H Oικολογική Κίνηση Κοζάνης για την Επιστροφή Εδαφών απο τη ΔΕΗ
Ανάρτηση:
Mavromatidis Dimitrios
την
10 Απρ 2009
Επιτέλους οι κοινωνίες του Λεκανοπεδίου άκουσαν ένα καλό νέο: δωρεάν παραχώρηση της χρήσης εκτάσεων του Λιγνιτικού Κέντρου Δυτικής Μακεδονίας, συνολικής επιφάνειας 6.500 στρεμμάτων, για αγροτική χρήση.
Φαίνεται πως επιτυγχάνεται ένα από τα ελάχιστα χειροπιαστά αποτελέσματα στη διεκδίκηση των τοπικών κοινωνιών, που πλήττονται από τη στέρηση ζωτικού χώρου, τη ρύπανση, την ανεργία και την έλλειψη οράματος.
Βέβαια η έκταση που παραχωρείται από την ΔΕΗ στους νομούς Κοζάνης (5.000 στρέμματα) και Φλώρινας (1500 στρέμματα) είναι μικρή σε σχέση με το σύνολο των εκτάσεων όπου αναπτύσσεται η εξορυκτική δραστηριότητα (180.000 στρέμματα). Το επιχείρημα – ή το πρόσχημα – είναι ότι δεν υπάρχουν «τελικές επιφάνειες», διότι δεν ολοκληρώθηκαν οι εκμεταλλεύσεις από την ΔΕΗ. Μικρό επίσης παραμένει και το ποσοστό των αποκαταστημένων από τη ΔΕΗ εδαφών, (με το ίδιο πρόσχημα).
Όμως, με αφορμή την πρόσφατη εξέλιξη επιστροφής των εδαφών επανέρχονται θέματα και προκύπτουν ζητήματα.
Η επιστροφή των εδαφών από την ΔΕΗ στις τοπικές κοινωνίες θα πρέπει να αποτελεί προϊόν συνολικού σχεδιασμού και διαφανών κριτηρίων επανάχρησης και απόδοσης. Θα πρέπει να διαπνέεται από σεβασμό προς:
• τις επιστημονικές, περιβαλλοντικές προδιαγραφές που καθορίζουν τις χρήσεις γης σε ανάλογες περιπτώσεις,
• τις ανάγκες της τοπικής κοινωνίας,
• τους θεσμούς αυτοδιοίκησης και τους φορείς των χρηστών, που είναι άμεσα εμπλέκομενοι,
• τις διαδικασίες δημοκρατικής διακυβέρνησης
• την Ευρωπαϊκή εμπειρία και τις διεθνείς πρακτικές και παραδείγματα
Επομένως τα θέματα που τίθενται, διαχρονικά αλλά και σήμερα, μετά την απόφαση της ΔΕΗ είναι:
1. Δημοσιότητα της διαδικασίας απόδοσης, δηλαδή κριτήρια επιλογής δικαιούχων, ρόλος των Δήμων – Νομαρχίας – Περιφέρειας, κριτήρια νέων χρήσεων στα αποδιδόμενα εδάφη, θέματα τα οποία ουδείς μέχρι σήμερα γνωρίζει δημοσίως.
2. Συνολικό σχέδιο, χρονοδιάγραμμα και διαδικασία αποκατάστασης και επιστροφής του συνόλου των εδαφών από την ΔΕΗ, διότι δεν πρέπει να μας διαφεύγει το συνολικό αίτημα λόγω της σημερινής παραχώρησης ενός ελάχιστου ποσοστού των εκτάσεων.
3. Διαφανείς , δημοκρατικές διαδικασίες επιλογής των δικαιούχων και διάθεσης των εκτάσεων με θέσπιση αντικειμενικών κριτηρίων και διασφάλιση της διαφάνειας και της δημοσιότητας, αλλά και με σεβασμό στους θεσμούς , τις δημοκρατικές διαδικασίες, τον ανοικτό διάλογο.
4. Χαρακτηρισμός και κριτήρια νέων χρήσεων στα αποδιδόμενα εδάφη όπως προτεραιότητα σε καινοτόμες εκμεταλλεύσεις, σε φιλικές προς το περιβάλλον μεθόδους καλλιέργειας, σε προϊόντα υψηλής ποιότητας και προστιθέμενης αξίας, στην εξασφάλιση κοινόχρηστων εκτάσεων για ήπιες δράσεις αναψυχής (προς Θεού όχι καμιά πίστα «φόρμουλα 1», όπως ακούγεται).
Η διεθνής πρακτική πάντως ορίζει μια κατανομή χρήσεων γης ως εξής χοντρικά: δάση 1/3, λίμνες 1/3, γεωργική γη 1/3. Συνεπώς πρέπει από τώρα να εγκαταλειφθούν απόψεις που θέλουν να μεταβάλλουν τα 250.000 στρέμματα σε «Θεσσαλικό κάμπο» εντατικής γεωργικής εκμετάλλευσης. Σε μια περιοχή που έχει υποστεί ανεπανόρθωτα πλήγματα (εξαντλημένοι υδροφορείς, διαβρωμένα εδάφη), τέτοιες λύσεις είναι επικίνδυνες αλλά και ανέφικτες. Το νερό είναι λιγοστό και οι σκέψεις για μεταφορά του από άλλες υδρολογικές λεκάνες με φαραωνικά έργα παραβιάζουν κάθε έννοια ορθολογικής διαχείρισης φυσικών πόρων. Οι λίμνες και τα δάση στα αποκαταστημένα εδάφη είναι απαραίτητα για την επανάκτηση της υδατικής αυτοδυναμίας του λεκανοπεδίου, γεγονός που θα διασφαλίσει και μια βιώσιμη μακροχρόνια γεωργική εκμετάλλευση.
Φυσική συνέπεια των παραπάνω είναι και η θέσπιση αυστηρών κανόνων και κριτηρίων για τις εκτάσεις που θα διατεθούν για καλλιέργεια (κριτήρια ορθής γεωργικής πρακτικής με χαμηλή κατανάλωση νερού – λιπασμάτων ή κριτήρια βιολογικής γεωργίας).
Με την πρόσφατη απόφαση της ΔΕΗ η διαχείριση της σταδιακής απόδοσης των εδαφών εμπλέκει αποκλειστικά την Περιφέρεια και κατά ένα μέρος (150 στρέμματα) τη Νομαρχιακή αυτοδιοίκηση, ενώ δεν γίνεται καμία νύξη για τους Δήμους, παρά μόνο μια γενικόλογη αναφορά σε δικαιούχους.
Όμως, ενώ η Περιφέρεια μπορεί και πρέπει να ηγείται και να συντονίζει το στρατηγικό σχεδιασμό, δεν είναι δυνατό να αποτελεί τον αποκλειστικό διαχειριστή των αποδιδομένων εκτάσεων, υποκαθιστώντας την Πρωτοβάθμια Αυτοδιοίκηση και τους φορείς των ενδιαφερομένων αγροτών ή άλλων επαγγελματικών ενώσεων που επλήγησαν με την απαλλοτρίωση των εκτάσεών τους.
Αναμένουμε λοιπόν να δούμε, έστω και εκ των υστέρων, δηλαδή μετά την απόφαση της ΔΕΗ, δημόσια , σαφή και δημοκρατικά κριτήρια και διαδικασίες , ώστε η πρώτη πράξη απόδοσης των εκτάσεων να αποτελέσει δικαίωση των τοπικών κοινωνιών και όχι πεδίο νέων αντιπαραθέσεων, συγκεντρωτισμού και μυστικών διαπραγματεύσεων.
ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΚΙΝΗΣΗ ΚΟΖΑΝΗΣ
Φαίνεται πως επιτυγχάνεται ένα από τα ελάχιστα χειροπιαστά αποτελέσματα στη διεκδίκηση των τοπικών κοινωνιών, που πλήττονται από τη στέρηση ζωτικού χώρου, τη ρύπανση, την ανεργία και την έλλειψη οράματος.
Βέβαια η έκταση που παραχωρείται από την ΔΕΗ στους νομούς Κοζάνης (5.000 στρέμματα) και Φλώρινας (1500 στρέμματα) είναι μικρή σε σχέση με το σύνολο των εκτάσεων όπου αναπτύσσεται η εξορυκτική δραστηριότητα (180.000 στρέμματα). Το επιχείρημα – ή το πρόσχημα – είναι ότι δεν υπάρχουν «τελικές επιφάνειες», διότι δεν ολοκληρώθηκαν οι εκμεταλλεύσεις από την ΔΕΗ. Μικρό επίσης παραμένει και το ποσοστό των αποκαταστημένων από τη ΔΕΗ εδαφών, (με το ίδιο πρόσχημα).
Όμως, με αφορμή την πρόσφατη εξέλιξη επιστροφής των εδαφών επανέρχονται θέματα και προκύπτουν ζητήματα.
Η επιστροφή των εδαφών από την ΔΕΗ στις τοπικές κοινωνίες θα πρέπει να αποτελεί προϊόν συνολικού σχεδιασμού και διαφανών κριτηρίων επανάχρησης και απόδοσης. Θα πρέπει να διαπνέεται από σεβασμό προς:
• τις επιστημονικές, περιβαλλοντικές προδιαγραφές που καθορίζουν τις χρήσεις γης σε ανάλογες περιπτώσεις,
• τις ανάγκες της τοπικής κοινωνίας,
• τους θεσμούς αυτοδιοίκησης και τους φορείς των χρηστών, που είναι άμεσα εμπλέκομενοι,
• τις διαδικασίες δημοκρατικής διακυβέρνησης
• την Ευρωπαϊκή εμπειρία και τις διεθνείς πρακτικές και παραδείγματα
Επομένως τα θέματα που τίθενται, διαχρονικά αλλά και σήμερα, μετά την απόφαση της ΔΕΗ είναι:
1. Δημοσιότητα της διαδικασίας απόδοσης, δηλαδή κριτήρια επιλογής δικαιούχων, ρόλος των Δήμων – Νομαρχίας – Περιφέρειας, κριτήρια νέων χρήσεων στα αποδιδόμενα εδάφη, θέματα τα οποία ουδείς μέχρι σήμερα γνωρίζει δημοσίως.
2. Συνολικό σχέδιο, χρονοδιάγραμμα και διαδικασία αποκατάστασης και επιστροφής του συνόλου των εδαφών από την ΔΕΗ, διότι δεν πρέπει να μας διαφεύγει το συνολικό αίτημα λόγω της σημερινής παραχώρησης ενός ελάχιστου ποσοστού των εκτάσεων.
3. Διαφανείς , δημοκρατικές διαδικασίες επιλογής των δικαιούχων και διάθεσης των εκτάσεων με θέσπιση αντικειμενικών κριτηρίων και διασφάλιση της διαφάνειας και της δημοσιότητας, αλλά και με σεβασμό στους θεσμούς , τις δημοκρατικές διαδικασίες, τον ανοικτό διάλογο.
4. Χαρακτηρισμός και κριτήρια νέων χρήσεων στα αποδιδόμενα εδάφη όπως προτεραιότητα σε καινοτόμες εκμεταλλεύσεις, σε φιλικές προς το περιβάλλον μεθόδους καλλιέργειας, σε προϊόντα υψηλής ποιότητας και προστιθέμενης αξίας, στην εξασφάλιση κοινόχρηστων εκτάσεων για ήπιες δράσεις αναψυχής (προς Θεού όχι καμιά πίστα «φόρμουλα 1», όπως ακούγεται).
Η διεθνής πρακτική πάντως ορίζει μια κατανομή χρήσεων γης ως εξής χοντρικά: δάση 1/3, λίμνες 1/3, γεωργική γη 1/3. Συνεπώς πρέπει από τώρα να εγκαταλειφθούν απόψεις που θέλουν να μεταβάλλουν τα 250.000 στρέμματα σε «Θεσσαλικό κάμπο» εντατικής γεωργικής εκμετάλλευσης. Σε μια περιοχή που έχει υποστεί ανεπανόρθωτα πλήγματα (εξαντλημένοι υδροφορείς, διαβρωμένα εδάφη), τέτοιες λύσεις είναι επικίνδυνες αλλά και ανέφικτες. Το νερό είναι λιγοστό και οι σκέψεις για μεταφορά του από άλλες υδρολογικές λεκάνες με φαραωνικά έργα παραβιάζουν κάθε έννοια ορθολογικής διαχείρισης φυσικών πόρων. Οι λίμνες και τα δάση στα αποκαταστημένα εδάφη είναι απαραίτητα για την επανάκτηση της υδατικής αυτοδυναμίας του λεκανοπεδίου, γεγονός που θα διασφαλίσει και μια βιώσιμη μακροχρόνια γεωργική εκμετάλλευση.
Φυσική συνέπεια των παραπάνω είναι και η θέσπιση αυστηρών κανόνων και κριτηρίων για τις εκτάσεις που θα διατεθούν για καλλιέργεια (κριτήρια ορθής γεωργικής πρακτικής με χαμηλή κατανάλωση νερού – λιπασμάτων ή κριτήρια βιολογικής γεωργίας).
Με την πρόσφατη απόφαση της ΔΕΗ η διαχείριση της σταδιακής απόδοσης των εδαφών εμπλέκει αποκλειστικά την Περιφέρεια και κατά ένα μέρος (150 στρέμματα) τη Νομαρχιακή αυτοδιοίκηση, ενώ δεν γίνεται καμία νύξη για τους Δήμους, παρά μόνο μια γενικόλογη αναφορά σε δικαιούχους.
Όμως, ενώ η Περιφέρεια μπορεί και πρέπει να ηγείται και να συντονίζει το στρατηγικό σχεδιασμό, δεν είναι δυνατό να αποτελεί τον αποκλειστικό διαχειριστή των αποδιδομένων εκτάσεων, υποκαθιστώντας την Πρωτοβάθμια Αυτοδιοίκηση και τους φορείς των ενδιαφερομένων αγροτών ή άλλων επαγγελματικών ενώσεων που επλήγησαν με την απαλλοτρίωση των εκτάσεών τους.
Αναμένουμε λοιπόν να δούμε, έστω και εκ των υστέρων, δηλαδή μετά την απόφαση της ΔΕΗ, δημόσια , σαφή και δημοκρατικά κριτήρια και διαδικασίες , ώστε η πρώτη πράξη απόδοσης των εκτάσεων να αποτελέσει δικαίωση των τοπικών κοινωνιών και όχι πεδίο νέων αντιπαραθέσεων, συγκεντρωτισμού και μυστικών διαπραγματεύσεων.
ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΚΙΝΗΣΗ ΚΟΖΑΝΗΣ
Δημοσίευση σχολίου