Περισσότερη καινοτομία σε μια Ευρώπη που έχει ακόμα μεγάλες περιφερειακές διαφορές

Η Ευρώπη κλείνει το άνοιγμα της ψαλίδας σχετικά με την καινοτομία με τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ιαπωνία, ωστόσο οι διαφορές ως προς τις επιδόσεις μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ εξακολουθούν να είναι μεγάλες και μειώνονται με πολύ αργούς ρυθμούς. Σε περιφερειακό επίπεδο το άνοιγμα αυτό διευρύνεται, καθώς οι επιδόσεις στον τομέα της καινοτομίας έχουν επιδεινωθεί στο ένα πέμπτο περίπου των περιφερειών της ΕΕ.
Αυτά είναι τα πιο βασικά αποτελέσματα του πίνακα αποτελεσμάτων καινοτομίας της Ένωσης για το 2014 και του πίνακα αποτελεσμάτων περιφερειακής καινοτομίας του 2014. Η συνολική κατάταξη στην ΕΕ παραμένει σχετικά σταθερή, η Σουηδία βρίσκεται στην κορυφή, και την ακολουθούν η Δανία, η Γερμανία και η Φινλανδία — οι τέσσερις χώρες που επενδύουν περισσότερο στην έρευνα και την καινοτομία. Οι χώρες που σημειώνουν τη μεγαλύτερη βελτίωση στην κατάταξή τους είναι η Πορτογαλία, η Εσθονία και η Λετονία. Η συνολική πρόοδος αποδίδεται στον ανοιχτό χαρακτήρα και στην ελκυστικότητα του ερευνητικού συστήματος της ΕΕ καθώς και στη συνεργασία ως προς την επιχειρηματική καινοτομία και στην εμπορική αξιοποίηση των γνώσεων, όπως υπολογίζεται με έσοδα από άδειες και ευρεσιτεχνίες από το εξωτερικό. Ωστόσο, η αύξηση των δημόσιων δαπανών για την έρευνα και την ανάπτυξη αντισταθμίστηκε από μια μείωση των επενδύσεων επιχειρηματικού κεφαλαίου και με επενδύσεις σε εταιρείες που δεν σχετίζονται με την έρευνα και την ανάπτυξη.

Ο αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Antonio Tajani, επίτροπος αρμόδιος για τη βιομηχανία και την επιχειρηματικότητα, δήλωσε: «Η εξάπλωση της καινοτομίας σε όλη την Ευρώπη παραμένει προτεραιότητα, εάν θέλουμε να επιτύχουμε τον στόχο μας σχετικά με τη βιομηχανική πολιτική: τουλάχιστον το 20 % του ΑΕΠ της ΕΕ να προέρχεται από την παραγωγή μέχρι το 2020. Περισσότερες επιχειρηματικές επενδύσεις, εντονότερη ζήτηση για ευρωπαϊκές καινοτόμες λύσεις και λιγότερα εμπόδια για την εμπορική διάδοση των καινοτομιών είναι το κλειδί για την ανάπτυξη. Χρειαζόμαστε περισσότερο καινοτόμες εταιρείες και ένα πλαίσιο φιλικό προς την ανάπτυξη για να μπορέσουμε να μεταφέρουμε με επιτυχία την καινοτομία στις αγορές».

Η επίτροπος Máire Geoghegan-Quinn, που είναι αρμόδια για την έρευνα, την καινοτομία και την επιστήμη, δήλωσε: «Ο πίνακας αποτελεσμάτων επιβεβαιώνει εκ νέου ότι οι επενδύσεις στην έρευνα και την καινοτομία καταβάλλει μερίσματα από την άποψη των οικονομικών επιδόσεων. Με προϋπολογισμό που ανέρχεται σε σχεδόν 80 δισ. ευρώ περίπου κατά τα επόμενα επτά έτη, το νέο μας πρόγραμμα έρευνας και καινοτομίας «Ορίζοντας 2020» θα μας βοηθήσει να διατηρήσουμε αυτή η δυναμική. Χρειαζόμαστε τώρα αύξηση των επενδύσεων στην καινοτομία σε όλη την ΕΕ, για να επιτύχουμε τον στόχο των 3% του ΑΕΠ μέχρι το 2020.»

Ο επίτροπος Johannes Hahn, που είναι αρμόδιος για την περιφερειακή και την αστική πολιτική, δήλωσε: «Πρέπει να μετατρέψουμε τις σπουδαίες ιδέες της Ευρώπης σε προσοδοφόρες επιχειρήσεις που προσφέρουν θέσεις εργασίας και βιώσιμη ανάπτυξη. Ο νέος προϋπολογισμός της ΕΕ και η αναθεωρημένη περιφερειακή πολιτική προσφέρουν μια μοναδική ευκαιρία για την προώθηση της καινοτομίας. Περισσότερα από 100 δισ. ευρώ σε επενδύσεις στο πλαίσιο ευρωπαϊκών διαρθρωτικών και επενδυτικών ταμείων (ESIF) πρόκειται να στραφούν προς την έρευνα και την καινοτομία, καθώς και την ψηφιακή ανάπτυξη, τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις και την ανάπτυξη της πράσινης και αποδοτικής ενέργειας.  Οι σημερινοί πίνακες αποτελεσμάτων δείχνουν ότι, παρ’ όλο που ορισμένες περιφέρειες έχουν σαφές προβάδισμα, υπάρχουν διαφορές. Η νέα περιφερειακή πολιτική θα αντιμετωπίσει το ζήτημα αυτό στον πυρήνα του: κάθε μία από τις 274 περιφέρειες της Ευρώπης θα πρέπει να αναπτύξει μια έξυπνη στρατηγική εξειδίκευσης η οποία θα περιλαμβάνει την καινοτομία. Οι περιφέρειες θα πρέπει να αξιοποιήσουν τα οικονομικά πλεονεκτήματα με έξυπνο τρόπο ώστε να αντιμετωπίσουν με επιτυχία τον παγκόσμιο ανταγωνισμό».

Για τις επιμέρους συνόψεις των επιδόσεων στον τομέα της καινοτομίας των 28 κρατών μελών και άλλων ευρωπαϊκών χωρών βλ.: MEMO/14/140

Τέσσερις διαφορετικές ομάδες επιδόσεων για τα κράτη μέλη

Στον πίνακα επιδόσεων της Ένωσης για την καινοτομία του 2014, τα κράτη μέλη κατατάσσονται σε τέσσερις ομάδες επιδόσεων:

• Η Δανία (DK), η Φινλανδία (FI), η Γερμανία (DE) και η Σουηδία (SE) είναι «πρωτοπόροι της καινοτομίας», εφόσον οι επιδόσεις τους είναι πολύ υψηλότερες από εκείνες του μέσου όρου της ΕΕ·
• Η Αυστρία (AT), το Βέλγιο (BE), η Κύπρος (CY), η Εσθονία (EE), η Γαλλία (FR), η Ιρλανδία (IE), το Λουξεμβούργο (LU), οι Κάτω Χώρες (NL), η Σλοβενία (SI) και το Ηνωμένο Βασίλειο (ΗΒ) είναι «χώρες με καλές επιδόσεις στην καινοτομία» με επιδόσεις οι οποίες υπερβαίνουν ή είναι κοντά στις επιδόσεις του μέσου όρου της ΕΕ·
• Οι επιδόσεις της Κροατίας (HR), της Τσεχικής Δημοκρατίας (CZ), της Ελλάδας (EL), της Ουγγαρίας (HU), της Ιταλίας (IT), της Λιθουανίας (LT), της Μάλτας (MT), της Πολωνίας (PL), της Πορτογαλίας (PT), της Σλοβακίας (SK) και της Ισπανίας (ES), είναι χαμηλότερες σε σχέση με τον μέσο όρο της ΕΕ. Πρόκειται για χώρες με «μέτριες επιδόσεις στην καινοτομία».
• Η Βουλγαρία (BG), η Λετονία (LV) και η Ρουμανία (RO) είναι «χώρες με χαμηλές επιδόσεις στην καινοτομία», οι επιδόσεις τους είναι πολύ χαμηλότερες από τις επιδόσεις του μέσου όρου της ΕΕ.

Σχήμα: Επιδόσεις στον τομέα της καινοτομίας των κρατών μελών της ΕΕ

Ποιο είναι το κλειδί της επιτυχίας των πρωτοπόρων της καινοτομίας;

Οι πλέον καινοτόμες χώρες έχουν καλές επιδόσεις και βρίσκονται ξεκάθαρα πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ σε όλους τους τομείς ― από την έρευνα και τα συστήματα ανώτερης εκπαίδευσης, τις δραστηριότητες καινοτομίας στις επιχειρήσεις και τη διανοητική ιδιοκτησία έως την καινοτομία στις ΜΜΕ και τα οικονομικά αποτελέσματα, κάτι που μαρτυρά ισορροπημένα εθνικά συστήματα έρευνας και καινοτομίας.

Θέση της ΕΕ σε διεθνές επίπεδο

Στο πλαίσιο της ευρύτερης Ευρώπης, η Ελβετία επιβεβαιώνει τη θέση που είχε ως πρωτοπόρος σε όλους τους τομείς της καινοτομίας ξεπερνώντας συνεχώς σε επιδόσεις όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ. Σε παγκόσμιο επίπεδο, η Νότια Κορέα, οι ΗΠΑ και η Ιαπωνία έχουν προβάδισμα στις επιδόσεις καινοτομίας σε σχέση με όλη την ΕΕ. Παρ' όλο που τα τελευταία χρόνια η διαφορά μεταξύ των ΗΠΑ και της Ιαπωνίας μειώθηκε στο μισό, η διαφορά με τη Νότια Κορέα αυξάνεται.

Η ΕΕ εξακολουθεί να έχει προβάδισμα στις επιδόσεις σε σχέση με την Αυστραλία, τον Καναδά και το σύνολο των χωρών BRICS (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα, Νότια Αφρική). Αυτό το προβάδισμα είναι σταθερό ή και αυξανόμενο, εκτός από την περίπτωση της Κίνας, η οποία πλησιάζει γρήγορα.

Πίνακας αποτελεσμάτων περιφερειακής καινοτομίας του 2014

Φέτος ο πίνακας αποτελεσμάτων καινοτομίας της Ένωσης συνοδεύεται από τον πίνακα αποτελεσμάτων περιφερειακής καινοτομίας του 2014, ο οποίος παρέχει συγκριτική αξιολόγηση των επιδόσεων στον τομέα της καινοτομίας σε 190 περιφέρειες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της Νορβηγία και της Ελβετίας, με τη χρήση περιορισμένου αριθμού δεικτών για την έρευνα και την καινοτομία.

Ιστορικό του πίνακα αποτελεσμάτων καινοτομίας

Ο πίνακας αποτελεσμάτων καινοτομίας της Ένωσης για το 2014 βασίζεται σε 25 διαφορετικούς δείκτες, που διαιρούνται σε τρεις ευρείς τομείς:

Καταλύτες: δηλαδή τα βασικά στοιχεία που καθιστούν δυνατή την καινοτομία – ανθρώπινο δυναμικό, ανοικτά, άριστα και ελκυστικά συστήματα έρευνας, χρηματοδότηση και υποστήριξη.

Δραστηριότητες επιχειρήσεων: οι οποίες ενσωματώνουν προσπάθειες καινοτομίας στις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις – επενδύσεις επιχειρήσεων, συνδέσεις και επιχειρηματικότητα, περιουσιακά στοιχεία διανοητικής ιδιοκτησίας.

Αποτελέσματα: τα οποία δείχνουν πώς αυτό μετατρέπεται σε πλεονεκτήματα για την οικονομία συνολικά – παραγωγοί καινοτομίας, οικονομικά αποτελέσματα.