Ιδού το ενεργειακό βαλκανικό φιλέτο
Στάδιον δόξης λαμπρόν για ξένες επενδύσεις που θα αξιοποιήσουν πλουτοπαραγωγικές πηγές και τον ορυκτό πλούτο και θα αναπτύξουν ενεργειακά δικτύα διαγράφεται στα Βαλκάνια.
Οι σχετικές υποδομές στην περιοχή -με εξαίρεση ίσως την Κροατία- είναι ιδιαίτερα υποβαθμισμένες λόγω των κακών επιλογών στο παρελθόν και των άμεσων ή έμμεσων συνεπειών της επέμβασης στην πρώην Γιουγκοσλαβία.
Γι' αυτό «χρειαζόταν» η Ευρωπαϊκή Ενωση να ορίσει αυστηρό ρυθμιστικό πλαίσιο και, επικαλούμενη την εναρμόνιση των οικονομιών των κρατών της περιοχής με τα ευρωπαϊκά πρότυπα, να απελευθερώσει στην ουσία την αγορά για τη μαζική εισροή άμεσων ξένων επενδύσεων, ικανών να αναζωογονήσουν την ενεργειακή υποδομή της κάθε χώρας.
Ωστόσο, η πιο αξιόλογη επιχειρηματική κίνηση στον ενεργειακό τομέα, την τελευταία δεκαετία, είναι η δημιουργία δικτύου πρατηρίων βενζίνης από τα ΕΛ.ΠΕ. στη Σερβία, την ΠΓΔΜ και την Αλβανία. Το 2007 άρχισε και η κατασκευή της προέκτασης, κατά 60 χλμ., του αγωγού που συνδέει τη Θεσσαλονίκη με τα Σκόπια (με το σοβιετικής εποχής διυλιστήριο ΟΚΤΑ), ιδιοκτησίας των ΕΛ.ΠΕ., με στόχο τις αγορές της Πρίστινας και της Νις.
Η παροχή πετρελαίου μέσω του αγωγού αυτού μπορεί να φτάσει τα 50.000 βαρέλια ημερησίως ενώ σήμερα ο μέσος όρος κυμαίνεται στα 20.000.
Τα ΕΛ.ΠΕ. δραστηριοποιούνται και στο Μαυροβούνιο από το 2002 με την εξαγορά του 54,35% της κρατικής εταιρείας πετρελαίου Jugopetrol Α.D. Kotor (JPK), η οποία κατέχει τα δικαιώματα έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων σε τρεις θαλάσσιες περιοχές της χώρας.
Η Αλβανία, η Βοσνία-Ερζεγοβίνη, η Κροατία, η ΠΓΔΜ, το Μαυροβούνιο και η Σερβία έχουν κοινά χαρακτηριστικά:
* Την υπερβολική κατανάλωση άνθρακα και λιγνίτη για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.
* Την υψηλή εξάρτηση από εισαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου.
* Το ανεπαρκές δίκτυο διασύνδεσης στην περιοχή.
* Τη σοβαρή έλλειψη ενεργειακής απόδοσης.
* Την απουσία από τις αγορές.
Ετσι αντιμετωπίζουν και κοινές προκλήσεις:
* Για την αύξηση της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας.
* Για τη μείωση της εξάρτησης από τη Ρωσία.
* Για την ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Οι χώρες αυτές διαφοροποιούνται ως προς την αναζήτηση πιθανών ενεργειακών πόρων και ακολουθούν διαφορετικά ενεργειακά και περιβαλλοντικά πρότυπα και στόχους.
Ανθρακας Στα δυτικά Βαλκάνια, όπως και στην Πολωνία, τη Βουλγαρία, την Εσθονία και την Τσεχία, ο άνθρακας εξακολουθεί να κατέχει μεγαλύτερο μερίδιο από το πετρέλαιο στην ενεργειακή αγορά.
Η παραγόμενη ηλεκτρική ενέργεια από άνθρακα αντιστοιχεί στο 100% στο Κοσσυφοπέδιο, στο 80% στην ΠΓΔΜ, στο 60% στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη και στο 20% στην Κροατία και το Μαυροβούνιο.
Στη Σερβία, η ηλεκτροπαραγωγή από άνθρακα εξασφαλίζει το 60% της ενεργειακής παραγωγής και καλύπτει σχεδόν το 40% της ζήτησης. Μόνη χώρα απεξαρτημένη από τον άνθρακα είναι η Αλβανία, που παράγει ηλεκτρική ενέργεια από τους τρεις υδροηλεκτρικούς σταθμούς που διαθέτει.
Φυσικό αέριο Το μερίδιο του φυσικού αερίου στην ενεργειακή αγορά είναι μικρό αλλά πολύ σημαντικό.
Η περιοχή είναι σχεδόν αποκλειστικά εξαρτημένη από τις ρωσικές εξαγωγές, όπως επιβεβαιώθηκε το 2009, κατά τη ρωσο-ουκρανική κρίση.
Το ρωσικό φυσικό αέριο διοχετεύεται στην Κροατία, τη Σερβία και τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, μέσω αγωγού, της σοβιετικής περιόδου, από την Ουγγαρία.
Εκτός από την Κροατία, που παράγει το 60% των αναγκών της σε φυσικό αέριο, από τις άλλες χώρες μόνο η Σερβία εκμεταλλεύεται το μικρό αριθμό αποθεμάτων της, που δεν καλύπτουν όμως πάνω από το 7% των αναγκών της, ενώ η Αλβανία καταναλώνει αμελητέες ποσότητες φυσικού αερίου (λιγότερο από το 0,6%) που παράγει η ίδια.
Πετρέλαιο Μόνο η Κροατία, η Σερβία και η Αλβανία παράγουν σημαντικές ποσότητες πετρελαίου, που δεν μπορούν ωστόσο να καλύψουν παρά μόνο το 20% της εγχώριας κατανάλωσης.
Η Κροατία και η Σερβία διαθέτουν τις μεγαλύτερες εγκαταστάσεις διύλισης στην περιοχή, από όπου εξάγονται παράγωγα πετρελαίου στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη και στο Μαυροβούνιο.
Η Βοσνία-Ερζεγοβίνη καλύπτει το 100% των αναγκών της σε πετρέλαιο από τη Ρωσία, η οποία εξασφαλίζει τα 2/3 του συνόλου των εισαγωγών της Σερβίας, της Κροατίας και της ΠΓΔΜ.
Η Αλβανία έχει κάνει πάντως ένα βήμα «ανεξαρτητοποίηση», παραχωρώντας άδειες για εντοπισμό υδρογονανθράκων και αξιοποιώντας με σύγχρονες μεθόδους τα κοιτάσματα που έχουν βρεθεί στην ενδοχώρα. Τροφοδοτεί, δε, με πετρέλαιο το Κοσσυφοπέδιο, ενώ η Ελλάδα, μέσω των ΕΛ.ΠΕ. και του αγωγού Θεσσαλονίκης-Σκοπίων, καλύπτει τις ανάγκες της ΠΓΔΜ.
Υποδομές Τα δίκτυα μεταφοράς πετρελαίου και φυσικού αερίου μπορούν να χαρακτηριστούν το λιγότερο ανεπαρκή.
Το σύστημα αγωγών Adria, συμφερόντων της κροατικής Janaf και της σερβικής Nafta, αποτελεί τη μοναδική πετρελαϊκή αρτηρία στην περιοχή, χωρίς να περιλαμβάνει την ΠΓΔΜ και την Αλβανία.
Η εικόνα σε ολόκληρη την περιοχή των δυτικών Βαλκανίων δεν είναι καλύτερη όσον αφορά το φυσικό αέριο.
Ορυκτός πλούτος Χρυσός, άργυρος, νικέλιο, χρώμιο, μόλυβδος, βωξίτης, χαλκός, χαλαζίας, μαγνήσιο, κοβάλτιο, αρσενικό και σίδηρος υπάρχουν σε αφθονία στο υπέδαφος των δυτικών Βαλκανίων, σύμφωνα με ευρωπαϊκές πανεπιστημιακές μελέτες.
Η περιοχή του Κοσσυφοπεδίου, πέμπτη σε αποθέματα λιγνίτη στον κόσμο, καθίσταται αδιαμφισβήτητα «κλειδί» για τον ενεργειακό χάρτη της Ευρώπης. *
Δημοσίευση σχολίου