάλη διοικητική μεταρρύθμιση.

Εκχωρήσεις

Στην νέα Προγραμματική Περίοδο 2007 – 2013, η χώρα μας , εισήγαγε, θεσμικά (Ν. 3614/2007), για πρώτη φορά, σε επίπεδο διαχείρισης, την έννοια της εκχώρησης των πόρων των διαρθρωτικών Ταμείων. 

Ποιος όμως ήταν ο πραγματικός ρόλος ή στόχος της διαδικασίας  της εκχώρησης?

Είναι γνωστό ότι, η συνήθης πρακτική στις περισσότερες Ευρωπαϊκές χώρες έως τη δεκαετία του 1980 ήταν, η κεντρική διοίκηση να αναλαμβάνει και να χρηματοδοτεί η ίδια αναπτυξιακές δράσεις στις περιφέρειες.

Όμως, η πλέον αποτελεσματική περιφερειακή πολιτική είναι εκείνη που βασίζεται στη συμμετοχή των τοπικών εταίρων. Αυτό συμβαίνει όχι μόνο διότι οι τοπικοί φορείς γνωρίζουν κατά τεκμήριο καλύτερα τις ανάγκες και τις προοπτικές των περιοχών τους, αλλά και γιατί η συμμετοχή τους διασφαλίζει τη δημοκρατική νομιμοποίηση του όλου εγχειρήματος και άρα συμβάλλει στη μέγιστη δυνατή κινητοποίηση των τοπικών κοινωνιών.

Παρά την αρχική πρόθεση για αποτελεσματικότερη και ορθολογικότερη διαχείριση πόρων, η διαδικασία των εκχωρήσεων αντί να βελτιώσει την συνεργασία μεταξύ των υπηρεσιών και των αρχών που εμπλέκονται στο ΕΣΠΑ αλλά και το πλαίσιο υλοποίησης των έργων , ανέδειξε σε ακόμη μεγαλύτερο βαθμό, την πολυπλοκότητα του συστήματος υλοποίησης των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων, σε συνδυασμό με τη γραφειοκρατική και συγκεντρωτική εφαρμογή της, και έχει οδηγήσει σε σοβαρές δυσλειτουργίες και καθυστερήσεις στην υλοποίηση των στόχων της και βέβαια και στην απορρόφηση των σχετικών κονδυλίων από τα Ταμεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Με τον Νόμο 3840/2010, με τον οποίον τροποποιήθηκε και συμπληρώθηκε ο νόμος 3614/2007, η προηγούμενη κυβέρνηση προσπάθησε να υλοποιήσει τη δέσμευσή της να λάβει άμεσα όλα τα αναγκαία διορθωτικά μέτρα, ώστε να επιτευχθεί η αποκέντρωση στη διαχείριση των πόρων, η απλοποίηση των εφαρμοζόμενων διαδικασιών και η αποτελεσματικότητα στην εφαρμογή των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων του ΕΣΠΑ, με στόχο την ταχεία απελευθέρωση των κοινοτικών κονδυλίων και τη διοχέτευσή τους σε έργα και δράσεις υψηλού αναπτυξιακού αποτελέσματος.

Πρωτεύοντα ρόλο, για την επίτευξη των ανωτέρω στόχων, ανέλαβαν να επιτελέσουν οι Επιχειρησιακές Συμφωνίες Υλοποίησης, που είχαν συναφθεί μεταξύ του Υπουργού Οικονομίας, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας και των Υπουργών και Γενικών Γραμματέων των Περιφερειών, στους οποίους υπάγονταν οι διαχειριστικές αρχές και ενδιάμεσες διαχειριστικές αρχές των επιχειρησιακών προγραμμάτων.

Η πρόθεση ήταν να περιοριστεί η εμπλοκή των κεντρικών φορέων κατά τις διαδικασίες διαχείρισης των πόρων του ΕΣΠΑ, να καταργηθεί ο μέχρι σήμερα εφαρμοζόμενος συντονισμός και να ακυρωθεί ο συγκεντρωτισμός και οι εμπλοκές στην εφαρμογή των προγραμμάτων.

Παρά τις ειλικρινείς διαθέσεις και τις όποιες φιλότιμες προσπάθειες, το αποτέλεσμα είναι προφανές : Ύπαρξη αποσπασματικών αποφάσεων εκχώρησης που δημιουργούν τεράστια γραφειοκρατία, εμπλοκές και καθυστερήσεις στην εφαρμογή των προγραμμάτων αλλά κυρίως κατακερματισμό του αναπτυξιακού προγραμματισμού.

Νέοι Ενδιάμεσοι Φορείς Διαχείρισης

Είναι τουλάχιστον ατυχές για το ΕΣΠΑ στο σύνολο του, ενώ υπάρχει ήδη διαπιστωμένη η άποψη ότι ο υπερβολικός αριθμός Ενδιάμεσων Φορέων Διαχείρισης δημιουργεί εμπλοκές και καθυστερήσεις στην εφαρμογή των προγραμμάτων και δεν προάγεται η αποτελεσματικότητα της υλοποίησης αυτών, από την άλλη πλευρά, για λόγους που κανείς δεν γνωρίζει, να δημιουργούνται νέοι Ενδιάμεσοι Φορείς Διαχείρισης (π.χ. ΕΕΤΑΑ) οι οποίοι διαχειρίζονται πόρους (σε υπερδέσμευση) σε θεματικές προτεραιότητες εκχωρημένες στις αιρετές περιφέρειες , χωρίς καμιά στρατηγική και στόχους !

Αυτό είναι απαράδεκτο και ζητούμε άμεσα την κατάργηση όλων αυτών των Ενδιάμεσων Φορέων Διαχείρισης.

Διαδικασίες υλοποίησης – Εξάλειψη γραφειοκρατίας – Απλοποίηση διαδικασιών – Απλοποίηση θεσμικού πλαισίου

Η γραφειοκρατία όπως και οι καθυστερήσεις στην υλοποίηση των δράσεων παραμένουν.

Είναι σαφές ότι, για την όσο το δυνατόν μεγαλύτερη, καλύτερη και αποτελεσματικότερη διαχείριση των πόρων του ΕΣΠΑ, απαιτούνται πολιτικές αποφάσεις σε επίπεδο κυβέρνησης και συμμαχίες Περιφερειών με ταυτόσημα συμφέροντα που θα συμμετέχουν ενεργά σε όλες τις διεργασίες με παράλληλη απλοποίηση διαδικασιών διαχείρισης και θεσμικού πλαισίου όπου αυτό απαιτείται αλλά δεν δημιουργεί ενδογενή προβλήματα στην υλοποίηση των αντίστοιχων έργων.

Η πολιτική συνοχής δεν θα έχει αποτέλεσμα για τις περιφέρειες μας εάν το ΕΣΠΑ υπάρχει για να δημιουργεί ρόλους , δυσλειτουργίες και όγκο γραφειοκρατίας και όχι με σκοπό να οδηγήσει αυτήν την χώρα στην έξοδο από το τούνελ της ύφεσης και της ανασφάλειας . 

Οικονομική κρίση – ανάγκη αναθεώρησης του Επιχειρησιακού Προγράμματος

Είναι γεγονός ότι, η πολιτική συνοχής έχει συμβάλει σημαντικά στην εξάπλωση της ανάπτυξης και της ευημερίας σε ολόκληρη την Ένωση, μειώνοντας παράλληλα τις οικονομικές, κοινωνικές και εδαφικές ανισότητες.

Όμως, σήμερα που μιλάμε, οι πολιτικές συνοχής τροποποιούνται . Οι συνεχιζόμενες επιπτώσεις της κρίσης και η πρωτοβουλία για την εκμετάλλευση και του τελευταίου ευρώ, επιβάλλουν μια φιλόδοξη μεταρρύθμιση των πολιτικών αυτών.

Για να επιτύχει η Ευρώπη και οι περιφέρειες αυτής, να διατηρήσουν το κοινωνικό μοντέλο τους, χρειάζεται περισσότερη οικονοµική ανάπτυξη, περισσότερες νέες επιχειρήσεις, περισσότερους επιχειρηματίες και περισσότερες ΜΜΕ υψηλής ανάπτυξης.

Οι δράσεις ανάπτυξης και ιδιαίτερα εκείνες για την προώθηση της επιχειρηματικότητας και της απασχόλησης , έχουν ιερό καθήκον να δώσουν μια ολοκληρωμένη απάντηση στην κρίση, περιορίζοντας, αποφασιστικά, τα υψηλά ποσοστά ανεργίας.

Ο κύριος στόχος μας με την επικείμενη αναθεώρηση του Επιχειρησιακού Προγράμματος μας, είναι η τόνωση ή ενίσχυση της επιχειρηματικότητας που απευθύνεται σε νέους και νέες. Η προσπάθεια μας επικεντρώνεται στο να πεισθούν οι νέοι να αποτελέσουν μέρος μιας νέας εποχής: «Δημιουργική & καινοτόμα επιχειρηματικότητα που υποστηρίζει, δημιουργεί και προωθεί νέες θέσεις εργασίας σύμφωνα με μια νέα και προκλητική δημόσια διοίκηση : απλή, γρήγορη, και αποτελεσματική.

Νέα Προγραμματική Περίοδος

Στη νέα προγραμματική περίοδο η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας με κατά κεφαλήν ΑΕΠ 85,6% του αντίστοιχου της ΕΕ-27 για την περίοδο 2007-2009 κατατάσσεται στις Περιφέρειες Μετάβασης, δηλαδή στις περιφέρειες με ΑΕΠ μεταξύ 75 και 90% του ΜΟ της ΕΕ, γεγονός που πρόκειται να οδηγήσει σε μικρότερη χρηματοδότηση από τα διαρθρωτικά ταμεία.

Η κατάταξη όμως αυτή δεν ανταποκρίνεται στη σημερινή εικόνα της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας δεδομένου ότι, η πρωτοφανής οικονομική κρίση που πλήττει τη χώρα μετά το 2009 έχει οδηγήσει σε σημαντική ύφεση την ελληνική οικονομία, γεγονός που έχει επηρεάσει αρνητικά και το κατά κεφαλή ΑΕΠ της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας διαμορφώνοντάς το σε ακόμη χαμηλότερα επίπεδα σε σχέση με τον αντίστοιχο δείκτη σε επίπεδο ΕΕ-27. Οι επιπτώσεις της κρίσης είναι πολύ πιο εμφανείς στον τομέα της απασχόλησης, καθώς η ανεργία στη Δυτική Μακεδονία έχει φτάσει κατά το 2ο τρίμηνο του 2012 στο 30%.

Αποδεικνύεται έτσι ότι, η ένταξη της Δυτικής Μακεδονίας στις “phasing out” Περιφέρειες, μέσω της μονοδιάστατης προσέγγισης που ερμηνεύει το επίπεδο ευημερίας μιας περιοχής αποκλειστικά και μόνο με το παραγόμενο κατά κεφαλή ΑΕΠ, αποδείχθηκε λόγω της κρίσης ότι δεν ανταποκρίνεται στην πλήρη αναπτυξιακή πραγματικότητα, αφού οι προϋπάρχουσες διαρθρωτικές αδυναμίες της οικονομίας συνέβαλλαν πολλαπλασιαστικά στην επιδείνωση της κατάστασης.

Στο πλαίσιο σχεδιασμού των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων, λαμβάνοντας υπ’ όψη την υφιστάμενη κατάσταση της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας, όπως διαμορφώθηκε στο νέο δυσμενές, εξ’ αιτίας της οικονομικής κρίσης, κοινωνικοοικονομικό περιβάλλον καθώς και τις προτεραιότητες που τίθενται σε Εθνικό και Ευρωπαϊκό Επίπεδο (Στρατηγική «Ευρώπη 2020»), γίνεται  κατανοητό ότι χρειάζεται ένα νέο αναπτυξιακό πρότυπο προσανατολισμένο σε επενδύσεις βασισμένες σε νέες τεχνολογίες και στην καινοτομία που θα αξιοποιούν τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της  περιοχής. Η δημιουργία νέων επιχειρήσεων και νέων θέσεων εργασίας θα πρέπει να βασίζεται στην υιοθέτηση  «Περιφερειακής Στρατηγικής Έξυπνης Εξειδίκευσης» (Smart Specialization Strategy) που αποτελεί και απαραίτητη προϋπόθεση για τη νέα προγραμματική περίοδο.  Ο αναπτυξιακός σχεδιασμός για την προγραμματική περίοδο 2014 – 2020 θα πρέπει να απαντά κατά προτεραιότητα στα κρίσιμα ζητήματα που αφορούν στην ενίσχυση της επιχειρηματικότητας, στην καταπολέμηση της ανεργίας και στην προστασία – ανάδειξη του φυσικού περιβάλλοντος και της ιστορικής – πολιτιστικής κληρονομιάς με όρους έξυπνης, διατηρήσιμης και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξης.

Το Αναπτυξιακό Όραμα της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας για τη νέα Προγραμματική Περίοδο 2014 – 2020 είναι:

«Δημιουργία μιας διατηρήσιμης ανταγωνιστικής περιφερειακής οικονομίας με βιώσιμες θέσεις εργασίας και κοινωνική συνοχή»

με τις ακόλουθες προτεραιότητες :

Ø Την αύξηση της επιχειρηματικής δραστηριότητας σε ανταγωνιστικό επίπεδο με έμφαση στην κλαδική και χωροθετημένη εξειδίκευση, στην αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών, στην καινοτομία, στην ποιότητα και στον εξαγωγικό προσανατολισμό,

Ø Την διασφάλιση της κοινωνικής συνοχής η οποία απειλείται από την πολύ υψηλή ανεργία, μέσω δράσεων στήριξης της απασχόλησης, καταπολέμησης της φτώχειας και ενίσχυσης της κοινωνικής οικονομίας και των υποδομών στήριξης αυτών των δράσεων (παιδείας, υγείας, πρόνοιας),

Ø Την προστασία – ανάδειξη – αξιοποίηση των περιβαλλοντικών και πολιτιστικών πόρων στο πλαίσιο της φέρουσας ικανότητάς τους, η οποία μπορεί να συμβάλλει στη διεύρυνση των δυνατοτήτων παραγωγής και απασχόλησης και 

Ø Τις ολοκληρωμένες παρεμβάσεις στα αστικά κέντρα και στην ύπαιθρο.

Μέχρι σήμερα έχει συσταθεί η Ομάδα Σχεδιασμού, έχουν γίνει οι διαβουλεύσεις με τους φορείς της Περιφέρειας και έχει κατατεθεί στο Υπουργείο Ανάπτυξης η αρχική πρόταση της Περιφέρειας για τη διαμόρφωση των κατευθύνσεων της Εθνικής Αναπτυξιακής Στρατηγικής στο πλαίσιο κατάρτισης της Σύμβασης Εταιρικής Σχέσης για την περίοδο 2014-2020.

Το επόμενο διάστημα πρόκειται να συσταθούν  οι θεματικές ομάδες για την εξειδίκευση των προτεραιοτήτων στους επιμέρους θεματικούς στόχους.

Σε εξέλιξη βρίσκεται η σύνταξη της μελέτης που εκπονείται από τη Γενική Διεύθυνση Περιφερειακής Πολιτικής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Περιφερειακή Στρατηγική Έξυπνης Εξειδίκευσης της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας «Regional Smart Specialization Strategy».  

Παράλληλα στο επόμενο διάστημα πρόκειται να δρομολογηθεί και η ανάθεση της κατάρτισης του Επιχειρησιακού Προγράμματος 2014-2020 σε εξωτερικούς συμβούλους, που μαζί με την ανάθεση εκπόνησης εξειδικευμένων μελετών  - εμπειρογνωμοσυνών σε επιμέρους τομείς (όπως για τη Στρατηγική Έξυπνης Εξειδίκευσης, την ανάπτυξη της καινοτόμου επιχειρηματικότητας, για το ολοκληρωμένο σχέδιο τουριστικής και πολιτιστικής ανάπτυξης) θα οδηγήσει στην καλύτερη προετοιμασία της Περιφέρειας στις απαιτήσεις της νέας προγραμματικής περιόδου.