Επιπτώσεις σε υγεία και περιβάλλον από πιθανές ενεργειακές επενδύσεις στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη

Τα ενεργειακά θέματα και οι πιθανές επιπτώσεις τους στην υγεία των πολιτών και του περιβάλλοντος, φαίνεται ότι απασχολούν πλέον καθημερινά τους πολίτες της περιοχής της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης. Οι αγωγοί πετρελαίου και φυσικού αερίου στην περιοχή της Θράκης, οι γεωτρήσεις πετρελαίου στη θαλάσσια περιοχή της Θάσου, καθώς και οι συζητήσεις για ανθρακική μονάδα στην Καβάλα και καύση για ηλεκτροπαραγωγή των κοιτασμάτων λιγνίτη και τύρφης της πεδιάδας Δράμας, Καβάλας και Σερρών, είναι σαφές ότι αποτελούν κίνδυνο τόσο για το περιβάλλον (ατμόσφαιρα, ύδατα, εδάφη, οικοσύστημα), όσο και για την υγεία του γενικού πληθυσμού και των εργαζομένων.


Συζητώντας ειδικότερα γιά τον Τυρφώνα των Φιλίππων αξίζει να αναρωτηθεί κανείς άν είναι μονόδρομη επιλογή η καύση του για ηλεκτροπαραγωγή. Η εκδοχή αυτή έχει συζητηθεί στο παρελθόν τουλάχιστο δυό φορές: στις αρχές της δεκαετίας του 1970, οπότε είχε μονοδρομηθεί η συνεργασία με την σοβιετική εταιρεία Energomassexport για ανάπτυξη ατμοηλεκτρικών σταθμών, πρόγραμμα που εγκαταλείφθηκε στο παρά πέντε μετά τις κινητοποιήσεις των αγροτών της περιοχής και τη συμμετοχή στις διαμαρτυρίες και του τότε κ.κ. Αμβρόσιου, Μητροπολίτη Ελευθερουπόλεως. Ακολούθως επανήλθε το θέμα στα τέλη της δεκαετίας του 1980 με τη διατύπωση από την πλευρά της ΔΕΗ της πρόθεσής της για ανάπτυξη 6 ατμοηλεκτρικών σταθμών, που θα χρησιμοποιούσαν ως καύσιμο για ηλεκτροπαραγωγή τους λιγνίτες της Μαυρολεύκης και την τύρφη Φιλίππων. Μετά από κινητοποιήσεις των πολιτών της Δράμας και παρά το γεγονός ότι οι προθέσεις της ΔΕΗ ήταν ήδη ενταγμένες στο δεκαετές πρόγραμμα της επιχείρησης, στις αρχές της δεκαετίας του 1990 αποσύρθηκε και πάλι λόγω της ασυμφωνίας της τοπικής κοινωνίας, όπου δραστηριοποιήθηκε η συντριπτική πλειοψηφία των τοπικών φορέων με πρωτοβουλία πρωτίστως της Οικολογικής Κίνησης Δράμας και πρωτεργάτη τον Καθηγητή κ. Κ. Δοματζόγλου.

Για τον αγωγό πετρελαίου Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολη έχει γίνει ήδη πολύς λόγος, με πρωταγωνιστικό ρόλο του Ιατρικού Συλλόγου Εβρου και του Προέδρου του Δρ. Δ. Αναστασιάδη. Επιπροσθέτως, παρά το γεγονός ότι έχουν εγκαταλειφθεί τα ερευνητικά προγράμματα που είχαν ξεκινήσει στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης σε συνεργασία με την Επιτροπή Διαβούλευσης Αγωγού, συνεχίζονται από το Εργαστήριο Υγιεινής και Προστασίας Περιβάλλοντος της Ιατρικής Σχολής ΔΠΘ όσες μελέτες εντάσσονται στα γνωστικά πεδία του. (Ηδη έχει εκδοθεί ένα τεύχος 60 σελίδων, που αφορά Ζητήματα Δημόσιας Υγείας και Δημόσιας Υγιεινής σχετικά με τη συζητούμενη κατασκευή και λειτουργία του Πετρελαιαγωγού Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολη, δεύτερη κατά σειρά έκδοση στα πλαίσια της ενότητας Κείμενα Εργασίας και Τεκμηρίωσης στην Περιβαλλοντική Εκπαίδευση και την Αγωγή και Προαγωγή Υγείας, ηλεκτρονικά διαθέσιμο στην ιστοσελίδα http://utopia.duth.gr/~tconstan/agwgos2.pdf).

Πολύ ενδιαφέρουσα θα ήταν η εκδοχή της πολυεπιστημονικής προσέγγισης για το σύνολο των υγειονομικών και περιβαλλοντικών επιπτώσεων των σχετιζόμενων με την ενέργεια αναπτυξιακών προθέσεων στην περιοχή μας, με τη συμμετοχή όλων των εμπλεκόμενων επιστημονικών φορέων της περιοχής της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης. Το μείζον θέμα είναι η συνεχής παρακολούθηση της ποιότητας υδάτων, εδαφών και αέρα, ανεξάρτητα από τις όποιες επενδυτικές δράσεις. (Αλλωστε, ακόμα και η γεωργική εκμετάλλευση εμπεριέχει κινδύνους τόσο για τον γενικό πληθυσμό, όσο και για τους εργαζόμενους. Ειδικά μάλιστα για τους αγρότες της περιοχής είναι σε εξέλιξη σχετικές μελέτες του Εργαστηρίου Υγιεινής και Προστασίας Περιβάλλοντος της Ιατρικής Σχολής ΔΠΘ, που μέχρι τώρα έχουν δείξει επιβάρυνση του υδροφόρου ορίζοντα σε περιοχές εντατικών καλλιεργειών).

Βεβαίως, το πρώτιστο μέλημα θα πρέπει να είναι η ανάπτυξη στα πλαίσια της αειφορίας, αλλά ειδικά για την περίπτωση του Τυρφώνα των Φιλίππων η εκδοχή της καύσης για ηλεκτροπαραγωγή δεν φαίνεται να συνάδει διόλου με αειφορία, αφού πρόκειται για αυτονόητα καταστροφική μέθοδο. Αν πρέπει υποχρεωτικά να γίνει «αξιοποίηση» του Τυρφώνα της πεδιάδας Φιλίππων - Δράμας με στόχο να υπάρξουν ενεργειακά οφέλη, ακόμα και η εκδοχή της καλλιέργειας ενεργειακών φυτών, προφανώς είναι πλέον συμφέρουσα και θα άξιζε τον κόπο να απασχολήσει τόσο τους ειδικούς επιστήμονες, όσο και τους καλλιεργητές. Φυσικά παραμένει το θέμα της παραγωγής διοξειδίου του άνθρακα σε μια περίοδο που η διεθνής κοινότητα έχει ευαισθητοποιηθεί στα ζητήματα της κλιματικής αλλαγής και των επιπτώσεων στην υγεία των πολιτών και του πλανήτη και δεν μπορεί να αναδεικνύεται ως μείζον ζήτημα η οικονομοτεχνικής φύσης πρόθεση εμπλοκής ιδιωτών στην παραγωγή ενέργειας. Θα μπορούσε να ιδρυθεί από τοπικούς φορείς μια εταιρεία για την καλλιέργεια ενεργειακών φυτών (με τη συμβολή συναδέλφων της Πολυτεχνικής Σχολής ΔΠΘ, οι οποίοι διαθέτουν σχετική τεχνογνωσία), λειτουργώντας ανταγωνιστικά σε εταιρείες, που πιθανόν έχουν την πρόθεση της καύσης των κοιτασμάτων για ηλεκτροπαραγωγή.

Θ.Κ. Κωνσταντινίδης

Αν. Καθηγητής Ιατρικής Σχολής ΔΠΘ