Τέσσερις νομοθετικές αλλαγές για ώθηση στα μεγάλα έργα

Πηγή: Εφ. Καθημερινή

Απαλλοτριώσεις, αρχαιολογικές ανασκαφές, περιβαλλοντικές αδειοδοτήσεις, οικονομικές υποχρεώσεις και διαφορές. Αυτά είναι τα τέσσερα «μέτωπα» στα οποία προετοιμάζονται νομοθετικές αλλαγές μέχρι το τέλος του έτους, προκειμένου να δοθεί νέα ώθηση στην κατασκευή μεγάλων έργων. Τα συναρμόδια υπουργεία, με επικεφαλής το υπουργείο Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων βρίσκονται πλέον σε προχωρημένες συζητήσεις και οι πρώτες ρυθμίσεις αναμένονται στα τέλη του φθινοπώρου. Εν τω μεταξύ ανοίγει ο διάλογος με τις εργοληπτικές και μελετητικές οργανώσεις για τα τρία σχέδια νόμου που αλλάζουν τον τρόπο ανάθεσης δημοσίων έργων και μελετών.

Μπορεί στην τελευταία συνάντηση της Επιτροπής Μεγάλων Εργων και Υποδομών την προηγούμενη Τετάρτη οι τρόποι επιτάχυνσης να πέρασαν στα ψιλά... λόγω ΔΕΘ, ωστόσο ομάδες εργασίες από τα πέντε συναρμόδια υπουργεία (Υποδομών, Περιβάλλοντος, Πολιτισμού, Οικονομίας, Οικονομικών) βρίσκονται σε προχωρημένες συζητήσεις για σειρά νομοθετικών ρυθμίσεων. Πιο συγκεκριμένα:

Απαλλοτριώσεις

Με τον μέσο όρο καθυστέρησης έναρξης ενός έργου να είναι 21 μήνες, η επίσπευση της διαδικασίας απαλλοτριώσεων είναι πλέον κρίσιμης σημασίας πόσω μάλλον όταν οι απαλλοτριώσεις ευθύνονται σε μεγάλο βαθμό για την αργή πορεία των έργων με συμβάσεις παραχώρησης. Οι δρομολογούμενες αλλαγές κινούνται σε δύο επίπεδα: πρώτον, στην εξεύρεση τρόπου επιτάχυνσης των απαλλοτριώσεων στις παραχωρήσεις και τα λοιπά δημόσια έργα που βρίσκονται σε εξέλιξη και δεύτερον, στη βελτίωση του κώδικα απαλλοτριώσεων, δηλαδή της νομοθεσίας. Ανάμεσα στις προτάσεις του υπουργείου Υποδομών είναι:

- Να δεσμεύεται το ελληνικό Δημόσιο ότι θα ολοκληρώνει τα κτηματολογικά διαγράμματα και τους πίνακες μέσα σε 9 μήνες.

- Να επιταχυνθεί (μέσω νομικών παρεμβάσεων) η διαδικασία κατάληψης ακινήτων δημόσιας κυριότητας που έχουν παραχωρηθεί σε δήμους και φορείς του ευρύτερου δημόσιου τομέα.

- Να αλλάξει η διαδικασία αποβολής των «δύστροπων» ιδιοκτητών, ώστε να υποχρεώνονται δηλαδή ακόμα και όσοι δεν συναινούν στην επίταξη του ακινήτου τους (διαδικασία που ακολουθείται για να «κερδίζεται» χρόνος, μέχρι την ολοκλήρωση της διαδικασίας απαλλοτρίωσης στα δικαστήρια).

Παράλληλα, μελετούνται τρόποι σύντμησης της διαδικασίας απαλλοτριώσεων (ο κ. Ρέππας είχε προτείνει τη δημιουργία δικαστηρίου απαλλοτριώσεων). Αρκετές προτάσεις αφορούν και το οικονομικό σκέλος των απαλλοτριώσεων. Για παράδειγμα προτείνεται:

- Η εκτίμηση της αποζημίωσης να γίνει σταθερά από το Σώμα Ορκωτών Εκτιμητών (και όχι με βάση τις αντικειμενικές αξίες, όπως έγινε στις παραχωρήσεις).

- Να καθιερωθεί προδικαστική διαδικασία για την εκδίκαση «αιτήματος ιδιαίτερης αποζημίωσης» για τις εναπομείνασες ιδιοκτησίες. Πρόκειται για μια πολύ ειδική, αλλά αρκετά συνηθισμένη υπόθεση: στην περίπτωση που απαλλοτριώνεται το τμήμα μόνο ενός οικοπέδου, να αφαιρείται από την τιμή της αποζημίωσης η υπεραξία που εκτιμάται ότι θα δημιουργήσει το έργο στο υπόλοιπο οικόπεδο (αυτό που δεν θα απαλλοτριωθεί και θα εφάπτεται με το έργο).

- Να καθιερωθεί υποχρεωτική εγγυοδοσία υπέρ του Δημοσίου μέχρι τον καθορισμό της οριστικής αποζημίωσης. Με άλλα λόγια, να διασφαλίζεται ότι θα επιστρέφει και ο ιδιώτης τη διαφορά στο κράτος (και όχι μόνο το αντίθετο) που προκύπτει από τα δικαστήρια σε σχέση με το ποσό της αποζημίωσης.

Περιβαλλοντικές αδειοδοτήσεις

Πρόκειται για το πιο ακανθώδες από τα τέσσερα θέματα. Μια από τις σκέψεις που υπάρχουν (καθώς οι συζητήσεις βρίσκονται ακόμα σε πρώιμο στάδιο) είναι σε μικρής κλίμακας τροποποιήσεις των έργων να μην απαιτείται αναθεώρηση των περιβαλλοντικών όρων του έργου. Επίσης στη Στρατηγική Μελέτη περιβαλλοντικών Επιπτώσεων του έργου να προβλέπονται συγκεκριμένες θέσεις για δανειοθαλάμους και αποθεσιοθαλάμους.

Οικονομικά ζητήματα

Υπάρχουν πολλά οικονομικής φύσης ζητήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν, με κύρια την ομαλοποίηση της καταβολής της χρηματοδοτικής συμβολής του Δημοσίου για ένα έργο και την επιτάχυνση της επιστροφής του ΦΠΑ. Ανάμεσα σε άλλα ζητήματα εξετάζεται να μεταφερθεί το κόστος μεταφοράς των δικτύων κοινής ωφελείας στο κράτος (μέχρι σήμερα το κάλυπτε ο εκάστοτε οργανισμός, λ.χ. ΔΕΗ, ΕΥΔΑΠ) και να γίνεται από τη Βουλή η έγκριση των MoU (Mamorandum of Understading), για λόγους διαφάνειας. Τέλος, εξετάζεται νομοθετική ρύθμιση για τον έλεγχο και την αποπληρωμή των διεκδικήσεων σε ένα έργο και την επικοινωνία κράτους και παραχωρησιούχου για τα ζητήματα αυτά.

Σύμφωνα με πηγές του υπουργείου Υποδομών, όλες αυτές οι ρυθμίσεις δεν είναι δυνατόν να συμπεριληφθούν σε ένα συνολικό νομοσχέδιο, αλλά θα κατατίθενται σταδιακά στη Βουλή, με τη μορφή τροποποιήσεων. Στόχος είναι ο κύριος όγκος των ρυθμίσεων να κατατεθεί μέχρι το τέλος του φθινοπώρου.

Εν τω μεταξύ, την επόμενη εβδομάδα ξεκινά κύκλος συναντήσεων της ηγεσίας του υπουργείου Υποδομών με εργοληπτικές με μελετητικές οργανώσεις, με αφορμή τα τρία σχέδια νόμου (για τα έργα, τις μελέτες και την ανεξάρτητη αρχή). Κύριοι συζητητές για το νέο πλαίσιο για τα δημόσια έργα θα είναι το ΤΕΕ και οι οργανώσεις ΣΤΕΑΤ, ΣΑΤΕ, ΠΕΣΕΔΕ, ΠΕΔΜΗΕΔΕ KAI ΠΕΔΜΕΔΕ, ενώ για το νέο πλαίσιο για τις μελέτες οι ΣΕΓΜ, ΣΜΕ, ΣΜΕΔΕΚΕΜ, ΤΕΕ και ΓΕΩΤΕΕ. Για το μεν σχέδιο νόμου για τις μελέτες οι συναντήσεις ξεκινούν στις 7 Σεπτεμβρίου και θα ολοκληρωθούν το αργότερο αρχές Οκτωβρίου, ενώ για τα έργα θα ξεκινήσουν 9 Σεπτεμβρίου και θα ολοκληρωθούν στις 30 Σεπτεμβρίου. Μετά την ολοκλήρωση των επαφών, οι όποιες αλλαγές γίνουν δεκτές θα ενσωματωθούν στα σχέδια νόμου, που θα δοθούν για διαβούλευση.

Αρχαιολογικές ανασκαφές

Τρεις είναι οι βασικές κινήσεις που δρομολογούνται σε συνεργασία με το ΥΠΠΟ για την επιτάχυνση των αρχαιολογικών εργασιών:

- Δημιουργείται υπηρεσία στο ΥΠΠΟ που θα παρακολουθεί κεντρικά τα μεγάλα έργα. Με τον τρόπο αυτό, όπου υπάρχει ανάγκη για ανασκαφές σε γρήγορους ρυθμούς, η υπηρεσία θα βοηθά στην ταχύτερη στελέχωση των συνεργείων και μάλιστα με έμπειρους αρχαιολόγους, καθώς μπορούν να προχωρούν γρηγορότερα τις ανασκαφές.

- Προβλέπεται η υπογραφή μνημονίου συνεργασίας ανάμεσα στον εκάστοτε παραχωρησιούχο και την αντίστοιχη αρχαιολογική υπηρεσία, το οποίο θα θεσμοθετεί τον τρόπο επικοινωνίας των δύο πλευρών.

- Πριν από την έναρξη ενός έργου θα ζητείται στρατηγική μελέτη αποτίμησης πιθανών ευρημάτων. Με άλλα λόγια, θα ζητείται από αρχαιολόγους που γνωρίζουν την κάθε περιοχή να τοποθετούνται σε πρώτο επίπεδο σχετικά με την πιθανότητα ανεύρεσης ευρημάτων αρχαιολογικού ενδιαφέροντος σε μια περιοχή (λ.χ. αν γειτνιάζει με άλλους χώρους, αν έχει ανασκαφεί στο παρελθόν εν μέρει κ.λπ.). Αυτό θα βοηθήσει σε πρώτο επίπεδο στη βελτίωση της χάραξης ενός έργου, την καλύτερη αποτίμηση του χρόνου που θα χρειαστεί και των δεσμεύσεων που θα αναλαμβάνει το κράτος έναντι των παραχωρησιούχων.