Ευρωπαϊκή Ένωση: Πρόταση για νέο Ταμείο Ευρωπαϊκής Βοήθειας προς τους Απόρους

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε τη δημιουργία Ταμείου για να βοηθήσει τους απόρους στην ΕΕ. Το Ταμείο θα υποστηρίξει τα συστήματα των κρατών μελών μέσω των οποίων διανέμονται τρόφιμα στους απόρους και ρούχα και άλλα βασικά αγαθά στους αστέγους και τα παιδιά που υποφέρουν από σοβαρές υλικές στερήσεις. Η πρόταση τώρα έχει διαβιβαστεί για έγκριση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο Υπουργών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η Επιτροπή έχει προβλέψει προϋπολογισμό ύψους 2,5 δισεκατομμυρίων ευρώ για το Ταμείο για την περίοδο 2014-2020 στο πλαίσιο της πρότασής της του Ιουνίου 2011 για ένα πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο (βλ. IP/11/799). Τα κράτη μέλη θα είναι αρμόδια για την πληρωμή του 15% των δαπανών των εθνικών προγραμμάτων τους, και το υπόλοιπο 85% θα προέρχεται από το Ταμείο.

Ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κ. José Manuel Durão Barroso δήλωσε: «Σε ευρωπαϊκό επίπεδο χρειαζόμαστε νέο μηχανισμό αλληλεγγύης και ιδίους πόρους για να βοηθήσουμε τους απόρους και τους φτωχούς οι οποίοι σε πολλές περιπτώσεις ζουν σε πραγματική κατάσταση έκτακτης ανάγκης από κοινωνική άποψη. Για τον σκοπό αυτόν, εγκρίθηκε το Ταμείο Ευρωπαϊκής Βοήθειας προς του Απόρους»

Ο επίτροπος της Ευρωπαϊκής Ένωσης αρμόδιος για τα θέματα απασχόλησης, κοινωνικών υποθέσεων και κοινωνικής ένταξης, κ. László Andor, δήλωσε: «Το προτεινόμενο νέο Ταμείο θα παρέχει συγκεκριμένη βοήθεια στα πλέον ευάλωτα άτομα στην Ευρώπη με σκοπό να ενσωματωθούν στην κοινωνία. Θα είναι η απόδειξη της αλληλεγγύης της ΕΕ στους πιο αδύναμους – εκείνους τους οποίους έπληξε περισσότερο η οικονομική και κοινωνική κρίση. Ελπίζω ότι τα κράτη μέλη και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα εγκρίνουν γρήγορα την πρόταση αυτή και τον σχετικό προϋπολογισμό, έτσι ώστε εκείνοι που την χρειάζονται να επωφεληθούν χωρίς καθυστέρηση.»

Στο πλαίσιο του προτεινόμενου Ταμείου, τα κράτη μέλη υποβάλλουν αίτηση χρηματοδότησης για επιχειρησιακά προγράμματα που καλύπτουν την περίοδο 2014 έως 2020, και υποστηρίζουν συστήματα διανομής, μέσω οργανώσεων-εταίρων, τροφίμων στους απόρους και ρούχων και άλλων βασικών αγαθών (όπως παπουτσιών, σαπουνιού και σαμπουάν) στους αστέγους και στα παιδιά που υποφέρουν από σοβαρές υλικές στερήσεις.

Με το προτεινόμενο Ταμείο οι εθνικές αρχές θα αποκτήσουν σημαντική ευελιξία κατά τον προγραμματισμό και την παροχή βοήθειας σύμφωνα με τα εθνικά τους συστήματα. Τα λεπτομερή κριτήρια για τη χορήγηση της βοήθειας θα καθοριστούν από τα κράτη μέλη, ή τις οργανώσεις-εταίρους, διότι αυτά είναι σε θέση να προσαρμόσουν καλύτερα τη βοήθεια στις τοπικές ανάγκες.

Οι οργανώσεις-εταίροι, που είναι συχνά μη κυβερνητικές, θα είναι αρμόδιες για την κατανομή των τροφίμων ή των αγαθών στους απόρους. Για την επίτευξη των στόχων Ταμείου όσον αφορά την κοινωνική συνοχή, οι οργανώσεις-εταίροι δεν θα πρέπει μόνο να παρέχουν υλική βοήθεια στους απόρους αλλά να αναλαμβάνουν επίσης βασικές δραστηριότητες με σκοπό την κοινωνική τους ένταξη. Το Ταμείο θα μπορεί επίσης να υποστηρίζει αυτά τα συνοδευτικά μέτρα.

Οι εθνικές αρχές θα μπορούν να χρησιμοποιούν το Ταμείο είτε για να αγοράζουν τα τρόφιμα ή τα άλλα αγαθά και να τα καθιστούν διαθέσιμα στις οργανώσεις-εταίρους είτε να παρέχουν χρηματοδότηση στις οργανώσεις-εταίρους για την αγορά των τροφίμων ή των προϊόντων. Η πρόταση προβλέπει επίσης τη δυνατότητα χρησιμοποίησης των αποθεμάτων παρέμβασης, εφόσον υπάρχουν.

Ιστορικό

Δυνάμει της «στρατηγικής 2020», η ΕΕ πρέπει να μειώσει κατά τουλάχιστον 20 εκατομμύρια τον αριθμό των ατόμων που διατρέχουν κίνδυνο φτώχειας.

Από τα 116 εκατομμύρια στην ΕΕ που διατρέχουν κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού, περίπου 40 εκατομμύρια υποφέρουν από σοβαρές υλικές στερήσεις.

Ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά της υλικής στέρησης είναι η αδυναμία πρόσβασης σε κατάλληλη ποσότητα και ποιότητα τροφίμων. Το μερίδιο του πληθυσμού της Ένωσης που αδυνατεί οικονομικά να εξασφαλίσει ένα γεύμα με κρέας, κοτόπουλο ή ψάρι (ή το χορτοφαγικό ισοδύναμο) μέρα παρά μέρα - κάτι που ορίζεται ως βασική ανάγκη από την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας - ήταν 8,7% το 2010, δηλαδή περισσότεροι από 43 εκατομμύρια άνθρωποι. Τα πρώτα αριθμητικά στοιχεία για το 2011 δείχνουν επιδείνωση της κατάστασης.

Μια ιδιαιτέρως σοβαρή μορφή υλικής στέρησης είναι η έλλειψη κατοικίας. Η έκταση του φαινομένου των αστέγων είναι δύσκολο να προσδιοριστεί ποσοτικά. Ωστόσο, σύμφωνα με εκτιμήσεις, το 2009/2010 ζούσαν 4,1 εκατομμύρια άστεγοι στην Ευρώπη. Η πρόσφατη αύξηση του αριθμού των αστέγων οφείλεται στον κοινωνικό αντίκτυπο της οικονομικής και χρηματοπιστωτικής κρίσης και της αυξανόμενης ανεργίας. Ακόμη πιο ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι αυξάνεται ο αριθμός των αστέγων που είναι οικογένειες με παιδιά, νέοι άνθρωποι και άνθρωποι που προέρχονται από περιβάλλον μεταναστών

Στην ΕΕ 25,4 εκατομμύρια παιδιά διατρέχουν κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού. Συνολικά, τα παιδιά διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού από τον υπόλοιπο πληθυσμό (27% έναντι 23% του συνολικού πληθυσμού). Το γεγονός αυτό τα εκθέτει σε υλική στέρηση που υπερβαίνει κατά πολύ την κακή σίτιση. Για παράδειγμα, 5,7 εκατομμύρια παιδιά δεν έχουν τα μέσα για να αγοράσουν καινούργια ρούχα και 4,7 εκατομμύρια δεν έχουν δύο ζευγάρια παπούτσια στο σωστό μέγεθος (που να περιλαμβάνουν ένα ζευγάρι παπούτσια παντός καιρού). Τα παιδιά που υποφέρουν από αυτές τις μορφές υλικής στέρησης έχουν περισσότερες πιθανότητες από τους συνομηλίκους τους που βρίσκονται σε καλύτερη οικονομική κατάσταση να έχουν κακές επιδόσεις στο σχολείο, να έχουν κακή υγεία και να μην αναπτύξουν όλες τους τις δυνατότητες ως ενήλικοι.

Το βασικό μέσο της Ένωσης για την υποστήριξη της απασχολησιμότητας, την καταπολέμηση της φτώχειας και την προαγωγή της κοινωνικής ενσωμάτωσης είναι και θα παραμείνει το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ). Το διαρθρωτικό αυτό μέσο επενδύει άμεσα στα προσόντα των ανθρώπων και αποσκοπεί να τα αξιοποιήσει στην αγορά εργασίας. Ωστόσο, ορισμένοι από τους πιο ευάλωτους πολίτες που υποφέρουν από ακραίες μορφές φτώχειας έχουν απομακρυνθεί πάρα πολύ από την αγορά εργασίας για να μπορέσουν να επωφεληθούν από τα μέτρα κοινωνικής ενσωμάτωσης του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου.

Το πρόγραμμα διανομής τροφίμων στους απόρους (ΠΔΤΑ) αποτελεί, από το 1987, σημαντική πηγή εφοδίων για οργανώσεις που εργάζονται σε άμεση επαφή με τα αναξιοπαθούντα μέλη της κοινωνίας, παρέχοντάς τους τρόφιμα. Σήμερα διανέμει περίπου 500 000 τόνους τροφίμων ετησίως για τους απόρους. Δημιουργήθηκε με σκοπό την επωφελή χρησιμοποίηση των τότε γεωργικών αποθεμάτων. Λόγω της αναμενόμενης εξάντλησης και του υψηλού βαθμού αβεβαιότητας των αποθεμάτων παρέμβασης την περίοδο 2011-2020, ως αποτέλεσμα των αλλεπάλληλων μεταρρυθμίσεων της Κοινής Γεωργικής Πολιτικής, το ΠΔΤΑ θα διακοπεί στο τέλος του 2013. Το προτεινόμενο Ταμείο Ευρωπαϊκής Βοήθειας προς τους Απόρους θα αντικαταστήσει και θα βελτιώσει το ΠΔΤΑ.