ΥΠΕΚΑ: Δημόσια διαβούλευση για κατασκευή φυτεμένων επιφανειών σε στέγες και υπαίθριους χώρους κτιρίων

Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι σύγχρονες πόλεις είναι η έλλειψη χώρων πρασίνου. Η κατάληψη του αστικού χώρου από το τσιμέντο έχει σημαντικές ενεργειακές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις αφού τα κτίρια ευθύνονται, σε μεγάλο ποσοστό, για την ενεργειακή κατανάλωση, αλλά και για την εκπομπή ρύπων και αερίων.
Στην Ελλάδα, ειδικότερα, τα κτίρια ευθύνονται για το 40% της συνολικής κατανάλωσης ενέργειας και για το 45% των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα (CO2) στην ατμόσφαιρα. Παράλληλα, η έλλειψη πράσινων επιφανειών επηρεάζει τη δημόσια υγεία, αλλά και επιβαρύνει τη συλλογική ψυχολογία των κατοίκων της πόλης εντείνοντας ένα αίσθημα δυσφορίας. Το παράδειγμα της Αθήνας είναι χαρακτηριστικό : κάθε φορά που αντικρίζουμε την πόλη από ψηλά, βλέπουμε γκρίζες ταράτσες, ασχήμια και αταξία.

Η αύξηση της ποσόστωσης των πράσινων επιφανειών συμβάλει στην αισθητική, μορφολογική και ποιοτική αναβάθμιση των πόλεων, αλλά και στη βελτίωση της ποιότητας της ζωής μας. Ωστόσο, όσο κι αν θα μας ευχαριστούσε να βλέπουμε κήπους στις στέγες των κτιρίων της Αθήνας αντί για κεραίες και δώματα, οι πράσινες επιφάνειες δεν είναι μόνο ένα ζήτημα αισθητικής. Oι φυτεμένες επιφάνειες βελτιώνουν το μικροκλίμα των αστικών περιοχών, μειώνουν τη σκόνη και το νέφος, ενισχύουν και προστατεύουν τη μόνωση των κτιρίων, αυξάνουν την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων και δημιουργούν φυσικό περιβάλλον για την αστική χλωρίδα και πανίδα, τους λεγόμενους «πράσινους διαδρόμους». Επίσης, συμβάλλουν στην ισοκατανομή των χώρων πρασίνου και εξισορροπούν τις ανισότητες στις επιβαρημένες αστικές περιοχές. Ειδικά για τις υποβαθμισμένες αστικές περιοχές όπου παρατηρείται υπερδόμηση και στις οποίες κατοικούν τα πιο αδύναμα στρώματα του πληθυσμού, η δημιουργία πράσινων επιφανειών μπορεί να συμβάλει καθοριστικά στη διαχείριση των πλημμυρικών φαινομένων. Και ο λόγος είναι πολύ συγκεκριμένος : επειδή το νερό της βροχής δεν βρίσκει γη για να απορροφηθεί, πέφτοντας στο τσιμέντο, κυλάει πιο ορμητικά πλημμυρίζοντας υπόγεια και μαγαζιά.

Το πλαίσιο, οι όροι, οι προϋποθέσεις και η διαδικασία κατασκευής φυτεμένων επιφανειών σε δώματα, στέγες και υπαίθριους χώρους κτιρίων που σήμερα τίθεται σε δημόσια διαβούλευση θεσμοθετεί μια πρακτική συμπληρώνοντας ένα κενό που υπήρχε, μέχρι πρόσφατα, στο ισχύον νομικό πλαίσιο με αποτέλεσμα είτε να μην μπορούν να δημιουργηθούν φυτεμένες επιφάνειες σε δώματα, στέγες και υπαίθριους χώρους κτιρίων είτε να ταλαιπωρούνται οι πολίτες στα δικαστήρια αντιμετωπίζοντας κάθε αντίδραση που έκρινε ως αυθαίρετη - άρα παράνομη – αυτήν την πρακτική.

Επιπρόσθετα, ακολουθώντας τα παραδείγματα άλλων ευρωπαϊκών χωρών που έχουν αναδειχθεί πρωτοπόρες στον συγκεκριμένο τομέα όπως, για παράδειγμα, η Γερμανία - όπου οι «πράσινες» ταράτσες πρωτοεμφανίστηκαν πριν από δεκαετίες - η Ισπανία, η Ιταλία, το Hνωμένο Bασίλειο κ.λ.π και με τις αναγκαίες προσαρμογές στην ελληνική περίπτωση, θέτουμε συγκεκριμένες προδιαγραφές και δημιουργούμε μια πολύ απλή διαδικασία με την ελάχιστη δυνατή υποβολή δικαιολογητικών.

Πιο συγκεκριμένα, για τα υφιστάμενα κτίρια, η μεγάλη τομή στο θεσμικό πλαίσιο που επιχειρούμε είναι ότι δεν απαιτείται οικοδομική άδεια ή έγκριση εργασιών δόμησης μικρής κλίμακας.

Ο ιδιοκτήτης καταθέτει στην οικεία υπηρεσία δόμησης μόνο έγγραφη ενημέρωση/ γνωστοποίηση εργασιών, η οποία συνοδεύεται από : α) υπεύθυνη δήλωση του ιδιοκτήτη για το αποκλειστικό δικαίωμα χρήσης του χώρου για την κατασκευή της φυτεμένης επιφάνειας ή συναίνεση συνιδιοκτητών εφόσον πρόκειται για κοινόχρηστο χώρο του κτιρίου, β) υπεύθυνη δήλωση του αναδόχου του έργου όπου δηλώνει την ανάληψη της ευθύνης που απορρέει από την υλοποίηση του έργου, γ) τεχνική έκθεση αντοχής – στατικής επάρκειας του κτιρίου, δ) τεχνική έκθεση κατασκευής φυτεμένης επιφάνειας, ε) αντίγραφο του στελέχους της οικοδομικής αδείας ή, εφόσον δεν υπάρχει, αντίγραφο της ένταξης σε ρυθμίσεις τακτοποίησης όπως π.χ. ο Ν. 4014/2011 και ζ) φωτογραφίες του κτίσματος, του περιβάλλοντος αυτού χώρου και της επιφάνειας που πρόκειται να φυτευτεί.

Για τα νέα κτίρια η διαδικασία είναι πιο απλή : στις μελέτες που προβλέπει ο Ν. 4030/2011 - Νέος τρόπος αδειών δόμησης, ελέγχου κατασκευών και λοιπές διατάξεις – περιλαμβάνεται τεχνική έκθεση κατασκευής φυτεμένης επιφάνειας, η οποία καθορίζει τις προδιαγραφές για την αρτιότητα και τη βιωσιμότητα του έργου, δηλαδή τις προδιαγραφές για την υποδομή (στεγάνωση, αποστραγγιστική ικανότητα, αρδευτικό σύστημα κ.λ.π) και το φυτικό υλικό που μπορεί να χρησιμοποιηθεί στα ελληνικά αστικά κέντρα (π.χ. μεσογεικά/ ενδειμικά είδη). Με τον τρόπο αυτόν αποφεύγονται παρερμηνείες, ασάφειες ή/ και αυθαίρετες ερμηνείες για τον τύπο και τον τρόπο κατασκευής μιας φυτεμένης επιφάνειας.

Τέλος, σε κάθε υπηρεσία δόμησης θα τηρείται Ειδικό Μητρώο Φυτεμένων Επιφανειών, δηλαδή δημιουργείται πρώτη τράπεζα δεδομένων που θα ενημερώνεται διαρκώς με τις γνωστοποιήσεις κατασκευής φυτεμένων επιφανειών που θα υποβάλλονται.

Προεδρικό Διάταγμα & Υπουργική Απόφαση: Χρήσεις γης

Ένα άλλο σημαντικό ζήτημα που θα θέλαμε να σας παρουσιάσουμε σήμερα είναι η τροποποίηση του ισχύοντος Προεδρικού Διατάγματος για τις χρήσεις γης. Γνωρίζουμε όλοι ότι, σε αυτήν τη δύσκολη οικονομική συγκυρία για τη χώρα μας, η ανάπτυξη μπορεί να προέλθει και από την προσέλκυση επενδύσεων. Προϋπόθεση όμως για κάθε επένδυση είναι η ύπαρξη ενός ξεκάθαρου πλαισίου κανόνων που θα καθορίζει τις χρήσεις γης σε όλη την επικράτεια. Πιο συγκεκριμένα, από το 1987 που θεσμοθετήθηκε το ΠΔ για τις κατηγορίες και το περιεχόμενο χρήσεων γης και το οποίο ισχύει μέχρι σήμερα, εμφανίστηκαν νέες λειτουργίες και χρήσεις και, συνεπώς, θα πρέπει να διατυπωθούν πιο αναλυτικοί ορισμοί για κάθε χρήση και να υπάρξει μια πιο εξειδικευμένη κατηγοριοποίηση λαμβάνοντας υπόψη τις σημερινές απαιτήσεις του πολεοδομικού και χωροταξικού σχεδιασμού χωρίς ερμηνευτικές αμφιβολίες και ασάφειες.

Το νέο σχέδιο ΠΔ για τις χρήσεις γης επιχειρεί τη συμπλήρωση και τον εκσυγχρονισμό του θεσμικού πλαισίου εισάγοντας νέες ρυθμίσεις οι βασικότερες από τις οποίες είναι οι εξής :

Προστίθενται νέες γενικές κατηγορίες περιοχών χρήσεων όπως είναι οι Περιοχές Ειδικής Προστασίας που αφορούν σε περιοχές που προστατεύονται με ειδικές διατάξεις (δασικές εκτάσεις, αρχαιολογικοί χώροι, NATURA, κλπ.). Ακόμη, προστίθενται οι Περιοχές Ελέγχου και Περιορισμού Δόμησης, Συμβατότητας Χρήσεων που αφορούν στην δημιουργία ζωνών ελέγχου δόμησης γύρω από τις πόλεις και τους οικισμούς ώστε να υπάρξει η δυνατότητα υποδοχής χρήσεων που δεν εντάσσονται στον ιστό του οικισμού ή της πόλης και δημιουργείται η κατηγορία Oριοθετημένων Οικισμών για τις χρήσεις που επιτρέπεται να εγκαθίστανται στους οικισμούς ανάλογα με το μέγεθος, τη δυναμικότητά, το βαθμό προστασίας τους κ.α.

Για να προστατευθεί η κατοικία, εισάγεται ανώτερο όριο για ορισμένες κατηγορίες χρήσεων (π.χ. εμπορικά καταστήματα, καταστήματα εστίασης, ξενοδοχεία κ.λ.π. ) όταν αυτές αναπτύσσονται σε περιοχές Γενικής Κατοικίας. Με αυτόν τον τρόπο ενισχύεται η κατοικία ως κυρίαρχη χρήση στις περιοχές αυτές και να γίνεται ευδιάκριτη η διαφορά στο βαθμό «ανάμιξης» των χρήσεων γης.

Επιπρόσθετα, εισάγεται η έννοια της Αποκλειστικής Κατοικίας για να αντιμετωπιστούν προβλήματα που δημιουργήθηκαν μετά από νομολογία Νομικού Συμβουλίου του Κράτους και του ΣτΕ, σύμφωνα με την οποία είναι αναγκαίο να διαφυλάσσεται - στο πλαίσιο της βιώσιμης ανάπτυξης - το «περιβαλλοντικό κεκτημένο» ορισμένων περιοχών που έχουν αναπτυχθεί σαν κηπουπόλεις. Σε αυτές τις περιοχές και για ορισμένες κατηγορίες κοινωφελών χρήσεων (όπως σχολεία, μικρές αθλητικές εγκαταστάσεις κ.λ.π), τίθενται, επίσης, αριθμητικά μεγέθη με στόχο την ηπιότερη ανάπτυξη και την προστασία τους.

Οι παραγωγικές δραστηριότητες χαμηλής και μέσης όχλησης εντάσσονται κατά ομάδες/ενότητες σε μια γενική κατηγορία χρήσεων γης ώστε να υπάρχει δυνατότητα ευρύτερων επιλογών και ευελιξίας στις χωροθετήσεις εγκαταστάσεων ανάλογα με τις ανάγκες της κάθε περιοχής. Έτσι, λοιπόν, εκτός από τις περιοχές βιομηχανίας και χονδρεμπορίου, προστίθενται νέες κατηγορίες χρήσεων όπως οι περιοχές Επιχειρηματικού Πάρκου (Ν.3982/2011), Τεχνολογικού Πάρκου και Εμπορευματικών Κέντρων (Ν.33../2005) καθώς και τα Επιχειρηματικά Πάρκα Ενδιάμεσου Βαθμού Οργάνωσης (λαμβάνοντας υπόψη και τις πρόσφατες νομοθετικές ρυθμίσεις του αρμόδιου Υπ. Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας).

Παράλληλα, προβλέπεται μια ξεχωριστή γενική κατηγορία «Ιδιαίτερων Χρήσεων» που αφορά σε εγκαταστάσεις μέσων μαζικής μεταφοράς, εγκαταστάσεις γεωργικών, δασικών εκμεταλλεύσεων, λοιπές εγκαταστάσεις αστικών υποδομών, στρατοπέδων, νεκροταφείων, ΧΥΤΑ κλπ. ώστε, κατά τον πολεοδομικό σχεδιασμό, να υπάρχει δυνατότητα ευελιξίας επιλογής των χρήσεων και των εγκαταστάσεων που είναι αναγκαίες για τη λειτουργικότητα και την επάρκεια σε κοινωνικές υπηρεσίες.

Ιδιαίτερα για τον εξωαστικο χώρο, γίνεται μια προσπάθεια εξορθολογισμού και περιορισμού της διάσπαρτης χρήσης της κατοικίας μέσω ρυθμίσεων οργάνωσης των χρήσεων ώστε η κατοικία να συνδυάζεται με τις ανάγκες της κύριας εκμετάλλευσης της εξωαστικης γής (π.χ. αγροτική χρήση)

Ακόμη επιχειρείται κατηγοριοποίηση και εξειδίκευση των λειτουργιών και καταγράφονται αναλυτικά οι χρήσεις/λειτουργίες που επιτρέπονται σε κάθε ειδική κατηγορία χρήσεων. Η κατηγοριοποίηση αυτή γίνεται για να αποφευχθούν παρερμηνείες και να υπάρξει ομοιόμορφη και ενιαία αντιμετώπιση των λειτουργιών από όλες τις πολεοδομικές υπηρεσίες εφαρμογής. Για κάθε ειδική κατηγορία χρήσεων επίκειται Υπουργική Απόφαση που θα εξειδικεύει τις λειτουργίες. Για να αναφέρω ένα παράδειγμα, με το ισχύον πλαίσιο ήταν ασαφές σε ποια κατηγορία ανήκαν οι βιομηχανικές αποθήκες.

Τέλος, για την ομαλή μετάβαση στην εφαρμογή του νέου Π.Δ προβλέπονται μεταβατικές διατάξεις. Με τον τρόπο αυτόν, θα υπάρξει συνέχεια του νομοθετικού πλαισίου δόμησης με τα υφιστάμενα Δ/γματα χρήσεων γης και δεν θα δημιουργηθούν προβλήματα σε υπάρχοντα νόμιμα κτίρια και νόμιμα λειτουργούσες χρήσεις.

Το σχέδιο ΠΔ θα τεθεί από σήμερα και για 10 ημέρες σε δημόσια διαβούλευση στο διαδίκτυο και καλούμε τους πολίτες και τους φορείς να συμμετάσχουν ουσιαστικά με τα σχόλια και τις προτάσεις τους.

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ
ΣΧΕΔΙΟ ΠΔ
ΣΧΕΔΙΟ ΥΑ
ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΥΘΑΙΡΕΤΩΝ