ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας: Η επιδημιολογική ( και όχι μόνο) μελέτη και η βάση του 10!

Του Αθαν. Γ. Τριανταφύλλου, Καθηγητή ΤΕΙΔΜ Υπευθ. Εργ. Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης & Περιβαλλοντικής Φυσικής

Διαβάσαμε στον τοπικό τύπο ότι το Νομαρχιακό Συμβούλιο Κοζάνης, στην τελευταία του για το 2009 συνεδρίαση στις 29/12, αποφάσισε κατά πλειοψηφία τη διενέργεια επιδημιολογικής μελέτης στο Ν. Κοζάνης από το Πανεπιστήμιο Αθηνών (κόστος χρηματοδότησης 500.000 ευρώ).
Το 2007 το ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας – Εργ. Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης και Περιβαλλοντικής Φυσικής (ΤΕΙΔΜ/ΕΑΡ-ΠΕΦΥ) κατέθεσε δύο προτάσεις (τεχνικά δελτία έργων) για ένταξη στο Ειδικό Αναπτυξιακό Πρόγραμμα (ΕΑΠ) Ν. Κοζάνης 2007 – 2011, στη συνέχεια σχετικής πρόσκλησης από το γραφείο Νομάρχη Κοζάνης προς τους φορείς της περιοχής:

1η πρόταση: «Ανάπτυξη και επιχειρησιακή εφαρμογή ολοκληρωμένου συστήματος διαχείρισης ποιότητας αέρα και υποστήριξης αποφάσεων στο Ν. Κοζάνης, προϋπολογισμού 400.000 ευρώ». Αφορούσε ειδικότερα την δημιουργία ενός εργαλείου στη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση, για την παρακολούθηση της ποιότητας του αέρα στην περιοχή, την πρόγνωση της εξέλιξης της, την ανάπτυξη και εφαρμογή σεναρίων για την αποφυγή των επεισοδίων ατμοσφαιρικής ρύπανσης, σε περιπτώσεις που οι συνθήκες ευνοούν τη συσσώρευση ρύπων.
Η πρόταση αξιολογήθηκε (υποθέτουμε) και απορρίφτηκε.
Είναι γνωστό ότι σήμερα η Νομαρχία δεν διαθέτει ανάλογο εργαλείο.

2η πρόταση: Μελέτη των ενδεχόμενων βραχυχρόνιων επιδράσεων της ποιότητας του περιβάλλοντος στην υγεία του πληθυσμού του Ν. Κοζάνης, προϋπολογισμού 160.000 ευρώ. «Η μελέτη θα πραγματοποιηθεί με τη συνεργασία της Ιατρικής Σχολής του ΑΠΘ, του ιατρικού συλλόγου Κοζάνης, των νοσοκομείων Κοζάνης, Πτολεμαΐδας, Θεσσαλονίκης» (από το κείμενο του κατατεθέντος τεχνικού δελτίου έργου).
Η πρόταση αξιολογήθηκε (υποθέτουμε) και απορρίφτηκε.

Δύο χρόνια αργότερα διαβάζουμε ότι η Ν.Α. Κοζάνης αποφάσισε να προχωρήσει σε σχετική χρηματοδότηση στο Πανεπιστήμιο Αθηνών (δεν γνωρίζουμε είναι αλήθεια το ακριβές φυσικό αντικείμενο του έργου) με το ποσό των 500.000 ευρώ.
Η δραστηριότητα του ΤΕΙΔΜ/ΕΑΡ-ΠΕΦΥ σχετικά με το αντικείμενο της πρώτης πρότασης είναι διαχρονικά γνωστή, θεωρείται περιττό να σχολιαστεί.
Αξίζει ίσως, σχετικά με το αντικείμενο της δεύτερης πρότασης, να πούμε ότι: Το ΤΕΙΔΜ/ΕΑΡ-ΠΕΦΥ έχει στον απολογισμό του ενδεικτικά:

• Συμμετοχή στην πρώτη επιδημιολογική έρευνα των προβλημάτων υγείας του πληθυσμού του Νομού Κοζάνης που εκπονήθηκε με ευθύνη του Βασ. Κατσουγιαννόπουλου, καθηγητή ΑΠΘ, Εργαστήριο Υγιεινής, επί νομάρχη Πασχάλη Μητλιάγκα (κόστος χρηματοδότησης, αν δεν κάνω λάθος, λιγότερο από 10 εκ. δραχμές.)

• Σχετική εργασία με τίτλο «Ημερήσιες συγκεντρώσεις ατμοσφαιρικών σωματιδίων και διοξειδίου του αζώτου και θνησιμότητα στην επαρχία της Εορδαίας». Τα αποτελέσματα της παρουσιάστηκαν σε σχετική ημερίδα που διοργάνωσε το ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας την Πέμπτη 29 Νοεμβρίου 2007. Εκπονήθηκε ως μέρος ερευνητικού προγράμματος με συντονιστή το ΤΕΙ Δυτ. Μακεδονίας και συνεργαζόμενο ίδρυμα το Παν. Αθηνών.

• Συμμετοχή στην ομάδα, που υπό τον κ. Σιχλετίδη, καθηγητή και διευθυντή πνευμονολογικής κλινικής ΑΠΘ, ασχολείται διαχρονικά με την επίδραση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης (βλ. σχετική εργασία “Diachronic study of the influence improvement on children’s respiratory health in Ptolemaida, Greece”, ALLERGY 62, 2007).
Πέρα όμως από τα παραπάνω, η γενικότερη προσέγγιση έχει ακόμη μεγαλύτερη σημασία, ουσιαστική και συμβολική:

• Ως γνωστό στο ΤΕΙΔΜ λειτουργούν δύο τμήματα, που σημαντικό μέρος του περιεχομένου σπουδών τους είναι η περιβαλλοντική διαχείριση και τεχνολογία.

• Τη χρονιά που πέρασε εγκαινιάστηκε στην Πτολεμαΐδα ουσιαστικά η νέα Σχολή Επαγγελμάτων Υγείας και Πρόνοιας του ΤΕΙ Δυτ. Μακεδονίας, με προσδοκίες για την Πτολεμαΐδα και την Κοζάνη.
«Το ΤΕΙ διευρύνει έτσι τον επιστημονικό – κοινωνικό του ρόλο στην περιοχή» (από δηλώσεις κατά την τελετή των εγκαινίων στην Πτολεμαΐδα).
Πόσο η λεκτική πανηγυρική αυτή διατύπωση επιβεβαιώνεται στην πράξη;
Η χρηματοδότηση συγκεκριμένων έργων στο ΤΕΙ και το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας, όλοι γνωρίζουν, ότι έχει πολυδιάστατα και πολλαπλασιαστικά οφέλη για τα ιδρύματα, άρα και την τοπική κοινωνία:

• «Ακούγεται» πρωτίστως το Ίδρυμα και το Τμήμα που έχει το συντονισμό και τη διαχείριση του έργου, ανεξάρτητα αν το εκπονεί αυτοδύναμα ή σε συνεργασία με άλλα ιδρύματα, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την προβολή του και κατ επέκταση για την προσέλκυση των σπουδαστών, αλλά και νέων επιστημόνων – καθηγητών.

• Ενισχύεται οικονομικά το ίδρυμα, αφού παρακρατεί ένα ποσοστό από τον προϋπολογισμό του κάθε έργου, που το αξιοποιεί κατά βούληση. Στην περίπτωση δηλαδή της επιδημιολογικής μελέτης ενισχύεται το Παν. Αθηνών (χωρίς να το έχει ανάγκη άλλωστε), αντί του ΤΕΙΔΜ που υπέβαλε ανάλογη πρόταση.

• Δημιουργούνται ή ενισχύονται επιστημονικές ομάδες εργασίας, πυρήνες έρευνας, αξιοποιούνται και στηρίζονται οικονομικά νέοι επιστήμονες της περιοχής (που αναζητούν μοιραία απασχόληση στην Αθήνα!), διαμορφώνουν καλύτερες προϋποθέσεις επαγγελματικής αποκατάστασης στην περιοχή, απασχολούνται σπουδαστές του ιδρύματος.

• Ενθαρρύνεται παραπέρα η επιστημονική συνεργασία των φορέων της περιοχής και δημιουργούνται ακόμη και «εξ ανάγκης» προϋποθέσεις συνεργασίας με άλλα ΑΕΙ και εργαστήρια

• Προκύπτει για το ίδρυμα εξοπλισμός, λογισμικά, τεχνογνωσία, βελτιώνοντας τις προϋποθέσεις παροχής σπουδών σε εκπαιδευτικό αλλά και μεταπτυχιακό επίπεδο

• Βελτιώνεται το «βιογραφικό» του ιδρύματος στη διαδικασία αξιολόγησης, στη διεκδίκηση άλλων πόρων κοκ.

• Υποδηλώνεται έμπρακτα η εμπιστοσύνη των φορέων στα ΑΕΙ της περιοχής τους και ενισχύεται η αυτοπεποίθηση των ιδρυμάτων.

Η επιστημονική συμβολή και η τεχνοκρατική σύνδεση του ΤΕΙ με τα ζητήματα της περιοχής πρωτίστως, σε εκπαιδευτικό, ερευνητικό, συμβουλευτικό επίπεδο, είναι άμεσα συνδεδεμένα με το μέλλον του ΤΕΙ στην περιοχή. Μια τέτοια συμβολή είναι η απαίτηση που δικαιούται να έχει η τοπική κοινωνία από το ΤΕΙ και να το δείχνει στην πράξη. Είναι ταυτόχρονα και η υποχρέωση του ΤΕΙ να πείθει ότι είναι σε θέση να ανταποκρίνεται. Αυτός είναι ένας στρατηγικός στόχος, είναι ένας βασικός ρόλος του ΤΕΙ στην τοπική κοινωνία ειδικότερα, με μεσομακροπρόθεσμα θετικά αποτελέσματα.
Μέχρι που ισχύει η βάση του 10, έχουμε να δικαιολογούμαστε, αφού πίσω από τη βάση του 10 καλύπτονται και άλλες αδυναμίες και ευθύνες για τη σημερινή κατάσταση. Η βάση του 10 όμως, από ό,τι φαίνεται, θα καταργηθεί. Πώς συμβάλλουμε στην προετοιμασία της επόμενης ημέρας από την κατάργηση της; Το 2010 δεν είναι 2000!.

ΥΓ. Ευτυχώς έχω άλλα επιχειρήματα να διαψεύσω τον αυθόρμητο φίλο, που, όταν τον συναντήσω, θα ξαναρωτήσει, μεταξύ σοβαρού και αστείου: εσάς στο ΤΕΙ σας εμπιστεύονται και σας χρειάζονται μόνο για τα … σουβλάκια, τις γκαρσονιέρες και τις καφετέριες;!