Λ. Μαλούτας: Η Τριτοβάθμια εκπαίδευση στην Δυτική Μακεδονία στα χρόνια του Μνημονίου

Προκλητικός έως και παιγνιώδης ο τίτλος, και σίγουρα κομμάτι ενός γενικότερου χρονικού που χαρακτηρίζει τη Δυτική Μακεδονία και την ίδια την Ελλάδα στα χρόνια του μνημονίου. Τόσο σοβαρά νομίζω πως είναι τα πράγματα.
Αν εκλάβουμε λοιπόν, γιατί έτσι κατά τη γνώμη μας πρέπει, ¨τα χρόνια του μνημονίου¨ σαν την χρονική εκείνη συγκυρία που πρέπει επιτέλους να αντιμετωπίσουμε τα ζητήματα της πατρίδας μας, του τόπου μας, με ορθολογισμό, με υπευθυνότητα, με προοπτική, παίρνοντας υπ΄ όψιν την διεθνή εμπειρία και πρακτική, τότε ναι, είναι μια ευκαιρία να διατυπώσουμε με ειλικρίνεια τις απόψεις μας για το θέμα του τίτλου.
Έχουμε λοιπόν και λέμε:
1. Ποιος μπορεί να ισχυριστεί ότι είναι ορθολογικό στην Ελλάδα των 11 εκατομμυρίων κατοίκων να υπάρχουν 24 Πανεπιστήμια, διάσπαρτα σε 36 διαφορετικές πόλεις και κωμοπόλεις και 16 ΤΕΙ κατακερματισμένα σε πάνω από 40 σημεία της χώρας μας ( καθ. Αθ. Τριανταφύλλου) κατά το γνωστό ¨κάθε πόλη και στάδιο κάθε χωριό και γυμναστήριο;¨ Διαστρεβλώνοντας και παραποιώντας κάθε έννοια ανώτερης – ανώτατης εκπαίδευσης. Ακυρώνοντας στην πράξη κάθε έννοια ακαδημαϊκής κοινότητας. Γιατί δεν είναι μόνο το ¨μάθημα ¨ που προσδιορίζει την τριτοβάθμια εκπαίδευση, ούτε το εργαστήριο. Τριάντα σπουδαστές και πέντε καθηγητές δεν αθροίζουν ούτε ΤΕΙ, ούτε Πανεπιστήμιο.
2. Ποιος μπορεί επίσης να ισχυριστεί ότι στο πλαίσιο της εξοικονόμησης πόρων (¨ στα χρόνια του μνημονίου¨ γαρ) πρέπει να καταργηθούν – κλείσουν όλα τα περιφερειακά – μικρά τριτοβάθμια εκπαιδευτικά ιδρύματα. Ιδρύματα που σε κάποιες περιπτώσεις αντιμετωπίζουν προβλήματα υποδομών και ίσως, και στελέχωσης; Αν όμως αυτό είναι το μοναδικό – κυρίαρχο ζήτημα, τότε δεν θα πρέπει να προβληματιζόμαστε σε μερικά χρόνια αν η Αττική είναι τα 2/3 της πατρίδας μας;
Θα μπορούσα ίσως να διολισθήσω και σε ακαδημαϊκής φύσης ερωτήματα όμως υπάρχουν αρμοδιότεροι να μιλήσουν γι’ αυτό. Άνθρωποι σοβαροί, που επί χρόνια διακονούν την τριτοβάθμια εκπαίδευση και έχουν αποδείξει έμπρακτα με την προσήλωση τους και την προσφορά τους το πραγματικό τους ενδιαφέρον.
Θεωρώ όμως ως μιας πρώτης τάξεως ευκαιρία τη συζήτηση για το θέμα της εκπαίδευσης, ώστε να κατατεθεί γόνιμος προβληματισμός, τόσο για την χωροταξική διάταξη όσο και για το χάρτη της εκπαίδευσης που στη χώρα μας χρήζει ανασχεδιασμού.
Σ΄ αυτή την κριτική σ΄ αυτή την βάσανο θα μπουν και τα εκπαιδευτικά ιδρύματα της Δυτ. Μακεδονίας. Δεν είναι βέβαια λόγος να εξαιρεθούν ούτε η μακραίωνη παράδοση της Κοζάνης στην εκπαίδευση (¨Σχολή της Κοζάνης¨ μέσα 17ου αιώνα) ούτε η μακρόχρονη παρουσία του ΤΕΙ στην πόλη μας ( πλησιάζει τα 40 έτη παρουσίας και εξέλιξης ) ούτε βέβαια οι μεγάλες και μακροχρόνιες προσπάθειες που κατέβαλε η πόλη και η περιοχή για να ιδρυθεί το Πανεπιστήμιο της Δυτ. Μακεδονίας. Πολύ περισσότερο δεν είναι λόγος να εξαιρεθούν απ΄ αυτήν την διαδικασία το γεγονός ότι αυτή η πόλη επί χρόνια αγκάλιασε και στήριξε αυτά τα δυο εκπαιδευτικά ιδρύματα και τα βοήθησε να φτάσουν στο σημείο που σήμερα βρίσκονται (Ο Δήμος ήταν πρωτεργάτης στην ίδρυση του Πανεπιστημίου Δυτ. Μακεδονίας, σε κτίρια ιδιοκτησίας του περίπου 3000 τ.μ. φιλοξενείται η διοίκηση και το εκπαιδευτικό του έργο, μια σειρά από μελέτες εκπονήθηκαν απ΄ τα ιδρύματα για λογαριασμό του Δήμου, διάφορες συνεργασίες βρίσκονται σε εξέλιξη, έχει διασυνδέσει και τα δύο ιδρύματα με οπτική ίνα, χρηματοδοτεί την αστική συγκοινωνία στο ΑΕΙ, παραχώρησε οικόπεδο στο ΤΕΙ για εστίες ενώ διευκόλυνε τα μέγιστα για το οικόπεδο του Πανεπιστημίου με την παραίτηση – παραχώρηση της ιδιοκτησίας του, ενώ στάθηκε δίπλα και στα δύο ιδρύματα σε κάθε φάση της εξέλιξης τους.)
Όμως οι άνθρωποι ( πολιτικοί και τεχνοκράτες ) που θα ασχοληθούν με τα ζητήματα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και θα διατυπώσουν το νέο σχέδιο ανάπτυξης της, η υπεύθυνη πολιτεία, οι κάθε είδους υπεύθυνοι πρέπει να μπουν στον κόπο και να εξετάσουν και να μας πουν:
• Ποιο είναι το αναπτυξιακό μέλλον της περιοχής μας;
• Πως συνδυάζεται η επιλογή για συνέχιση του ενεργειακού χαρακτήρα της περιοχής με τα εκπαιδευτικά μας ιδρύματα;
• Στηρίζουμε το ρόλο της Δυτ. Μακεδονίας σαν άξονα πύλης εξόδου προς τα ΝΔ Βαλκάνια;
• Πως μια περιοχή που για χρόνια βασίστηκε στην κρατική δραστηριότητα μπορεί να στραφεί και να αναπτύξει την επιχειρηματικότητα, την εξωστρέφεια, την καινοτομία;
• Ποιος είναι ο ρόλος των εκπαιδευτικών μας ιδρυμάτων, στο κραυγαλέο αναπτυξιακό αδιέξοδο που έχει περιέλθει η περιοχή δεδομένης και της συρρίκνωσης της λιγνιτικής συνεισφοράς στο ενεργειακό ισοζύγιο της χώρας μας;
• Πως τελικά φαντάζονται την περιοχή μας την Κοζάνη, την Δυτ. Μακεδονία οι υπεύθυνοι πολιτικοί ταγοί του τόπου μετά από 40 χρόνια, ποιο είναι το μέλλον που επιφυλάσσουν στην περιοχή;
Αυτό που ισχυρίζομαι λοιπόν διατυπώνοντας όλα τα παραπάνω ερωτήματα, είναι πως τα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα της Δυτικής Μακεδονίας, της Κοζάνης το ΤΕΙ Δυτ. Μακεδονίας και το Πανεπιστήμιο Δυτ. Μακεδονίας, το καθένα με τον διακριτό ρόλο όπως η πολιτεία τον ορίζει για τα ΤΕΙ και τα Πανεπιστήμια, είναι απαραίτητα συστατικά στοιχεία για την επιβίωση της Δυτ. Μακεδονίας, απαραίτητα συστατικά στοιχεία προκειμένου να χαραχτεί μια νέα αναπτυξιακή πορεία για την Δυτ. Μακεδονία. Είναι απαραίτητο λοιπόν να στηριχτούν – αναπτυχθούν – ενισχυθούν μέσα σε μια λογική αναδιάταξης του εκπαιδευτικού δυναμικού της πατρίδας μας, μέσα σε μια προσπάθεια επαναχάραξης του χάρτη της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην πατρίδα μας.
Η ενίσχυση – ανάπτυξή τους θα πρέπει να γίνει μακριά από τα λάθη του παρελθόντος. Μιλάμε για Πανεπιστήμιο, μιλάμε για Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα, μιλάμε για ακαδημαϊκή κοινότητα μιλάμε για ολοκληρωμένες σχολές, μιλάμε για ένα χώρο όπου θα ανθίζει η γνώση, η καινοτομία, η ανάπτυξη, η ελεύθερη σκέψη, η τριτοβάθμια εκπαίδευση. Σ΄ αυτήν την λογική δεν έχουν θέση οι πρακτικές της πολυδιάσπασης που το μόνο που καταφέρνουν είναι να αποδυναμώνουν το εγχείρημα συνολικά. Δεν έχουμε την πολυτέλεια να συνεχίσουμε στα χνάρια των λαθών του παρελθόντος.
Βεβαίως θα ισχυριστεί κάποιος έγιναν επενδύσεις, κατασκευάστηκαν κτίρια (Γρεβενά, Καστοριά), να μην πάνε χαμένα όλα αυτά. Βεβαιότατα ¨ στην εποχή του μνημονίου¨ δεν έχουμε την πολυτέλεια αυτή. Μπορούν να βρεθούν τρόποι αξιοποίησης μπορούν να βρεθούν άλλες δραστηριότητες που να φιλοξενηθούν εκεί. Δεν είναι δυνατόν όμως να προβάλλονται και να ενισχύονται αιτήματα και διεκδικήσεις που η ικανοποίηση τους υποσκάπτει – ακυρώνει το ίδιο το Πανεπιστήμιο και το ΤΕΙ.
Η ευρωπαϊκή εμπειρία, σ΄ ότι αφορά την ίδρυση – ανάπτυξη περιφερειακών τριτοβάθμιων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων είναι μεγάλη και σημαντική. Δεν χρειάζεται να ανακαλύψουμε ξανά την Αμερική. Η Δυτική Μακεδονία, η Κοζάνη έχουν αποδείξει έμπρακτα και διαχρονικά την στήριξή στα τριτοβάθμια εκπαιδευτικά ιδρύματα και την αγάπη με την οποία τα αγκάλιασαν.
Η πολιτεία, απ΄ την δική της πλευρά ας πράξει το χρέος της.
Εμείς απ΄ την πλευρά μας ας κάνουμε το δικό μας.
Ας υποστηρίξουμε την ανάπτυξη των τριτοβάθμιων εκπαιδευτικών μας ιδρυμάτων. Ας τρέξουμε διαδικασίες που είναι κολλημένες εδώ και χρόνια. Ας αγκαλιάσουμε, ακόμη περισσότερο, τα εκπαιδευτικά ιδρύματα τους καθηγητές τους φοιτητές. Ας μη χάσουμε άλλο χρόνο. Αρκετός χάθηκε μέχρι σήμερα.