Ευάγγελος Καρλόπουλος: Απορίες και προβληματισμοί για το Φ/Β Πάρκο των 200 MW

Με επίσημα καταγεγραμμένη πλέον τη βούληση της κυβέρνησης να κατασκευάσει το φωτοβολταϊκό (Φ/Β) πάρκο των 200 MW στην περιοχή μας, θα ήθελα να επικοινωνήσω τους ακόλουθους προβληματισμούς:

1. Σε παγκόσμιο επίπεδο, το μέγεθος των μεγαλύτερων Φ/Β πάρκων ξεπερνά οριακά τα 100 MW. Στην Ευρώπη συγκεκριμένα, το μεγαλύτερο πάρκο ισχύος 70 MW εγκαινιάστηκε πρόσφατα στην Ιταλία σε μια έκταση 850.000 m2. Περιορισμοί στη χρήση γης, στα συστήματα μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας αλλά και θέματα σύνθετων περιβαλλοντικών επιπτώσεων, αποθαρρύνει την κατασκευή πάρκων μεγαλύτερης δυναμικότητας. Γενικότερα, τα Φ/Β πάρκα με υψηλή συγκέντρωση ισχύος κατασκευάζονται συνήθως κοντά σε μεγάλα αστικά κέντρα, εκεί που απαιτείται ηλεκτρική ενέργεια σε ώρες αιχμής και μάλιστα κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, μειώνοντας έτσι τις απώλειες μεταφοράς και την καταπόνηση του δικτύου. Επιπλέον, τα φωτοβολταϊκά είναι ιδανικά για διανεμημένη συμπαραγωγή και πολύ λιγότερο για συγκεντρωμένη παραγωγή.

2. Εξηγούμαι για το τι εννοώ «σύνθετη περιβαλλοντική επίπτωση». Στην έρημο της Καλιφόρνιας για παράδειγμα, σε μια περιοχή με 360 ημέρες ηλιοφάνεια το χρόνο, δεν δόθηκε άδεια κατασκευής Φ/Β πάρκου ισχύος 125 MW για περιβαλλοντικούς λόγους. Σύμφωνα με μελέτες του Πανεπιστημίου του Michigan, η τεράστια έκταση του πάρκου θα «αποσυντόνιζε» περισσότερα από 300 είδη εντόμων τα οποία λόγω της φωταύγειας θα εκλάμβαναν τα panels ως μεγάλη «λίμνη». Θα εναπόθεταν τα αυγά τους πάνω στο πάρκο με κίνδυνο κατάρρευσης της φυσικής διατροφικής αλυσίδας αλλά και της αγροτικής παραγωγής. Όσο υπερβολικό και αν ακούγεται, κάποιοι προβληματίστηκαν σοβαρά και εξέτασαν εναλλακτικά σενάρια της επένδυσης.

3. Πριν από αρκετά χρόνια στην περιοχή του Ruhr στη Γερμανία, προκειμένου να σηματοδοτήσουν τη στροφή στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, αποφάσισαν την κατασκευή του τότε μεγαλύτερου Φ/Β πάρκου στον κόσμο. Οι τοπικές αρχές σε συνεργασία με τα Πανεπιστήμια και τον «ΟΑΕΔ» της περιοχής, εκπαίδευσαν για 9 μήνες άνεργους τεχνίτες και απλούς «τζαμάδες» και κατασκεύασαν το πάρκο με τη γνωστή, αλάνθαστη γερμανική πρακτική «100%-Made in Germany». Ώριμα μηνύματα περιφερειακής αναπτυξιακής πολιτικής, ολοκληρωμένος σχεδιασμός, ξεκάθαροι στόχοι, ουσιαστικά οφέλη για την τοπική κοινωνία.

4. Σύμφωνα με τις εξαγγελίες της κυβέρνησης, το σχεδιαζόμενο πάρκο στην περιοχή μας θα κοστίσει 600 εκ. ευρώ και θα έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα (CO2) κατά 300.000 τόνους ετησίως. Δυστυχώς, δεν γνωρίζουμε με ποιες παραδοχές εκτιμήθηκε η συγκεκριμένη μείωση του CO2 και αν βεβαίως υπολογίστηκε με όρους Ανάλυσης Κύκλου Ζωής (ΑΚΖ) της συνολικού εγχειρήματος. Βέβαια, οι 300.000 τόνοι CO2 ακούγονται εντυπωσιακά ως μέγεθος, αλλά αντιστοιχούν στο πενιχρό 0,6% των ετησίων δικαιωμάτων εκπομπών της Ελλάδας στον τομέα της ηλεκτροπαραγωγής. Μιλάμε πρακτικά για ένα τεράστιο κόστος ανά τόνο διοξειδίου του άνθρακα που δεν θα εκπέμπεται. Επιπλέον, η μείωση αυτή ουδόλως θα βελτιώσει τις περιβαλλοντικές συνθήκες της περιοχής μας δεδομένου ότι το CO2 δεν είναι ρύπος αλλά «αέριο του θερμοκηπίου» με πλανητική και όχι τοπική ή περιφερειακή επίπτωση. Σαφέστατα όμως θα μας φέρει πιο κοντά στην επίτευξη του στόχου «20-20-20».

5. Ακόμη και αν δεχτούμε ως ρεαλιστικό το νούμερο των 300.000 τόνων CO2, επιβάλλεται να γίνει μια πολυ-κριτηριακή ανάλυση της επένδυσης. Θα ήταν πρωτίστως χρήσιμο για την κυβέρνηση να αποκλειστούν ή να αναδειχθούν εναλλακτικά σενάρια τα οποία θα μείωναν ισόποσα τις εκπομπές CO2, με το ελάχιστο δυνατό κόστος, αλλά δίνοντας παράλληλα ουσιαστικά οφέλη με υψηλή προστιθέμενη αξία για την περιοχή μας. Για παράδειγμα, παράλληλα με ένα Φ/Β των 40 - 60 MW, θα μπορούσε να εξεταστεί η κατασκευή μικρού και μεσαίου μεγέθους συμπαραγωγικών μονάδων θερμότητας και ηλεκτρισμού με χρήση βιομάζας και ξηρού λιγνίτη ως καύσιμο εφεδρείας, για να καλύπτονται πιθανά κενά στην εφοδιαστική αλυσίδα. Όταν σε πέντε με έξι χρόνια το πετρέλαιο αγγίξει τα 150 δολάρια το βαρέλι, τότε να δώ με τι κόστος θα θερμαίνονται στα Σέρβια, στην Αιανή ή τη Σιάτιστα. Ερωτήματα και προβληματισμούς θέτω και τίποτα περισσότερο.

6. Ελπίζω να γνωρίζουν οι ιθύνοντες το τι σημαίνει να κατασκευάσεις Φ/Β πάρκο σε μια περιοχή που περιβάλλεται από ορυχεία. Σε κάθε περίπτωση, δεν θα ήταν άσχημο ακόμη και αύριο να τοποθετήσουν δοκιμαστικά μερικά τετραγωνικά μέτρα ομοιώματα panels και να μετρήσουν την σκόνη που θα εναποτίθεται πάνω σε αυτά. Αν χρειαζόμαστε χιλιάδες κυβικά μέτρα νερού για να ξεπλένουμε την τέφρα που θα κατακάθεται στο «μεγαλύτερο φωτοβολταϊκό πάρκο του κόσμου», δεν θα έχουμε καταφέρει και πολλά, πρωτίστως με όρους πράσινης ανάπτυξης.

7. Συμφωνώ απόλυτα με τη δημιουργία του εργοστασίου κατασκευής των panels και του σχετικού εξοπλισμού. Θεωρώντας βέβαια ότι θα δημιουργηθεί μια σύγχρονη μονάδα με ενσωματωμένα τμήματα έρευνας, ανάπτυξης, παραγωγής και προώθησης των προϊόντων. Αν είναι να δημιουργηθεί μια «αποθήκη» που απλά θα συναρμολογεί εισαγόμενο εξοπλισμό, τότε μάλλον κινούμαστε σε λάθος κατεύθυνση. Μάλλον θα επιδοτούμε θέσεις εργασίας στη Γερμανία ή στην Κίνα.

Οι σημερινές επιλογές στην ενεργειακή πολιτική και μάλιστα κάτω από ασφυκτικά χρηματοδοτικά πλαίσια, θα μας ακολουθούν για δεκαετίες. Απαιτείται ολοκληρωμένος σχεδιασμός, ξεκάθαρη στόχευση, ορθολογισμός, σύνεση και ουσιαστική διαβούλευση με τις τοπικές κοινωνίες.

Ευάγγελος Καρλόπουλος
Χημικός Μηχανικός