Προτάσεις Ιδιωτών Ηλεκτροπαραγωγών [ΕΣΑΗ] για να ανοίξει η αγορά ηλεκτρισμού

Τις προτάσεις του για την απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας και τη μείωση του συνολικού κόστους ηλεκτροπαραγωγής παρουσίασε ο Ελληνικός Σύνδεσμος Ανεξάρτητων Εταιρειών Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΕΣΑΗ), δια στόματος του προέδρου του Αν. Καλλιτσάντση.

Οι προτάσεις αυτές περιλαμβάνουν τα εξής:

- Την αποκρατικοποίηση του ΑΔΜΗΕ. Το σχετικό νομοσχέδιο βρίσκεται στη Βουλή και η ψήφισή του αναμένεται να ολοκληρωθεί σήμερα.
- Την πώληση μονάδων ηλεκτροπαραγωγής από τη ΔΕΗ, προκειμένου να δημιουργηθούν συνθήκες ανταγωνισμού «επί ίσοις όροις», δηλ. με πρόσβαση των ιδιωτών ηλεκτροπαραγωγών στις φθηνές πηγές ηλεκτροπαραγωγής που διαθέτει η ΔΕΗ, που είναι οι λιγνίτες και τα υδροηλεκτρικά.
- Τη διασύνδεση της Κρήτης με το ηπειρωτικό ηλεκτρικό δίκτυο, η οποία σύμφωνα με τον ΕΣΑΗ θα επιφέρει διπλό όφελος. Πρώτον, θα επιτρέψει την απορρόφηση της ηλεκτρικής ενέργειας από τις μονάδες του διασυνδεδεμένου συστήματος που υπολειτουργούν λόγω της μειωμένης ζήτησης που οφείλεται στην κρίση και δεύτερον, θα μειώσει το κόστος ηλεκτροπαραγωγής κατά περίπου 300 εκατ. ευρώ το χρόνο, καθώς οι μονάδες με καύσιμο ντίζελ και μαζούτ που λειτουργούν στην Κρήτη θα υποκατασταθούν από τις φθηνότερες μονάδες της ηπειρωτικής χώρας.

Αντίστοιχη ελάφρυνση θα προκύψει και για τους λογαριασμούς ηλεκτρικού ρεύματος δεδομένου ότι το υψηλότερο κόστος παραγωγής στα νησιά καλύπτεται τώρα μέσω των ΥΚΩ που πληρώνουν οι καταναλωτές. Η διασύνδεση της Κρήτης περιλαμβάνεται στο πρόγραμμα ανάπτυξης του ΑΔΜΗΕ με στόχο ολοκλήρωσης το τέλος του 2019, ο ΕΣΑΗ θεωρεί ωστόσο ότι το έργο μπορεί και πρέπει να ολοκληρωθεί νωρίτερα, σε ορίζοντα τριετίας αν κατασκευαστεί με τη μέθοδο των ΣΔΙΤ.

Ο κ. Καλλιτσάντσης κατέληξε ότι ο ΕΣΑΗ είχε επισημάνει στην πολιτική ηγεσία από το 2011 τους κινδύνους που προκαλούνταν στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας από την δραστηριοποίηση ιδιωτικών εταιριών στην προμήθεια χωρίς επαρκείς εγγυήσεις, αλλά και για τα αδιέξοδα που δημιουργούσαν οι υπερβολικά υψηλές τιμές απορρόφησης της ενέργειας από φ/β χωρίς όμως, όπως ανέφερε, να εισακουστούν οι προειδοποιήσεις.

Επάρκεια ισχύος συστήματος

Παράλληλα, κύκλοι της αγοράς ηλεκτρισμού επισημαίνουν ότι δεν προκύπτει από τα πραγματικά δεδομένα ότι η ελληνική ηλεκτρική αγορά χαρακτηρίζεται από υπερεπάρκεια ισχύος όσον αφορά την ασφάλεια εφοδιασμού της χώρας.  Ειδικότερα, όπως εξηγούν:

Η εγκατεστημένη ισχύς στο διασυνδεδεμένο Σύστημα της Ελλάδας έχει αυξηθεί σημαντικά με την είσοδο των ΑΠΕ στο ενεργειακό μίγμα και σήμερα είναι περίπου είναι 17 GW. Όμως υπάρχει μεγάλη διαφορά ανάμεσα στην εγκατεστημένη ισχύ και την ανά πάσα στιγμή αξιόπιστα διαθέσιμη ισχύ. Η αξιόπιστα διαθέσιμη ισχύς περιλαμβάνει την εγκατεστημένη ισχύ των συμβατικών μονάδων (λιγνιτες ,φα ,νερα), αφαιρουμένης ενός μέρους της ισχύος των παραγωγικών μονάδων που βρίσκεται σε συντήρηση καθώς και μέρος της ισχύος που δεν είναι διαθέσιμο είτε λόγω περιορισμού πηγών ενέργειας (π.χ. νερά) είτε λόγω απρόβλεπτης βλάβης.

Έτσι η ανά πάσα στιγμή διαθέσιμη ισχύς στην ηπειρωτική Ελλάδα κινείται περί τα 10-11 GW και είναι αυτή που διασφαλίζει την επάρκεια εφοδιασμού της χώρας. Από την άλλη μεριά η αιχμή της ζήτησης κινείται περίπου στα 10 GW και με αυξητικές τάσεις σύμφωνα με τις προβλέψεις για τα προσεχή χρόνια. Άρα γίνεται κατανοητό ότι δεν υπάρχει υπερεπάρκεια ισχύος όσον αφορά την ασφάλεια εφοδιασμού της χώρας.  Αυτό δείχνει και η μελέτη του Ευρωπαϊκού Διαχειριστή ENTSO-E όπου για την Ελλάδα η κάλυψη επάρκειας ισχύος φαίνεται να είναι στο 1 GW περίπου το 2013 και κινείται καθοδικά τα επόμενα έτη. Από το 2016-2017 η πρόβλεψη είναι ότι θα μηδενιστεί η επάρκεια ισχύος με βάση της εγχώριες μονάδες και θα υπάρχει πλήρης εξάρτηση από τις εισαγωγές για την ασφάλεια εφοδιασμού. Το 2020 η κάλυψη επάρκειας ισχύος φαίνεται να είναι στο -1 GW.

Εάν λοιπόν από αυτή την εικόνα αφαιρέσουμε τις μονάδες φυσικού αερίου (ΔΕΗ + ιδιώτες) τότε η κάλυψη επάρκειας ισχύος ήδη σήμερα θα ήταν στα -3 GW ενώ το 2020 θα βρισκόταν περίπου στα -5 GW και η ασφάλεια εφοδιασμού δεν θα επιτυγχάνονταν καθώς η ισχύς των διασυνδέσεων για εισαγωγές είναι πολύ περιορισμένη ( η διασύνδεση με την Ιταλία είναι εκτός λειτουργίας για έξι μήνες!). Ισχυρή απόδειξη της αναγκαιότητας ύπαρξης στο Σύστημα της χώρας των μονάδων φυσικού αερίου είναι η σημερινή ημέρα (29 Ιανουαρίου) όπου λόγω απεργίας σε ΔΕΗ και ΑΔΜΗΕ δεν υπάρχουν καθόλου εισαγωγές και όλες οι διαθέσιμες συμβατικές μονάδες λειτουργούν για να εξασφαλιστεί η απαραίτητη κάλυψη της ζήτησης και η ασφαλής λειτουργία του Συστήματος και αυτό δεν είναι το μόνο παράδειγμα.

Ο ρόλος των ΑΔΙ

Σύμφωνα πάντα με τους ίδιους κύκλους, αφού το σύνολο των συμβατικών μονάδων είναι απαραίτητες για την ασφάλεια εφοδιασμού της χώρας θα πρέπει οι μονάδες αυτές να είναι σε θέση να παραμένουν ενεργές και διαθέσιμες στο Σύστημα καλύπτοντας τουλάχιστον τα σταθερά τους κόστη και τα τοκοχρεολύσια τους. Με τη σημερινή μορφή της αγοράς ηλεκτρισμού (με μεγάλη διείσδυση ΑΠΕ και με μια μόνο εταιρία, δηλαδή τη ΔΕΗ να έχει πρόσβαση σε λιγνίτες και νερά) είναι αδύνατον να πωλήσουν την ενέργεια τους οι μονάδες φυσικού αερίου σε τιμές μεγαλύτερες από το μεταβλητό τους κόστος άρα και να έχουν τη δυνατότητα να καλύψουν μέσω της πώλησης ενέργειας και τα σταθερά τους κόστη και τα τοκοχρεολύσια τους. Για το λόγο αυτό είναι απαραίτητα τα Αποδεικτικά Διαθεσιμότητας Ισχύος, έτσι ώστε και οι μονάδες φυσικού αερίου να είναι ενεργές και διαθέσιμες στο Σύστημα.

Τα ΑΔΙ δεν αποτελούν ένα επιπλέον κόστος για τους καταναλωτές αφού ο καταναλωτής ανέκαθεν πλήρωνε και πληρώνει για τα σταθερά κόστη των μονάδων ηλεκτροπαραγωγής μέσω του λογαριασμού του. Αυτό που γίνεται τώρα, γινόταν και πριν την απελευθέρωση της αγοράς. Με την απελευθέρωση της αγοράς και την ύπαρξη και άλλων προμηθευτών (έστω και μικρών) και άλλων παραγωγών  δημιουργήθηκε ο μηχανισμός των ΑΔΙ ο οποίος και πληρώνει για τα σταθερά κόστη όλων  των μονάδων ηλεκτροπαραγωγής. Εάν δεν υπήρχε ο μηχανισμός των ΑΔΙ, και με τη μορφή της αγοράς που έχει σήμερα η Ελλάδα, τότε μόνο οι μονάδες φυσικού αερίου που ανήκουν σε εταιρία με λιγνίτες και νερά του μοναδικού ισχυρού προμηθευτή θα μπορούσαν να παραμείνουν σε επιχειρηματική λειτουργία καθώς τα έσοδα από την αγορά σε συνδυασμό με το margin από λιγνίτες και νερά θα κάλυπτε τα σταθερά κόστη αυτών των μονάδων φυσικού αερίου.

Μάλιστα σε Ευρωπαϊκό επίπεδο υπάρχει ήδη μια σειρά χωρών που έχει εισάγει επίσης ήδη μηχανισμούς αμοιβής ισχύος και οι περισσότερες άλλες χώρες σχεδιάζουν να εισάγουν. Φαίνεται ότι οι μηχανισμοί αμοιβής ισχύος αποτελούν πια συστατικό μέρος τους σχεδιασμού των αγορών ηλεκτρισμού.

Επενδύσεις σε μονάδες φυσικού αερίου

Καθώς είναι εμφανής η αναγκαιότητα των μονάδων φυσικού αερίου (ΔΕΗ + ιδιώτες) για την ασφαλή λειτουργία του Συστήματος και την κάλυψη της ζήτησης γίνεται κατανοητό ότι η επένδυση σε μονάδες φυσικού αερίου ήταν σωστή επιχειρηματικά. Απόδειξη ότι και η ΔΕΗ κατασκεύασε το Αλιβέρι 5 και συνεχίζει την ολοκλήρωση της Μεγαλόπολης 5. Η ορθότητα των αποφάσεων αυτών θα γίνει ακόμα πιο φανερή στα αμέσως προσεχή χρόνια. Οι ερχόμενες δεκαετίες θα έχουν το φυσικό αέριο ως ένα βασικό καύσιμο για τη μετάβαση σε οικονομία χαμηλών εκπομπών CO₂. Οι μονάδες φυσικού αερίου προσφέρουν χαμηλότερες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα κι έχουν την ευελιξία να παρακολουθήσουν τις διακυμάνσεις των ΑΠΕ. Αυτό δείχνει και η ΙΕΑ (Energy Outlook 2013) και η Ευρωπαϊκή Ένωση (Energy Roadmap2050) στις μελέτες τους και στους οδικούς χάρτες για το 2050 που έχουν εκπονήσει.

Οι ΗΠΑ με την εκμετάλλευση του σχιστολιθικού αερίου έχουν επιτύχει φθηνές τιμές για τη λειτουργία των σταθμών με καύσιμο φυσικό αέριο αντικαθιστώντας έτσι αρκετό μέρος της παραγωγής από άνθρακα με σαφώς υψηλότερες εκπομπές ρύπων. Είναι λοιπόν κατανοητό ότι οι υπάρχουσες υποδομές σε μονάδες ηλεκτροπαραγωγής με φυσικό αέριο παίζουν ήδη σημαντικό ρόλο στο ενεργειακό μίγμα και την ασφάλεια τροφοδοσίας και μεσοπρόθεσμα θα κληθούν να αναλάβουν ακόμα μεγαλύτερο ρόλο. Η απαξίωση λοιπόν και η καταστροφή αυτού του παγίου κεφαλαίου μόνο αρνητικές επιπτώσεις μπορεί να έχει για την ελληνική οικονομία.

Ιδιωτικοποιήσεις

Όσον αφορά την εν εξελίξει διαδικασία της ιδιωτικοποίησης του ΑΔΜΗΕ, οι ιδιώτες ηλεκτροπαραγωγοί επισημαίνουν ότι δεν υπάρχει κάποια ιδεολογική αγκύλωση ότι ο ΑΔΜΗΕ πρέπει να είναι ιδιωτικός ή δημόσιος αρκεί να έχει χρηστή και αποτελεσματική διοίκηση και να κατορθώσει να συγκεντρώσει τα κεφάλαια για τις επενδύσεις που χρειάζονται (2,5 δισ. ευρώ ως το 2023 σύμφωνα με το δεκαετές πλάνο ανάπτυξης).

Διατυπώνεται όμως η εκτίμηση ότι μόνο η είσοδος στρατηγικού επενδυτή που θα βάλει τα απαραίτητα κεφάλαια αποτελεί διέξοδο έτσι ώστε να υλοποιηθεί η διασύνδεση της Κρήτης (και των άλλων μη διασυνδεδεμένων νησιών) και να μην επιβαρύνεται ο καταναλωτής με εκατοντάδες εκατομμύρια Ευρώ ετησίως για τις ακριβές και ρυπογόνες πετρελαϊκές μονάδες, να γίνει το κύκλωμα των 400 kVστην Πελοπόννησο και τα απαραίτητα Κέντρα Υψηλής Τάσης. Και βέβαια το Δημόσιο θα διατηρεί ουσιαστικό έλεγχο με το 34% του ΑΔΜΗΕ και τη ΡΑΕ που θα εγκρίνει το επενδυτικό πρόγραμμα του ΑΔΜΗΕ.

Πηγη: energypress.gr