ΥΠΕΚΑ: Καταδίκη της Ελλάδας λόγω μη εμπρόθεσμης ολοκλήρωσης των Σχεδίων Διαχείρισης Λεκανών Απορροής

Με αφορμή την καταδίκη της Ελλάδας στις 19 Απριλίου 2012 για τη μη εμπρόθεσμη (μέχρι το τέλος του 2009) ολοκλήρωση των Σχεδίων Διαχείρισης Λεκανών Απορροής, σε εφαρμογή της Οδηγίας 60/2000/ΕΚ (Οδηγία Πλαίσιο για τα Νερά), το ΥΠΕΚΑ επισημαίνει τα ακόλουθα:

Η Οδηγία 60/2000/ΕΚ εκδόθηκε το 2000 και έδινε χρονικό περιθώριο 9 ετών στα Κράτη Μέλη για την σταδιακή ολοκλήρωση όλων των προβλεπόμενων ενεργειών, τόσο των προπαρασκευαστικών δράσεων (ενσωμάτωση στο Εθνικό Δίκαιο, προσδιορισμός λεκανών απορροής και Υδατικών Διαμερισμάτων, προκαταρκτικές εκτιμήσεις πιέσεων και επιπτώσεων, καθορισμός και θέση σε λειτουργία δικτύου παρακολούθησης κλπ) όσο και της κύριας δράσης κατά την τελευταία τριετία (2006-2009) που θα αφορούσε στην κατάστρωση, διαβούλευση και έγκριση των Σχεδίων Διαχείρισης, τα οποία μετά την ολοκλήρωσή τους, τον Δεκέμβριο του 2009, θα έπρεπε να υποβληθούν στην ΕΕ τον Μάρτιο του 2010.

Από τις αρχές του 2010 η πολιτική ηγεσία του νεοσύστατου τότε ΥΠΕΚΑ επεσήμανε την πολύ μεγάλη καθυστέρηση στην εφαρμογή της Οδηγίας στη χώρα μας και την αδράνεια της περιόδου 2000-2010. Ειδικότερα, η Οδηγία ενσωματώθηκε πλήρως στο Εθνικό Δίκαιο με μεγάλη καθυστέρηση, μετά από παρέλευση επτά ετών, το 2007, ενώ πολλές από τις προπαρασκευαστικές δράσεις είχαν γίνει είτε μα ελλιπή τρόπο (προσδιορισμός λεκανών απορροής και υδατικών διαμερισμάτων, ανάλυση πιέσεων επιπτώσεων) ή δεν είχαν γίνει καθόλου (προσαρμοσμένο στις απαιτήσεις της Οδηγίας δίκτυο παρακολούθησης). Και φυσικά η κύρια δράση που σχετίζεται με την κατάστρωση, διαβούλευση και έγκριση των Σχεδίων Διαχείρισης και που, σύμφωνα με την εμπειρία των άλλων Κ.Μ αλλά και την μετέπειτα Ελληνική, απαιτούσε χρονική διάρκεια 2-3 ετών, δεν είχε καν προγραμματιστεί.

Λογική συνέπεια όλων αυτών ήταν τον Μάρτιο του 2010 η ΕΕ να μην αποδεχθεί ως Διαχειριστικά Σχέδια τα όσα στοιχεία (με βάση τις μέχρι τότε μελέτες) υπέβαλε η χώρα μας και να την παραπέμψει (μαζί και με ορισμένες άλλες χώρες) στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Αναμενόμενο επίσης ήταν το αποτέλεσμα της εκδίκασης της υπόθεσης, που αποτυπώνεται στην πρόσφατη καταδικαστική απόφαση της 19/4/2012, καθώς με την απόφαση, που σχετίζεται με την παραπομπή του 2010, στην ουσία απλά επικυρώνεται η διαπίστωση του γεγονότος ότι η Ελλάδα δεν ολοκλήρωσε τα Σχέδια Διαχείρισης μέχρι το τέλος του 2009, ενώ το Δικαστήριο δεν έλαβε υπόψη του (όπως το ίδιο αναφέρει στην απόφασή του) ενδεχόμενες μετέπειτα ενέργειες και δράσεις για την εφαρμογή της Οδηγίας.

Είναι όμως αυτές οι μετέπειτα ενέργειες και δράσεις που αφορούν στην ουσία των πραγμάτων, θα καθορίσουν την εξέλιξη της υπόθεσης και θα αποτρέψουν μια δεύτερη καταδίκη και την συνεπαγόμενη επιβολή προστίμου. Και κατά συνέπεια αξίζει τον κόπο να παρατεθεί μια επιγραμματική παρουσίαση των ενεργειών που έχουν γίνει κατά την τελευταία διετία:

Ø Για τα Σχέδια Διαχείρισης έχουμε καταφέρει να κερδίσουμε το χαμένο έδαφος, και να είμαστε το στάδια της διαβούλευσης των διαχειριστικών σχεδίων για 10 Υδατικά Διαμερίσματα (από τα συνολικά 14 Υδατικά Διαμερίσματα της χώρας). Η οριστικοποίηση και έγκριση των διαχειριστικών σχεδίων προϋποθέτουν την ολοκλήρωση της διαδικασίας διαβούλευσης, που αναμένεται να γίνει το καλοκαίρι του 2012. Για 4 Υδατικά Διαμερίσματα (Δυτικής και Κεντρικής Μακεδονίας, Κρήτης και Νήσων Αιγαίου) η Ειδική Γραμματεία Υδάτων προχώρησε σε επαναπροκήρυξη κατόπιν απόφασης του ΣτΕ. Για τα ΔΣ Κεντρικής και Δυτικής Μακεδονίας έχει κατακυρωθεί η ανάθεση και εντός του Απριλίου θα υπογραφεί η σχετική σύμβαση, με διάρκεια μέχρι το τέλος του 2012. Για τα ΔΣ Κρήτης και Νήσων Αιγαίου έχουν εκδικαστεί οι ενστάσεις, με προοπτική την έναρξη εκπόνησης των σχεδίων τον Μάιο και ολοκλήρωσής τους στο τέλος του 2012. Η εξέλιξη αυτή είναι γνωστή στα αρμόδια όργανα της ΕΕ τα οποία έχουν εκφράσει την ικανοποίησή τους για την πρόοδο που έχει επιτευχθεί.

Σε ότι αφορά άλλες δράσεις που σχετίζονται με την Οδηγία 60/200/ΕΚ και τις θυγατρικές της Οδηγίες

· Ολοκληρώθηκε και δόθηκε στη δημοσιότητα από την Ειδική Γραμματεία Υδάτων του ΥΠΕΚΑ η τεχνική έκθεση με τίτλο «Ποιότητα επιφανειακών και υπόγειων υδάτων της χώρας: περίοδος αναφοράς 2000-2008»

· Με ενοποίηση και επέκταση των επιμέρους δικτύων παρακολούθησης συγκροτήθηκε το Εθνικό Δίκτυο Παρακολούθησης, με 2000 σημεία δειγματοληψίας σε 1500 υδάτινα σώματα, το οποίο έχει τεθεί σε σταδιακή λειτουργία από τον Μάρτιο του 2012

· Για την αξιολόγηση της ποιοτικής κατάστασης των υδάτων έχει εκδοθεί σχετική ΚΥΑ(που αποτελεί εν μέρει ενσωμάτωση Κοινοτικής Οδηγίας)η οποία καθορίζει τα απαιτούμενα όρια για 93 ουσίες προτεραιότητας και άλλες χημικές ενώσεις. Με ΥΑ καθορίστηκαν επίσης ανώτατες επιτρεπτές τιμές για τα υπόγεια ύδατα

· Η Ειδική Γραμματεία Υδάτων ως αποτέλεσμα των επαφών με τα αρμόδια Κοινοτικά Όργανα, την αξιολόγηση του προγράμματος παρακολούθησης των νιτρικών στα υπόγεια ύδατα και των εκτιμήσεων των Σχεδίων Διαχείρισης των Λεκανών Απορροής Ποταμών έχει εισηγηθεί την ένταξη 21 νέων περιοχών στον κατάλογο των ευπρόσβλητων ζωνών και στα προγράμματα νιτρορύπανσης. Η σχετική ΚΥΑ έχει ολοκληρωθεί και βρίσκεται στο στάδιο υπογραφών από τους συναρμόδιους Υπουργούς.

· Η συνεργασία με τις γειτονικές μας χώρες και ειδικότερα την Βουλγαρία και την Τουρκία για τα διακρατικά ύδατα έχει περάσει από το στάδιο των αφηρημένων διακηρύξεων προθέσεων σε συγκεκριμένες δράσεις κοινών επιτροπών και ομάδων εργασίας που ανταλλάσουν πληροφορίες και πραγματοποιούν τακτικές συναντήσεις.

· Έχουν υποβληθεί όλες οι απαιτούμενες εκθέσεις στην ΕΕ για τη λειτουργία των βιολογικών καθαρισμών ενώ ήδη λειτουργεί βάση δεδομένων, με δυνατότητα πρόσβασης από το ευρύ κοινό, στην οποία καταγράφονται και αξιολογούνται τα λειτουργικά αποτελέσματα των ΕΕΛ.

Ø Ως προς την εφαρμογή τριών ακόμα σημαντικών Οδηγιών της ΕΕ που αφορούν στις πλημμύρες, τη Θαλάσσια Στρατηγική και την προστασία των υδάτων κολύμβησης αντίστοιχα η εξέλιξη είναι απόλυτα συμβατή με τα χρονοδιαγράμματα που έχουν τεθεί καθώς:

· Η Οδηγία για τις πλημμύρες έχει ενσωματωθεί στο Εθνικό Δίκαιο το καλοκαίρι του 2010 και έχει ολοκληρωθεί και υποβληθεί εμπρόθεσμα (22 Μαρτίου 2012) η πρώτη δράση εφαρμογής της που σχετίζεται με τον βάσει ιστορικών δεδομένων προκαταρκτικό προσδιορισμό των ευαίσθητων σε πλημμυρικά φαινόμενα περιοχών.

· Η Οδηγία για τη Θαλάσσια Στρατηγική έχει ενσωματωθεί με νόμο στο Εθνικό Δίκαιο τον Ιούλιο του 2011, έχει συγκροτηθεί η προβλεπόμενη από τον νόμο Εθνική Επιτροπή και εκπονείται και θα ολοκληρωθεί και υποβληθεί το καλοκαίρι του 2012 (σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα) η προκαταρκτική εκτίμηση των ποιοτικών χαρακτηριστικών όλων των θαλάσσιων περιοχών.

· Έχει ολοκληρωθεί και είναι ήδη διαθέσιμο μέσω διαδραστικού ιστοτόπου το Μητρώο των Υδάτων Κολύμβησης, σε εφαρμογή των προβλέψεων της σχετικής Κοινοτικής Οδηγίας.

Ø Τέλος αξίζει να αναφερθούν και δράσεις του ΥΠΕΚΑ που χωρίς να απορρέουν από άμεσες Κοινοτικές δεσμεύσεις βρίσκονται σε συνάφεια με ανάλογες δράσεις που παράλληλα προωθούνται στην ΕΕ και είναι καθοριστικές για την προστασία του υδάτινου περιβάλλοντος, όπως είναι η μέσω θεσμικών και χρηματοδοτικών εργαλείων προώθηση της επαναχρησιμοποίησης των λυμάτων, της αξιοποίησης της λυματολάσπης και της εξοικονόμησης νερού, συμπεριλαμβανομένης της εξοικονόμησης κατ οίκον. Και φυσικά την καθοριστική σημασία που έχει για την προστασία της δημόσιας υγείας και του υδάτινου περιβάλλοντος η ένταξη στο ΕΠΠΕΡΑΑ έργων αποχέτευσης και βιολογικών καθαρισμών σε περισσότερους από 220 οικισμούς, με προϋπολογισμό 2 δις. Ευρώ.

Η απλή αυτή επιγραμματική παράθεση των κύριων ενεργειών της τελευταίας διετίας αρκεί για να καταδείξει την ραγδαία πρόοδο σε σύγκριση με την προγενέστερη περίοδο. Μία πρόοδο που κατ επανάληψη έχει αναγνωρισθεί από τα αρμόδια Κοινοτικά όργανα και έχει δημιουργήσει ένα πολύ πιο θετικό κλίμα, που με τη σειρά του δημιουργεί τις προϋποθέσεις για αποτροπή ενδεχόμενων μελλοντικών περιπετειών με την Κοινότητα. Ταυτόχρονα, που ίσως είναι και το σημαντικότερο, δημιουργεί το απαιτούμενο υπόβαθρο ώστε σύντομα η χώρα μας να είναι σε θέση να επιτύχει την ορθολογική διαχείριση των υδατικών της πόρων και την ακόμα αποτελεσματικότερη προστασία του υδάτινου περιβάλλοντος.