ΚΕΠΚΑ: Πρόταση για τον Τοπικό Πόρο Ανάπτυξης
(«ΤΟΠΙΚΟΣ ΠΟΡΟΣ ΒΙΩΣΙΜΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ»)
Το Κέντρο Προστασίας Καταναλωτών (ΚΕ.Π.ΚΑ.) Νομού Κοζάνης, συνεπές με τους καταστατικούς του στόχους, αποφάσισε να συμμετάσχει στη δημόσια διαβούλευση αναφορικά με το Ε.Α.Π. 2012-2016 και τον ‘τοπικό πόρο βιώσιμης ανάπτυξης’, καταθέτοντας την παρούσα πρόταση:
Α. ΓΕΝΙΚΑ – ΟΡΙΣΜΟΣ ΒΙΩΣΙΜΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ
Κοινή συνισταμένη των έως σήμερα τοποθετήσεων για το θέμα αποτελεί η άποψη ότι η έως τώρα διάθεση του Πόρου Βιώσιμης Ανάπτυξης δεν ήταν η καλύτερη δυνατή.
Με το παρόν δεν κατατίθεται μία ολοκληρωμένη πρόταση, αλλά μία προσέγγιση και ένας ορισμός του όρου «Βιώσιμη Ανάπτυξη». Τούτο δεν στερείται καθόλου πρακτικής σημασίας: εάν όλοι οι εμπλεκόμενοι είναι σύμφωνοι στο τι τελικά είναι η «Βιώσιμη» ή «Αειφόρος» ανάπτυξη, τότε απλοποιείται η διαχείριση του Πόρου, εφόσον όλες οι σχετικές προτάσεις θα κινούνται σε έναν συγκεκριμένο χώρο.
Καταρχήν από το γράμμα και το πνεύμα του ν. 2446/1996 (άρθρο 20), με τον οποίο καθιερώθηκε ο Τοπικός Πόρος Βιώσιμης Ανάπτυξης, συνάγεται ότι ο Τοπικός Πόρος πρέπει να αποβλέπει στην Βιώσιμη, Αειφόρο Ανάπτυξη. Αναφέρει το άρθρο 20: «Τα κονδύλια που θα προκύψουν από την επιβολή του παραπάνω τέλους (0,4% επί του κύκλου εργασιών της ΔΕΗ) θα χρησιμοποιηθούν για τη χρηματοδότηση συγκεκριμένων έργων υποδομής, ανάπτυξης και προστασίας περιβάλλοντος των Νομών Φλώρινας, Κοζάνης και Αρκαδίας». Το τρίπτυχο υποδομή-ανάπτυξη-περιβάλλον παραπέμπει με κλειστά μάτια στην έννοια της βιώσιμης, αειφόρου αναπτύξεως.
Αλλά και από τον σκοπό του νόμου καταλήγουμε στο ίδιο συμπέρασμα. Συγκεκριμένα, η υπερεντατική εκμετάλλευση του λιγνίτη της περιοχής από τη ΔΕΗ συνιστά ουσιαστικά απομύζηση του φυσικού της πλούτου και εξάντληση των τοπικών φυσικών αποθεμάτων μέσα σε 70-100 χρόνια από την έναρξη της λειτουργίας της ΔΕΗ στην περιοχή, με παράλληλη επιβάρυνση του περιβάλλοντος και υποβάθμιση του τοπικού τοπίου της περιοχής μας.
‘Τοπικός Πόρος Ανάπτυξης’ =Βιώσιμη Ανάπτυξη, λοιπόν. Τι όμως είναι η Βιώσιμη, Αειφόρος Ανάπτυξη; Τι ακριβώς σημαίνει, πώς προέκυψε και ποια η σημερινή της θέση;
Τον αρχικό ορισμό της αειφόρου ανάπτυξης τον έδωσε ο -πρόσφατα αποθανών- φιλόσοφος John Rawls στο μνημειώδες έργο του Μια Θεωρία της Δικαιοσύνης (1972). Ο Rawls θεώρησε ότι οι μελλοντικές γενιές αδικούνται από τις πολιτικοοικονομικές επιλογές των προηγούμενων γενιών, καθόσον ούτε τις επιθυμίες τους μπορούν να αρθρώσουν ούτε και μπορούν να διαπραγματευτούν με τις σημερινές γενιές.
Ο Rawls ισχυρίστηκε ότι ένας τρόπος για να συναγάγουμε γενικές αρχές δικαιοσύνης είναι να τοποθετήσουμε, υποθετικά, κάθε άτομο σε μία θέση πίσω από ένα ‘πέπλο άγνοιας’. Το πέπλο αυτό άγνοιας θα τους εμπόδιζε να γνωρίζουν την τελική τους θέση στην κοινωνία, εάν δηλ. ανήκουν σε προηγούμενη ή επόμενη γενιά. Πίσω, λοιπόν, από αυτό το πέπλο, οι άνθρωποι θα αποφάσιζαν τους κανόνες διακυβέρνησης της κοινωνίας που θα ήθελαν, μετά δε από την απόφαση αυτή θα υποχρεώνονταν να ζήσουν στην κοινωνία αυτή.
Η προσέγγιση αυτή θα σήμαινε μια υποθετική συνάντηση όλων των μελών των σημερινών και μελλοντικών γενιών ώστε να αποφασίσουν σχετικά με τους κανόνες για την κατανομή των πόρων μεταξύ των γενιών. Και επειδή τα μέλη, στο υποθετικό πάντα παράδειγμα του Rawls, δεν είναι δυνατό, λόγω του πέπλου άγνοιας, να γνωρίζουν τη γενιά στην οποία τελικά θα ανήκουν, δεν θα είναι ούτε υπερβολικά εκμεταλλευτές (μήπως και αποτελέσουν μέλη μεταγενέστερης γενιάς) ούτε όμως και υπερβολικά συντηρητικοί (μήπως και αποτελέσουν μέλη προγενέστερης γενιάς). Με τον τρόπο αυτό θα προέκυπτε το κριτήριο βιωσιμότητας ή αειφορίας, το οποίο υποδηλώνει ότι οι μελλοντικές γενιές δεν πρέπει να αφεθούν σε χειρότερη θέση απ’ ό,τι οι σημερινές. Κατανομές που φτωχαίνουν τις μελλοντικές γενιές προκειμένου να πλουτίσουν τις τωρινές είναι, σύμφωνα με το κριτήριο αυτό, κατάφωρα άδικες.
Ουσιαστικά, το κριτήριο της αειφορίας υπονοεί ότι οι προηγούμενες γενιές έχουν το δικαίωμα να χρησιμοποιούν τους φυσικούς πόρους –και να τους στερούν έτσι από τις επόμενες γενιές- εάν και εφόσον η ευημερία των μελλοντικών γενιών παραμένει στο ίδιο επίπεδο με εκείνο όλων των προηγούμενων. Είναι λοιπόν δυνατό να χρησιμοποιούνται οι φυσικοί πόροι (ακόμη και οι εξαντλήσιμοι) με την προϋπόθεση ότι διασφαλίζονται τα συμφέροντα των μελλοντικών γενιών, ότι δηλ. τα κέρδη μοιράζονται κατάλληλα μεταξύ των γενιών.
Το στοίχημα λοιπόν του Τοπικού Πόρου Ανάπτυξης είναι αυτό ακριβώς: πώς θα κάνουμε την περιοχή μας ανθρώπινη, με καθαρό και αναβαθμισμένο περιβάλλον και δομές ανάπτυξης τέτοιες, που να κρατάν τον κοζανίτη του 2100 (πάντως μετά το κλείσιμο της ΔΕΗ) στην περιοχή μας. Πώς θα γίνουνε τέτοιες επενδύσεις ήδη από σήμερα, οι οποίες θα αποδίδουν για τα επόμενα 100 χρόνια και θα δημιουργήσουν ένα τέτοιο περιβάλλον και τέτοιες δομές που θα εξασφαλίσουν αυτοδύναμη τάση ανάπτυξης της περιοχής μας.
Β. ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΑ ΕΠΙ ΤΩΝ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΩΝ ΑΞΟΝΩΝ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ:
Σε κάθε πρόταση πρέπει να έχουμε στο νου μας το γράμμα και το πνεύμα του άρθρου 20 του νόμου 2446/1996, που αναφέρεται μόνον σε έργα «υποδομής, ανάπτυξης και προστασίας περιβάλλοντος».
Θεωρούμε πιο στέρεη την αναφορά ευθέως στο νόμο, διότι η αναφορά στην υπουργική απόφαση δημιουργεί ερμηνευτικά θέματα (ας μην ξεχνάμε ότι έχουν εκδοθεί αρκετές υπουργικές αποφάσεις και ότι παρεμπιπτόντως μία από αυτές είχε ελεγχθεί ως προς την συνταγματικότητά της).
Αναφορικά με τον 1ο Άξονα (Στήριξη του παραγωγικού περιβάλλοντος): Σε γενικές γραμμές είμαστε σύμφωνοι. Πρέπει, όμως, σε κάθε έργο, να εκτιμάται η όσο το δυνατόν πιο μακροπρόθεσμη απόδοσή του, η όσο το δυνατόν δηλαδή απόδοση των έργων επ’ ωφελεία των επόμενων γενεών.
Τα ίδια ισχύουν και με τον 2ο Άξονα (Ενίσχυση και αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού).
Αναφορικά με τον 3ο Άξονα [Βελτίωση του περιβάλλοντος (ανθρωπογενούς και φυσικού), της ποιότητας ζωής και της κοινωνικής συνοχής]: Θεωρούμε ότι πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στην βελτίωση του φυσικού περιβάλλοντος (το οποίο και πάσχει).
Διαφωνούμε με την στήριξη του ερασιτεχνικού αθλητισμού. Χωρίς να θέλουμε να γίνουμε δυσάρεστοι και με δεδομένη την αγάπη μας για τον ερασιτεχνικό αθλητισμό, όμως: α) η στήριξη του ερασιτεχνικού αθλητισμού από τον πόρο βιώσιμης ανάπτυξης εκφεύγει των ορίων του νόμου, β) υπάρχουν άλλοι υπόχρεοι και δομές για την στήριξή του.
Θα θέλαμε περισσότερες διευκρινίσεις για την δράση «εφαρμογή προγράμματος κοινωνικής εργασίας», ώστε να μπορέσουμε να κατανοήσουμε την λογική της ένταξής της στον πόρο βιώσιμης ανάπτυξης.
Πρέπει, επίσης, να ξεκαθαριστεί ότι ο πόρος βιώσιμης ανάπτυξης επ’ ουδενί δεν θα αναλάβει μέρος του κόστους για την μετεγκατάσταση οικισμών (π.χ. Ακρινής), όταν τούτο αποτελεί συνταγματική υποχρέωση της υπερής η απαλλοτρίωση ΔΕΗ Α.Ε.
Αναφορικά με τον 4ο Άξονα (Στήριξη και ανάδειξη του πολιτισμού και του τουρισμού). Διαφωνούμε με την ενίσχυση των ‘θεσμοθετημένων πολιτιστικών δραστηριοτήτων’, ιδίως όταν αυτές αναφέρονται στις ετήσιες εκδηλώσεις κάθε πολιτιστικού συλλόγου. Η συμπάθειά μας προς όλους τους συλλόγους είναι δεδομένη.
Όλων μας, όμως, η προτεραιότητα, πρέπει να είναι η συμφωνία με το γράμμα και το πνεύμα του νόμου, το οποίο στο σημείο αυτό παραβιάζεται. Όλων μας, όμως, η προτεραιότητα, πρέπει να είναι οι μελλοντικές γενεές.
Θα μπορούσε να ενταχθεί δράση που να αφορά ειδικώς στον τουρισμό, με ενίσχυση περιοχών ή πρωτοβουλιών που θα αποδώσουν μελλοντικά.
Αναφορικά με τον 5ο Άξονα: σε γενικές γραμμές είμαστε σύμφωνοι. Τονίζουμε ότι σε όλους τους Άξονες θα προτιμούσαμε λίγα και μεγάλα έργα, τα οποία θα αποδώσουν και στις μελλοντικές γενιές, παρά την πολυδιάσπαση των πόρων.
Αναφορικά με τον 6ο Άξονα: σε γενικές γραμμές είμαστε επίσης σύμφωνοι. Θα πρέπει το κόστος του άξονα αυτού να είναι κατά το δυνατόν περιορισμένο υπέρ των αξόνων που αφορούν το περιβάλλον και τις υποδομές (και γενικά η σχετική δαπάνη να μην είναι ποσοστιαία, αλλά συγκεκριμένη).
Επικροτούμε την δημόσια διαβούλευση για ένα τόσο σημαντικό θέμα της τοπικής κοινωνίας και επιθυμούμε να εισακούονται οι απόψεις και των κοινωνικών φορέων και κατά την διάρκεια της υλοποίησης του προγράμματος.
Επιθυμούμε, τέλος, την δημοσιοποίηση των προτάσεων όλων όσοι υπέβαλαν προτάσεις
Με εκτίμηση,
Για το Δ.Σ. του ΚΕ.Π.ΚΑ. Ν. Κοζάνης
Ο Πρόεδρος Η Γ. Γραμματέας
Γιάννης Θεοφύλακτος Θωμαή Παπατόλιου
Δημοσίευση σχολίου