Ευρωπαϊκή Επιτροπή: Μέτρα για τη διαχείριση των βιοαποδομήσιμων αποβλήτων

Τα βιοαποδομήσιμα απόβλητα από κήπους, κουζίνες και τρόφιμα ανέρχονται σε 88 εκατομ. τόνους κάθε χρόνο και ενδέχεται να έχουν μείζονος σημασίας επιπτώσεις στο περιβάλλον. Ταυτόχρονα όμως μπορούν να αποτελέσουν πηγή ανανεώσιμων μορφών ενέργειας και ανακύκλωσης υλικών. Με τη σημερινή ανακοίνωση προάγονται δράσεις για την αξιοποίηση του δυναμικού τους μέσω της βέλτιστης δυνατής χρήσης της ήδη υφιστάμενης νομοθεσίας ενώ παράλληλα εξασφαλίζεται η διακριτική ευχέρεια των κρατών μελών να επιλέγουν εναλλακτικές λύσεις κατ' εξοχήν κατάλληλες για την κατάστασή τους. Θα είναι αναγκαίο να αναληφθούν πρωτοβουλίες υποστήριξης σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Ο ευρωπαίος Επίτροπος για θέματα περιβάλλοντος κ. Janez Potočnik δήλωσε: "Διαθέτουμε ήδη εκτενή νομοθεσία η οποία διέπει τα βιοαποδομήσιμα απόβλητα στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Εν τούτοις μέσω της καλύτερης εφαρμογής και επιβολής της, μπορούμε να αντλήσουμε μεγαλύτερα οφέλη. Έτσι όχι μόνο θα συμβάλλουμε στην καταπολέμηση της αλλαγής του κλίματος αλλά παράλληλα, με την παραγωγή καλής ποιότητας προϊόντων λιπασματοποίησης και βιοαερίου, θα έχουμε θετικές επιπτώσεις στην εξυγίανση του εδάφους και θα επιβραδύνουμε την απώλεια της βιοποικιλότητας."

Βιοαποδομήσιμα απόβλητα – ένα ανεκμετάλλευτο δυναμικό

Από μελέτη αξιολόγησης της Επιτροπής προέκυψε ότι είναι δυνατόν να αποκομίσουμε ουσιαστικά περιβαλλοντικά και οικονομικά οφέλη αν βελτιωθεί η διαχείριση των βιοαποδομήσιμων αποβλήτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Η σημερινή ανακοίνωση περιλαμβάνει συστάσεις για τη μελλοντική μας πορεία με στόχο να αξιοποιηθούν πλήρως τα εν λόγω οφέλη. Αναμένουμε πολλά από την πρόληψη της παραγωγής βιοαποδομήσιμων αποβλήτων και την βιολογική επεξεργασία τους για την παραγωγή προϊόντων λιπασματοποίησης και βιοαερίου.

Η κύρια περιβαλλοντική απειλή από τα βιοαποδομήσιμα απόβλητα είναι η παραγωγή μεθανίου, ενός αερίου με ικανότητα επιδείνωσης του φαινομένου του θερμοκηπίου 25 φορές υψηλότερη από το διοξείδιο του άνθρακα. Εάν μεγιστοποιηθεί η επεξεργασία των αποβλήτων, το πλέον ορατό και ουσιαστικό όφελος θα είναι η αποφυγή εκπομπών αερίων θερμοκηπίου περίπου 10 εκατομ. ισοδυνάμων τόνων διοξειδίου του άνθρακα το 2020.

Περίπου το ένα τρίτο των στόχων που έχουν θεσπιστεί σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης για το 2020 σε ό,τι αφορά τις ανανεώσιμες μορφές ενέργειας για τις μεταφορές, θα μπορούσε να επιτευχθεί αν χρησιμοποιήσουμε το βιοαέριο που παράγεται από τα βιοαποδομήσιμα απόβλητα ενώ περίπου το 2% του συνολικού στόχου της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη χρήση ανανεώσιμων μορφών ενέργειας θα μπορούσε να επιτευχθεί εάν όλα τα βιοαποδομήσιμα απόβλητα μετατρέπονταν σε ενέργεια.

Τα καλής ποιότητας προϊόντα χώνευσης και λιπασματοποίησης από αναερόβιο χώνευση θα καθιστούσαν αποτελεσματικότερη την εκμετάλλευση των πόρων επιτρέποντας τη μερική αντικατάσταση των μη ανανεώσιμων ανόργανων λιπασμάτων και συμβάλλοντας στη διατήρηση της ποιότητας των εδαφών στην ΕΕ.

Η πλήρης εφαρμογή των ήδη υφιστάμενων πολιτικών, υποστηριζόμενη από τη βελτιωμένη διαχείριση των βιοαποδομήσιμων αποβλήτων, αναμένεται να αποδώσει περιβαλλοντικά και οικονομικά οφέλη 1,5 έως 7 δισεκατ. ευρώ, ανάλογα με το πόσο φιλόδοξη πολιτική ανακύκλωσης και πρόληψης ακολουθήσουμε.

Δράσεις προτεραιότητας

Σύμφωνα με την ανάλυση της Επιτροπής, δεν υφίστανται κενά πολιτικής σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης που θα μπορούσαν να παρεμποδίσουν τα κράτη μέλη να αναλάβουν τις ενδεδειγμένες ενέργειες. Οι πρόοδοι που έχουν επιτευχθεί σε πολλά από αυτά αποδεικνύουν ότι η ήδη υφιστάμενη νομοθεσία για τα απόβλητα αποτελεί εξαιρετικό υπόβαθρο για την προηγμένη διαχείριση των βιοαποδομήσιμων αποβλήτων. Πρέπει όμως να αξιοποιηθούν πλήρως τα διαθέσιμα μέσα και να επιδιωχθεί η αυστηρή επιβολή τους σε όλα τα κράτη μέλη.

Μεταξύ των δράσεων προτεραιότητας συγκαταλέγεται η αυστηρή επιβολή των στόχων που αφορούν την απομάκρυνση των βιοαποδομήσιμων αποβλήτων από τις χωματερές, η ορθή εφαρμογή της κλίμακας χαρακτηρισμού των αποβλήτων και άλλες διατάξεις της οδηγίας πλαίσιο για τα απόβλητα με τις οποίες δίδεται προτεραιότητα στην καθιέρωση χωριστών συστημάτων συλλογής.

Οι πρωτοβουλίες υποστήριξης σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης - όπως η ανάπτυξη προτύπων για τα προϊόντα λιπασματοποίησης - θα είναι καθοριστικής σημασίας για να επιτευχθούν ταχύτερα αποτελέσματα και να εξασφαλιστεί ομαλό πεδίο ανταγωνισμού ανά την Ευρωπαϊκή Ένωση. Τούτο θα απαιτήσει ειδική καθοδήγηση και θέσπιση δεικτών για την πρόληψη των βιοαποδομήσιμων αποβλήτων, ενδεχομένως παράλληλα με τη μελλοντική θέσπιση δεσμευτικών στόχων και προτύπων για τα προϊόντα λιπασματοποίησης καθώς και κατευθυντηρίων γραμμών για ανάλυση και αξιολόγηση που να βασίζονται στον κύκλο ζωής των προϊόντων.

Η διαχείριση των βιοαποδομήσιμων αποβλήτων στα κράτη μέλη

Οι εθνικές πολιτικές των κρατών μελών όσον αφορά τη διαχείριση των βιοαποδομήσιμων αποβλήτων διαφέρουν αισθητά: άλλα κράτη είναι ελάχιστα δραστήρια ενώ άλλα ακολουθούν φιλόδοξη πολιτική.

Τα περιβαλλοντικά και οικονομικά οφέλη από τις διαφορετικές μεθόδους επεξεργασίας των βιοαποδομήσιμων αποβλήτων εξαρτώνται από τις κατά τόπους συνθήκες όπως η δημογραφική πυκνότητα, το κλίμα και οι υποδομές.

Η λιπασματοποίηση και η αναερόβιος χώνευση είναι πλέον υποσχόμενες εναλλακτικές λύσεις, από περιβαλλοντική και οικονομική σκοπιά, για την αντιμετώπιση των βιοαποδομήσιμων αποβλήτων που είναι αδύνατον να αντιμετωπιστούν προληπτικά. Ωστόσο, σημαντική προϋπόθεση αποτελεί τα υλικά με τα οποία τροφοδοτούνται οι αντίστοιχες διαδικασίες να είναι καλής ποιότητας. Στις περισσότερες περιπτώσεις αυτό μπορεί να επιτευχθεί κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο με τη χωριστή συλλογή των βιοαποδομήσιμων αποβλήτων.

Υψηλής αποτελεσματικότητας συστήματα τα οποία βασίζονται στο διαχωρισμό των επιμέρους κατηγοριών των βιοαποδομήσιμων αποβλήτων χρησιμοποιούνται ήδη στην Αυστρία, τη Γερμανία, το Λουξεμβούργο, τη Σουηδία, το Βέλγιο, τις Κάτω Χώρες, την Καταλονία της Ισπανίας και ορισμένες περιφέρειες της Ιταλίας.

Η ανακοίνωση για τα βιοαποδομήσιμα απόβλητα (στα αγγλικά): http://ec.europa.eu/environment/waste/compost/index.htm