Λ. Τσικριτζής: .. και λίγη Προϊστορία περί του Φωτοβολταϊκού της Κοζάνης και άλλων τινών

Είκοσι χρόνια για να γίνει ένα βήμα (κι αυτό μισό..). Πώς φτάσαμε ως εδώ ; Πίσω από τις ηχηρές δηλώσεις της ηγεσίας, κεντρικής και τοπικής, υπάρχει η αλήθεια των γεγονότων:

1990. Με αφορμή τις κινητοποιήσεις εναντίον της 5ης λιγνιτικής μονάδας της ΔΕΗ στον Άγιο Δημήτριο η Οικολογική Κίνηση Κοζάνης προτείνει ως μεταβατική λύση (σε συνεργασία με τον Καθηγητή κ. Λέφα), την ενίσχυση δύο μονάδων της ΔΕΗ με φυσικό αέριο (συνδυασμένος κύκλος), καθώς και τη στροφή στις Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ), οι οποίες ήταν καθηλωμένες στο πενιχρό ποσοστό 2 % !! Ανταπόκριση καμία.
1992, Παγκόσμια Διάσκεψη στο Ρίο για το κλίμα. Εκκλήσεις να μειωθούν τα ρυπογόνα ορυκτά καύσιμα, μεταξύ των οποίων και ο λιγνίτης. Η Ελλάδα κωφεύει. Στην Κοζάνη η τοπική ηγεσία βουλευτών δημάρχων νομαρχών, συνδικαλιστών αγοράζει ωτοασπίδες και δεν ακούει τίποτα. Συνεχίζει να υμνεί το εθνικό καύσιμο, ενώ οι Οικολόγοι φωνάζουν επί ματαίω για σταδιακή μείωση του λιγνίτη και παράλληλες πράσινες επενδύσεις στην περιοχή, πριν αυτή φτάσει σε αδιέξοδο.
1997, Κιότο. Διεθνής συμφωνία πολλών κρατών να μειώσουν τα αέρια του θερμοκηπίου. Η Ελλάδα υπογράφει, αλλά καταφέρνει αντί για μείωση να κερδίσει αύξηση του CO2 κατά 25% και μεταθέτει τα «περιβαλλοντικά χρέη» για το μέλλον (Ελληνάρες παντού). Ο κόσμος έστω και αργά καταλαβαίνει ότι η υπερθέρμανση του πλανήτη, (για την οποία οι Ευρωπαίοι Πράσινοι φωνάζουν πολλά χρόνια), αλλάζει το παγκόσμιο σκηνικό. Πολλές χώρες αυξάνουν θεαματικά το μερίδιο των ΑΠΕ και δημιουργούν εκατοντάδες χιλιάδες πράσινες θέσεις απασχόλησης στα αιολικά, φωτοβολταικά. Στην Κοζάνη η τοπική ηγεσία αλλάζει ωτοασπίδες και οι φωνές της Οικολογικής Κίνησης για σχεδίαση μιας πράσινης μεταλιγνιτικής περιόδου πέφτουν πάλι στο κενό, ενώ ο τοπικός πόρος που θα μπορούσε να στηρίξει μια πράσινη διέξοδο εκτροχιάζεται αλλού κι αλλού

2004. Στο Λιγνιτικό Κέντρο Δυτικής Μακεδονίας διεκδικούν νέες μονάδες και αύξηση λιγνιτικης ισχύος (Μελίτη ΙΙ). Συνεχίζει να κυριαρχεί η θεωρία του «εθνικού καυσίμου» και της φτηνής λιγνιτικής κιλοβατώρας. Η Οικολογική Κίνηση Κοζάνης, η μόνη από τους τοπικούς φορείς, εναντιώνεται στις νέες μονάδες και υποστηρίζει ότι ο λιγνίτης είναι ακριβός λόγω του «εξωτερικού κόστους», το οποίο πληρώνουν οι τοπικές κοινωνίες κι οι επόμενες γενιές (κατεστραμμένα νερά, διαβρωμένα εδάφη κλπ). Οι Οικολόγοι ζητούν α) να υπολογιστεί το «εξωτερικό κόστος», β) να απαιτηθεί από τη ΔΕΗ ειδικό τέλος για κάθε μονάδα που θα κλείσει στο μέλλον γ) να ψηφιστεί ο φόρος στερεών καυσίμων δ) να τριπλασιαστεί ο τοπικός πόρος και ε) τα κονδύλια αυτά να επενδυθούν σε πράσινες τεχνολογίες τοπικά, γιατί η μονοκαλλιέργεια του λιγνίτη απειλείται από τις διεθνείς δυσμενείς εξελίξεις. Σε κάθε ευκαιρία τονίζουν ότι «εθνικά καύσιμα» είναι κι ο ήλιος και ο αέρας.

2007. Στις βουλευτικές εκλογές του 2007 οι Οικολόγοι Πράσινοι εξελίσσοντας τις απόψεις της Οικολογικής Κίνησης, ζητούν μείωση λιγνιτικής ισχύος κατά 50 % μέχρι το 2020 και (ως αντιπαροχή) εργοστάσια κατασκευής φωτοβολταικών πάνελς, ανεμογεννητριών και ηλιοθερμικών στο ενεργειακό λεκανοπέδιο. Παράλληλα αιτούνται 20ετές πράσινο επιχειρησιακό σχέδιο (ύστερα από διεθνή διαγωνισμό) και χρηματοδότηση με τους τρόπους που αναφέρθηκαν. Οι τοπικοί άρχοντες μένουν κολημμένοι στον προηγούμενο αιώνα και θέτουν ως κόκκινη γραμμή «να μη χαθεί ούτε 1 λιγνιτικό MW». Όσο για το CO2 η μόνιμη απάντηση τους είναι «ας μειώσουν πρώτα οι Κινέζοι…»


2010 Στις αρχές του έτους οι Οικολόγοι Πράσινοι εξειδικεύουν τις προτάσεις τους για την πράσινη απασχόληση στην περιοχή και καταθέτουν στον πρόεδρο της ΔΕΗ κ Ζερβό προσχέδιο για δημιουργία 3000 θέσεων εργασίας για την κατασκευή εξοπλισμού ΑΠΕ στον άξονα Κοζάνης – Πτολεμαίδας – Φλώρινας. Το προσχέδιο αυτό με υπολογισμούς θέσεων κατά τομέα πράσινης ενέργειας (1800 Α/Γ, 600 Φ/Β, 600 Η/Θ) γίνεται δεκτό «μετά πολλών επαίνων» ως διέξοδος στην απασχόληση (Παρέχει τις ίδιες θέσεις εργασίας με πέντε νέες μονάδες της ΔΕΗ μαζί με τα αντίστοιχα ορυχεία τους). Σχετική επαφή έχει ο υπογράφων με τον Δ/ντή της ΔΕΗ / Ανανεώσιμες, καθώς και με τον κ. Ζερβό.
Μετά από μερικούς μήνες διάφοροι τοπικοί βουλευτές, πολιτευτές, υποψήφιοι δήμαρχοι αρχίζουν να αντιγράφουν την πρόταση, και μάλιστα με αρκετά .. λάθη, αφού παραλείπουν το βασικό ζήτημα της πλήρους καθετοποίησης αυτών των επενδύσεων, της αποκέντρωσης ισχύος κλπ.
Παράλληλα αρχίζει και η -αναγκαστική- υιοθέτηση κι άλλων θέσεων του οικολογικού κινήματος. Π.χ αρκετοί συνδικαλιστές και τοπικοί άρχοντες εγκαταλείπουν την «ανένδοτη» θέση ότι «δεν θα κοπεί ούτε 1 λιγνιτικό ΜW» και δέχονται να κοπούν 2000 MW (!). Δέχονται ότι η λιγνιτική κιλοβατώρα είναι ακριβή, δέχονται ότι τα κρυφά κόστη του λιγνίτη (κατεστραμμένοι φυσικοί πόροι) μετατίθενται στις επόμενες γενιές, δέχονται ό,τι δεν τους άφηναν να ακούσουν οι …ωτοασπίδες.

2011. Η κ. Μπιρμπίλη ανακοινώνει την κατασκευή του Φ/Β πάρκου των 200 MW, αναγνωρίζει την ύπαρξη του κρυφού (εξωτερικού) κόστους του λιγνίτη και ετοιμάζεται να καταθέσει μακροχρόνιο σχέδιο για τη μεταλιγνιτική εποχή. Τα ίδια αναμασούν και οι τοπικοί άρχοντες και ακραιφνείς λιγνιτάρχες. Επαναλαμβάνουν δηλαδή ό,τι έλεγαν οι Οικολόγοι εδώ και μια εικοσαετία, αλλά με διαφορετικό .. περιτύλιγμα (παλιά μου τέχνη κόσκινο).

Μόνο που «το κάθε πράγμα στον καιρό του». Λεφτά σήμερα δεν υπάρχουν για διαχείριση των επενδύσεων προς όφελος του δημοσίου συμφέροντος, τα έσοδα από την ακριβή φωτοβολταική κιλοβατώρα (και μαζί τα 5200 στρέμματα της εγκατάστασης) «εξάγονται» σε ξένους μεγαλο-επενδυτές, η καθετοποίηση είναι μικρή, οι μισοί δυνητικοί αγοραστές των πάνελς (στην υπόλοιπη Ελλάδα) ήδη έχουν αγοράσει τον εξοπλισμό τους από το εξωτερικό, το αντίστοιχο τοπικό εργοστάσιο για τα ηλιοθερμικά & τις ανεμογεννήτριες δεν φαίνεται στον ορίζοντα, το εξωτερικό κόστος του λιγνίτη άντε να το πάρεις πίσω από τη σημερινή παραπαίουσα ΔΕΗ κλπ κλπ.
Η δυνατότητα για σταδιακή – σχεδιασμένη εφαρμογή των οικολογικών προτάσεων χάθηκε μέσα στις κραυγές, τους λαϊκισμούς και τους τοπικισμούς της περασμένης εικοσαετίας. (Ως γνωστό, οι ευκαιρίες δεν έρχονται κατά παραγγελία).
Σήμερα που η περιοχή απειλείται με κατάρρευση (ελλείψει έγκαιρου ανασχεδιασμού) σήμερα που το καράβι μπάζει από παντού, δεν είναι εύκολο να το βάλουμε στη ρότα που απορρίπτουμε εδώ και 20 χρόνια. Δυστυχώς διαλέξαμε και πάλι όσους μας χάιδευαν τα αυτιά. Οι Οικολόγοι ήταν οι αιθεροβάμονες (ή και οι πράκτορες). Σήμερα τρέχουμε και δεν προλαβαίνουμε, όπως παντού.
Ξυπνήσαμε δώδεκα και πέντε …

Με προϊστορικούς χαιρετισμούς
Λ. Τσικριτζής