ΚΕΠΕ Κοζάνης: Μελέτη για τη διαρροή πετρελαίου στο "Σουλού"

Δεν βρέθηκε από τη μελέτη του ΚΕΠΕ ιδιαίτερη επιβάρυνση στο Σουλού από τη διαρροή πετρελαίου που είχε σημειωθεί την Παρασκευή 6 Μαρτίου 2009 στον ΑΗΣ Αγ. Δημητρίου καθώς σύμφωνα με το ΚΕΠΕ:"Σημειώνεται ότι τα πιο πρόσφατα αποτελέσματα των αναλύσεων των ολικών πετρελαϊκών υδρογονανθράκων (δειγματοληψία 15/4/2009) παρουσιάζουν σημαντικά χαμηλότερα επίπεδα συγκεντρώσεων σε σχέση με τα παλαιότερα αποτελέσματα των αναλύσεων στα ίδια σημεία (δειγματοληψίες 19/3/2009, 24/3/2009 και 28/3/2009).Το γεγονός αυτό οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η πιθανή ρύπανση των υδάτων στα συγκεκριμένα σημεία φθίνει σε συνάρτηση με το χρόνο (πιθανώς να μεταφέρεται σε άλλα σημεία του ρέματος).Τα αποτελέσματα των αναλύσεων του βενζολίου, των πολυκυκλικών αρωματικών υδρογονανθράκων και των λοιπών φυσικοχημικών παραμέτρων συγκρινόμενα και με τις προβλεπόμενες οριακές τιμές έδειξαν ότι ως προς αυτές τις παραμέτρους φαίνεται να μην υπάρχει πρόβλημα, καθώς ανιχνεύθηκαν σε χαμηλά επίπεδα, συγκρίσιμα με του ποσίμου νερού."
Αναλυτικότερα την Τεχνική Έκθεση μπορείτε να τη δείτε παρακάτω ή να την κατεβάσετε σε pdf από την ιστοσελίδα του ΚΕΠΕ:


ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ, MAΪΟΣ 2009

Σκοπός της παρούσας έκθεσης είναι η μελέτη της πιθανής ρύπανσης του ρέματος Σουλού μετά το περιστατικό διαρροής ποσότητας πετρελαίου diesel από τον ΑΗΣ Αγ. Δημητρίου της ΔΕΗ (06/03/2009) καθώς και ο σχολιασμός και η εξαγωγή συμπερασμάτων με βάση τα αποτελέσματα των αναλύσεων που πραγματοποιήθηκαν έπειτα από δειγματοληψία που διενεργήθηκε από το Κέντρο Περιβάλλοντος κατά μήκος του ρέματος Σουλού μετά από εντολή της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Κοζάνης.
Επιπλέον, το Κέντρο Περιβάλλοντος έχει αναθέσει σε ανεξάρτητο πανεπιστημιακό φορέα την εκπόνηση επιπλέον αναλυτικής μελέτης για την διαπίστωση της κατάστασης της υφιστάμενης ρύπανσης των υδάτινων πόρων λόγω της διαρροής και των επιπτώσεών της στο οικοσύστημα της περιοχής.

ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑ

Στα πλαίσια της δειγματοληψίας που πραγματοποιήθηκε από το Κέντρο Περιβάλλοντος ελήφθησαν συνολικά 14 δείγματα κατά μήκος του ρέματος Σουλού από τον ΑΗΣ του Αγ. Δημητρίου μέχρι την λίμνη Βεγορίτιδα. Η δειγματοληψία πραγματοποιήθηκε σταδιακά, όπως παρουσιάζεται στον ακόλουθο πίνακα:

Ημερομηνία

Αριθμός δειγμάτων
19/03/2009:7
24/03/2009:3
28/03/2009:1
15/4/2009:3

Αναλυτικά οι θέσεις όλων των σημείων δειγματοληψίας και οι ημερομηνίες δειγματοληψίας αποτυπώνονται στο Σχήμα 1 του Παραρτήματος.
Σημειώνεται ότι η δειγματοληψία διενεργήθηκε από έμπειρο στέλεχος του Κέντρου Περιβάλλοντος (υπεύθυνος δειγματοληψιών) και καταβλήθηκε προσπάθεια να είναι, κατά το δυνατό, αντιπροσωπευτική της κατάστασης. Τα δείγματα ελήφθησαν επιφανειακά και από τον κύριο όγκο του ρέματος, όπου αυτό ήταν δυνατό.
Επίσης πρέπει να ληφθούν υπόψη τα εξής (βλ. χάρτη στο Παράρτημα):
* Μεταξύ των σημείων δειγματοληψίας ΝΜΚΖ.ΠΟΤ1 και ΕΛΛ.ΠΟΤ3 υπήρχαν ανεπτυγμένα πλωτά φράγματα συγκράτησης πετρελαίου
* Το σημείο δειγματοληψίας ΝΜΚΖ.ΠΟΤ1 βρίσκεται πριν τα πλωτά φράγματα ακριβώς στο σημείο εξόδου των επεξεργασμένων υγρών αποβλήτων του ΑΗΣ Αγ. Δημητρίου στο ρέμα Σουλού.
* Το σημείο δειγματοληψίας ΕΛΛ.ΠΟΤ3 βρίσκεται αμέσως μετά το τελευταίο πλωτό φράγμα.
* Στα σημεία δειγματοληψίας (π.χ. ΕΛΛ.ΠΟΤ1) που υπήρχε χαμηλή ταχύτητα ροής νερού λόγω της μορφολογίας του εδάφους (υψομετρική διαφορά) παρατηρήθηκαν επιφανειακά ορατές κηλίδες πετρελαίου.
* Στο σημείο δειγματοληψίας ΝΜΚΖ.ΠΟΤ7 παρατηρήθηκε επίσης χαμηλή ροή νερού (καλαμιές).

ΑΝΑΛΥΣΕΙΣ

Στα δείγματα που ελήφθησαν πραγματοποιήθηκαν αναλύσεις τόσο σε φυσικοχημικές παραμέτρους από το Κέντρο Περιβάλλοντος (θερμοκρασία, pH, θολερότητα, αγωγιμότητα, νιτρικά, νιτρώδη, αμμωνία) όσο και αναλύσεις για υδρογονάνθρακες (ολικοί πετρελαϊκοί H/C (C10-C40), πολυκυκλικοί αρωματικοί Η/C και βενζόλιο) από συνεργαζόμενο εργαστήριο. Τα αποτελέσματα των αναλύσεων για κάθε σημείο δειγματοληψίας καθώς και οι μέθοδοι ανάλυσης που χρησιμοποιήθηκαν παρουσιάζονται αναλυτικά στους πίνακες 1 και 2 του Παραρτήματος.

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ - ΣΥΖΗΤΗΣΗ

Σχετικά με τα αποτελέσματα που προέκυψαν από τις αναλύσεις των δειγμάτων και λαμβάνοντας ενδεικτικά υπόψη τις διαθέσιμες οριακές τιμές σε διάφορες περιπτώσεις ώστε να σχηματιστεί μια συνολική εικόνα για το πρόβλημα, μπορούν να γίνουν τα ακόλουθα σχόλια:
1.Έπειτα από ενδεικτική σύγκριση με τις οριακές τιμές, βάση των ποιοτικών στόχων που έχουν τεθεί για το ρέμα Σουλού, όπως αυτές αναφέρονται στην ΚΥΑ 15782/1849/2001 (ΦΕΚ 797Β/25-6-2001), παρατηρούμε ότι για το μεν βενζόλιο η μετρούμενη συγκέντρωση σε όλα τα δείγματα είναι αισθητά χαμηλότερη της προβλεπόμενης οριακής τιμής (5 μg/L) καθώς και η μετρούμενη συγκέντρωση (αθροιστικά) των πολυκυκλικών αρωματικών υδρογονανθράκων σε κανένα δείγμα δεν υπερβαίνει την προβλεπόμενη οριακή τιμή (0,20 μg/L).
Επίσης σε όλα τα δείγματα η συγκέντρωση της αμμωνίας είναι χαμηλότερη της προβλεπόμενης οριακής τιμής (3 mg/L), όμως η συγκέντρωση των νιτρωδών υπερβαίνει σε όλα τα δείγματα την πολύ χαμηλή προβλεπόμενη οριακή τιμή (0,03 mg/L).
2.Έπειτα από ενδεικτική σύγκριση με τις οριακές τιμές που αφορούν το νερό ανθρώπινης κατανάλωσης (πόσιμο) όπως αυτές αναφέρονται στην ΔΥΓ2/Γ.Π. οικ. 38295 (ΦΕΚ 630Β/26-4-2007) παρατηρούμε ότι για το μεν βενζόλιο η μετρούμενη συγκέντρωση σε όλα τα δείγματα είναι χαμηλότερη της οριακής τιμής (1 μg/L) ενώ για τους ολικούς πετρελαϊκούς υδρογονάνθρακες οι μετρούμενες συγκεντρώσεις υπερβαίνουν αισθητά την οριακή τιμή που προβλέπεται για τους υδρογονάνθρακες (σε διάλυση ή γαλάκτωμα)-ορυκτέλαια (10 μg/L ή 0,01 mg/L).
Για τους πολυκυκλικούς αρωματικούς υδρογονάνθρακες η μετρούμενη συγκέντρωση (αθροιστικά) σε κανένα δείγμα δεν υπερβαίνει την οριακή τιμή των 0,10 μg/L.
Οι υπόλοιπες φυσικοχημικές παράμετροι (pH, θολερότητα, αγωγιμότητα, νιτρικά, νιτρώδη και αμμωνία) είναι εντός των ορίων που προβλέπονται για το πόσιμο νερό για την συντριπτική πλειοψηφία των εξεταζόμενων δειγμάτων (παρατηρούνται υπερβάσεις των ορίων της θολερότητας και της αμμωνίας σε κάποια μεμονωμένα δείγματα).
3.Έπειτα από ενδεικτική σύγκριση με τις οριακές τιμές που έχουν τεθεί για την ποιότητα των επιφανειακών νερών (πόσιμων, κολύμβησης κτλ) όπως αυτές αναφέρονται στην ΚΥΑ 46399/4352/1986 (ΦΕΚ 438Β/3-7-1986), παρατηρούμε ότι για τους ολικούς πετρελαϊκούς υδρογονάνθρακες οι μετρούμενες συγκεντρώσεις σε μερικές περιπτώσεις δειγμάτων υπερβαίνουν την περιοχή οριακών τιμών 0,05 - 1 mg/L (ανάλογα με την κατηγορία των υδάτων) που προβλέπεται για τους υδρογονάνθρακες (σε διάλυση ή γαλάκτωμα). Επίσης σύμφωνα με την ίδια ΚΥΑ δεν θα πρέπει να σχηματίζεται ορατή μεμβράνη στην επιφάνεια των νερών και να υπάρχουν επιβλαβείς επιπτώσεις στη διαβίωση ψαριών που τυχόν υπάρχουν.
Η μετρούμενη συγκέντρωση (αθροιστικά) των πολυκυκλικών αρωματικών υδρογονανθράκων σε κανένα δείγμα δεν υπερβαίνει την προβλεπόμενη περιοχή οριακών τιμών 0,2 - 1 μg/L (ανάλογα με την κατηγορία των υδάτων).
4.Έπειτα από ενδεικτική σύγκριση με τις οριακές τιμές που αφορούν τα όρια διάθεσης υγρών αποβλήτων σε κάποιους άλλους υδάτινους αποδέκτες (π.χ. Γαλλικός και Αξιός ποταμός) όπως αυτές αναφέρονται στην ΔΥ/22374/91 (ΦΕΚ 82Β/10-2-1994) παρατηρούμε ότι για τους ολικούς πετρελαϊκούς υδρογονάνθρακες οι μετρούμενες συγκεντρώσεις είναι χαμηλότερες από την οριακή τιμή που προβλέπεται για τους υδρογονάνθρακες-ορυκτέλαια (5 mg/L), εκτός από το δείγμα με κωδικό 0323.09-ΕΛΛ.ΠΟΤ3 το οποίο παρουσιάζει σημαντικά αυξημένη συγκέντρωση (9,5 mg/L). Το γεγονός αυτό μπορεί να αποδοθεί σε ένα βαθμό στην εγγύτητα του συγκεκριμένου σημείου δειγματοληψίας στο πλωτό φράγμα συγκράτησης πετρελαίου. Σηνειώνεται, ότι η συγκέντρωση που μετρήθηκε κατά την επαναληπτική δειγματοληψία στις 15/4/2009 στο ίδιο σημείο ήταν αισθητά χαμηλότερη (<0.1>
5.Σημειώνεται ότι για τους ολικούς πετρελαϊκούς υδρογονάνθρακες, οι μετρούμενες συγκεντρώσεις και για τα τρία δείγματα που λήφθηκαν πιο πρόσφατα (δειγματοληψία 15/4/2009) βρέθηκαν χαμηλότερες του ορίου αναφοράς της χρησιμοποιούμενης μεθόδου ανάλυσης (<0,1>

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Το Κέντρο Περιβάλλοντος, λόγω της διαρροής πετρελαίου τύπου Diesel στον ΑΗΣ Αγίου Δημητρίου, μετά από εντολή της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Κοζάνης πραγματοποίησε δειγματοληψία επιφανειακών υδάτων κατα μήκος του ποταμού Σουλού.
Συμπερασματικά, με βάση την παραπάνω ανάλυση, διαπιστώνεται ότι υπήρξε κάποια σχετική επιβάρυνση των νερών του ρέματος Σουλού, λαμβάνοντας υπόψη τις μετρούμενες συγκεντρώσεις των ολικών πετρελαϊκών υδρογονανθράκων και την εικόνα του ρέματος. Η έκταση και οι επιπτώσεις της ρύπανσης δεν είναι εύκολο να αξιολογηθούν με ακρίβεια, στα πλαίσια αυτής της έκθεσης, καθώς δεν υπάρχουν διαθέσιμα αποτελέσματα παλαιότερων αναλύσεων (πριν το περιστατικό της διαρροής πετρελαίου) ως προς τις συγκεκριμένες παραμέτρους, ώστε να μπορούν να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα από την σύγκριση μεταξύ τους.
Σημειώνεται ότι τα πιο πρόσφατα αποτελέσματα των αναλύσεων των ολικών πετρελαϊκών υδρογονανθράκων (δειγματοληψία 15/4/2009) παρουσιάζουν σημαντικά χαμηλότερα επίπεδα συγκεντρώσεων σε σχέση με τα παλαιότερα αποτελέσματα των αναλύσεων στα ίδια σημεία (δειγματοληψίες 19/3/2009, 24/3/2009 και 28/3/2009). Το γεγονός αυτό οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η πιθανή ρύπανση των υδάτων στα συγκεκριμένα σημεία φθίνει σε συνάρτηση με το χρόνο (πιθανώς να μεταφέρεται σε άλλα σημεία του ρέματος).
Τα αποτελέσματα των αναλύσεων του βενζολίου, των πολυκυκλικών αρωματικών υδρογονανθράκων και των λοιπών φυσικοχημικών παραμέτρων συγκρινόμενα και με τις προβλεπόμενες οριακές τιμές έδειξαν ότι ως προς αυτές τις παραμέτρους φαίνεται να μην υπάρχει πρόβλημα, καθώς ανιχνεύθηκαν σε χαμηλά επίπεδα, συγκρίσιμα με του ποσίμου νερού.
Επίσης κατά μήκος του ρέματος Σουλού μέχρι τη λίμνη Βεγορίτιδα, με βάση τα αποτελέσματα των αναλύσεων, παρατηρείται μια αυξομείωση συγκεντρώσεων υδρογονανθράκων και όχι φθίνουσα εξέλιξη με την απόσταση που θα ήταν ίσως αναμενόμενο, γεγονός που υποδηλώνει ότι για να αξιολογηθεί ο τρόπος μεταφοράς της ρύπανσης θα πρέπει να ληφθούν υπόψη οι ιδιαιτερότητες της ροής του ρέματος και τα υδρολογικά χαρακτηριστικά του. Επίσης, θα πρέπει να ληφθούν υπόψη και άλλες πιθανές πηγές ρύπανσης του ρέματος Σουλού καθώς αποτελεί αποδέκτη και άλλων αστικών και βιομηχανικών επεξεργασμένων υγρών αποβλήτων της περιοχής τα οποία μεταφέρει στη λίμνη Βεγορίτιδα.
Σε κάθε περίπτωση, η παρακολούθηση του ρέματος Σουλού πρέπει να συνεχιστεί με διευρημένες και συντονισμένες αναλύσεις, αφού από την εικόνα των υδάτων διαπιστώθηκαν επιπλέον, πιθανές, πηγές ρύπανσης κατά μήκος του ρέματος π.χ. συσκευασίες λιπαντικών και φυτοφαρμάκων.
Επιπλέον, το Κέντρο Περιβάλλοντος έχει αναθέσει σε ανεξάρτητο πανεπιστημιακό φορέα την εκπόνηση επιπλέον αναλυτικής μελέτης για την διαπίστωση της κατάστασης της υφιστάμενης ρύπανσης των υδάτινων πόρων λόγω της διαρροής και των επιπτώσεών της στο οικοσύστημα της περιοχής.

Ομάδα Μελέτης

Σταμάτης Ζώρας
Φυσικός, MSc, PhD
Γενικός Διευθυντής
Κέντρο Περιβάλλοντος

Αθανάσιος Σφήκας
Χημικός Μηχανικός, MSc
Υπεύθυνος Ποιότητας
Κέντρο Περιβάλλοντος

Χρηστίδης Σταύρος
Χημικός, MSc
Υπεύθυνος Αναλύσεων
Κέντρο Περιβάλλοντος

Λάζαρος Βρυζίδης
Υπεύθυνος Δειγματοληψίας
Κέντρο Περιβάλλοντος