Θα αλλάξει το κλίμα;

Αναδημοσίευση: Εφ. To Βήμα της Κυριακής, του Στ. Ευσταθιάδη, 27/9/09

Την Πρωτοχρονιά του 1961 γαλλικές εφημερίδες δημοσίευσαν περίληψη μιας πολυσέλιδης έκθεσης η οποία προέβλεπε τον «θάνατο της Γης από ασφυξία» σε 80-100 χρόνια. Η πρόβλεψη έπεσε στο κενό, αλλά οι επιστήμονες που συνέταξαν την έκθεση, μεταξύ των οποίων δύο κάτοχοι βραβείου Νομπέλ Φυσικής, ήταν σοβαροί, στήριζαν τα συμπεράσματά τους σε πολύχρονες μελέτες και αιτιολογούσαν την «ασφυξία» της Γης με τον κορεσμό της ατμόσφαιρας από καυσαέρια. Απευθύνονταν σε διεθνείς οργανισμούς και καλούσαν τις κυβερνήσεις των βιομηχανικά αναπτυγμένων χωρών- οι οποίες «επιτρέπουν να μολύνεται η ατμόσφαιρα» - να λάβουν το ταχύτερο μέτρα για τον περιορισμό της παραγωγής μονοξειδίου του άνθρακα.

Επρεπε να περάσουν 30 και πλέον χρόνια, να διαπιστωθεί ότι αυτό το μονοξείδιο θερίζει ως και 100.000 ψυχές τον χρόνο, για να φθάσουμε σε διασκέψεις, συσκέψεις, επιστημονικές ανταλλαγές και να καταλήξουμε το 1997 στο Πρωτόκολλο του Κιότο, το οποίο, με ημερομηνία λήξεως το 2012, καθόριζε στόχους για «έναν πλανήτη καθαρό» και χρονοδιάγραμμα για την επίτευξή τους. Το Πρωτόκολλο ουδέποτε τέθηκε σε ισχύ, μολονότι το υπέγραψαν και δεσμεύτηκαν πολλές βιομηχανικές και άλλες χώρες. Εξαιρούσε όμως τις χώρες υπό οικονομική ανάπτυξη, λ.χ. την Κίνα, τη Βραζιλία, την Ινδία, γεγονός το οποίο επέτρεψε στις Ηνωμένες Πολιτείες να το αγνοήσουν, προβάλλοντας κατά καιρούς το - όχι αστήρικτο- επιχείρημα ότι προηγουμένως έπρεπε να συμμορφωθεί η Κίνα και οι άλλες υπό ανάπτυξη χώρες, οι οποίες, ομολογουμένως, ευθύνονται σε μεγάλο βαθμό για την ασφυξία. Συγκεκριμένα η Κίνα, λόγω ραγδαίας βιομηχανικής ανάπτυξης η οποία προϋποθέτει υγρά και στερεά καύσιμα, ευθύνεται για το 20% της ρύπανσης της ατμόσφαιρας όσο και οι ΗΠΑ, η ΕΕ με 14%, και η Ρωσία και η Ινδία με 5%.

Πρέπει να σημειωθεί ότι δεν υπήρξε σοβαρή λαϊκή πίεση για λήψη μέτρων ως τη στιγμή που ήταν πλέον φανερό και το αντιλαμβανόταν ο καθένας ότι η ρύπανση ήταν υπεύθυνη για την αλλαγή του κλίματος. Αυτό προκάλεσε κινητοποιήσεις, πολιτικές εκδηλώσεις οι οποίες πήραν ακόμη και τη μορφή μετακίνησης τμημάτων πληθυσμού προς παρατάξεις και κόμματα που προωθούσαν «μέτρα για το περιβάλλον», δραστηριοποιήθηκε ο ΟΗΕ, η ΕΕ αλλά και οικονομικοί οργανισμοί, τράπεζες κ.ά. Η διεθνής πίεση- ψυχολογική κυρίως- ήταν και είναι τόσο έντονη ώστε πρώτα η Κίνα και αμέσως κατόπιν οι ΗΠΑ έδειξαν να αλλάζουν στάση. Προηγήθηκε, εννοείται, σειρά διεθνών διασκέψεων, με πολιτικά και οικονομικά κίνητρα οι περισσότερες, και τελικά αποφασίστηκε να συγκληθεί στα μέσα Δεκεμβρίου παγκόσμια «διάσκεψη για την αλλαγή του κλίματος» στην Κοπεγχάγη, σε επίπεδο αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων. «Πρόλογος» κατά κάποιον τρόπο της Κοπεγχάγης είναι η διάσκεψη που άρχισε την περασμένη Τρίτη στην έδρα του ΟΗΕ, στη Νέα Υόρκη, με συμμετοχή δεκάδων ηγετικών προσωπικοτήτων από όλο τον κόσμο.

Σκοπός της διάσκεψης είναι να εγκριθεί ένα «βιώσιμο» και «εφαρμόσιμο» σύμφωνο το οποίο θα προχωρεί σε στόχους πέρα από το Πρωτόκολλο του Κιότο, θα έχει ημερομηνία λήξεως (πιθανότατα το 2020) και θα καθορίζει «ποσοστιαία όρια» αλλά και «ποιότητα» των ρυπογόνων ουσιών, θα προσφέρει κίνητρα για την εγκατάλειψη των παραδοσιακών πηγών ενέργειας και θα προβλέπει ακόμη και κυρώσεις σε εκείνες τις χώρες που δεν θα το εφαρμόσουν. Αυτές είναι οι διατάξεις του προσχεδίου του συμφώνου- το οποίο, βεβαίως, πρέπει να επικυρωθεί από κάθε χώρα-μέλος του ΟΗΕ-, υπάρχουν όμως πολλές αντιρρήσεις σε λεπτομέρειες, ακόμη και στο ποσοστό της μείωσης των καυσαερίων των διαφόρων χωρών- ήδη στο Κογκρέσο διατυπώθηκαν αντιρρήσεις- ώστε δεν είναι δυνατόν να προβλεφθεί από τώρα η τελική μορφή του. Σημειώνεται ότι με τους πιο συντηρητικούς υπολογισμούς, το κόστος της «διάσωσης του κλίματος» ανέρχεται σε 1,5% του ετήσιου ΑΕΠ, κατά μέσον όρο, της κάθε χώρας επί τουλάχιστον 20 χρόνια. Ποσό τρομακτικά μεγάλο. Υπάρχουν όμως δύο πολύ θετικές εξελίξεις. Ο πρόεδρος Χου Ζιντάο της Κίνας δήλωσε ότι η χώρα του αναλαμβάνει να περιορίσει τη χρήση υγρών και στερεών καυσίμων και να μειώσει «σημαντικά» τα ποσοστά εκροής καυσαερίων. Ο πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα, ο οποίος δήλωσε ότι ως το 2050 οι ΗΠΑ θα έχουν περιορίσει στο ήμισυ τις εκροές καυσαερίων. Επομένως σοβαρές είναι οι πιθανότητες να υιοθετήσει η διάσκεψη του ΟΗΕ ένα «συμβόλαιο αναζωογόνησης» του πλανήτη μας, το οποίο η διάσκεψη κορυφής της Κοπεγχάγης δεν θα δυσκολευτεί να αποδεχτεί- από εκεί και πέρα η εφαρμογή του «συμβολαίου» είναι υπόθεση του κάθε κράτους. Σε τελική ανάλυση είναι υπόθεση των λαών να αγνοήσουν το κόστος και να προχωρήσουν στην υλοποίηση των όσων θα εγκρίνει η διάσκεψη της Κοπεγχάγης.