Αλματώδης αύξηση της πράσινης ενέργειας

Από την Καθημερινή...

Αρχισε να κινείται ο τομέας των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και στην Ελλάδα, σαν αποτέλεσμα και της μεγάλης πριμοδότησης από την κυβέρνηση. Ηδη, το 2010 η συνολική εγκατεστημένη ισχύς της λεγόμενης και πράσινης ενέργειας διευρύνθηκε κατά 20%. Ομως μια πιο προσεκτική ματιά θα αποκάλυπτε ότι τη διαφορά έκανε πέρσι η μεγάλη αύξηση των φωτοβολταϊκών εγκαταστάσεων, που «έσωσαν την παρτίδα». Το 2010 τα φωτοβολταϊκά εγκατέστησαν περισσότερα MW από κάθε άλλη τεχνολογία, παρουσιάζοντας αύξηση 274%(!) σε ένα χρόνο. Παρ’ όλα αυτά παρόμοιοι ρυθμοί ανόδου των Φ/Β δύσκολα θα επιτευχθούν ξανά.

Σε μια εποχή που όλος ο πλανήτης αναζητεί ξανά στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) την ενεργειακή διέξοδο, μετά και την πυρηνική τραγωδία στη Φουκουσίμα, η Ελλάδα είναι ακόμα πολύ μακριά από τους στόχους που έχει θέσει. Σύμφωνα με τον νόμο 3851/2010 η συμμετοχή των ΑΠΕ το 2020 πρέπει να έχει φτάσει στην τελική κατανάλωση ενέργειας το 20%, στην ηλεκτροπαραγωγή 40%, στις ανάγκες θέρμανσης-ψύξης το 20% και 10% στις μεταφορές. Πού βρισκόμαστε σήμερα; Οι ΑΠΕ δίνουν περίπου το 15% του ηλεκτρικού ρεύματος και το 10% της συνολικής ενέργειας, που χρειάζεται η χώρα. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του Διαχειριστή Συστήματος Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας, το 2009 από τις 52.823 γιγαβατώρες, που ήταν η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας, οι 6.838 (ποσοστό 13%) προήλθαν από ανανεώσιμες πηγές, στις οποίες περιλαμβάνονται μικρά και μεγάλα υδροηλεκτρικά, αιολικά πάρκα, φωτοβολταϊκά και βιομάζα. Το 2010 η εικόνα βελτιώθηκε και η συμμετοχή των ΑΠΕ ανέβηκε στο 15%. Θετικά σε αυτή την εξέλιξη συνέβαλε η μείωση της κατανάλωσης ηλεκτρικού ρεύματος, λόγω της οικονομικής ύφεσης, και οι ενισχυμένες βροχοπτώσεις του 2010, που έδωσαν τη δυνατότητα να αυξηθεί η συμμετοχή των μεγάλων υδροηλεκτρικών φραγμάτων. Ας σημειωθεί εδώ ότι υπάρχει έντονη συζήτηση για το εάν τα μεγάλα υδροηλεκτρικά συστήματα εντάσσονται στις ΑΠΕ, καθώς αφήνουν βαρύ αποτύπωμα στο τοπίο και το περιβάλλον.

Πάντως, την πιο δυναμική εμφάνιση την περασμένη χρονιά είχαν τα φωτοβολταϊκά. Σε αυτό συνέτεινε αναμφίβολα, πέρα από την υψηλή τιμή πώλησης ηλεκτρικού ρεύματος που έλαβαν, και η απαλλαγή από την υποχρέωση έκδοσης άδειας παραγωγής, εγκατάστασης και λειτουργίας για εγκαταστάσεις μέχρι 1 MW, που εισήγαγε ο ν. 3851/2010. Οι αιτήσεις για μικρές εγκαταστάσεις ξεπέρασαν ήδη τις 30.000 (με αντίστοιχη ισχύ 5.182 MW)! Μεγάλη συμμετοχή είχε και το πρόγραμμα των αγροτικών φωτοβολταϊκών, καθώς μέσα σε μερικούς μήνες κατατέθηκαν 6.200 αιτήσεις από αγρότες.

Χαμηλοί παραμένουν οι ρυθμοί στην ανάπτυξη των αιολικών, για τα οποία το υπουργείο Ενέργειας προορίζει τη μερίδα του μέλλοντος από τη συνολική ισχύ των ΑΠΕ, καθώς είναι η πιο ώριμη τεχνολογία. Το 2010 εγκαταστάθηκαν περίπου 130 MW, λίγο περισσότερα από τα 100 MW του 2009 και περίπου στα επίπεδα των προηγούμενων ετών (114 MW το 2008 και 125 MW το 2007). Η σχετική άπνοια που επικρατεί στον τομέα των αιολικών οφείλεται και στις αντιδράσεις των κατοίκων σε πολλές περιοχές, στις δικαστικές προσφυγές, στην έλλειψη χωροταξικού σχεδιασμού. Οι αρμόδιες υπηρεσίες του ΥΠΕΚΑ υπογραμμίζουν την ανάγκη να παρθούν ιδιαίτερα μέτρα εντός του 2011 για να αντιμετωπιστεί η υστέρηση των αιολικών.

Ταχύτατοι ρυθμοί

Η συνολική εικόνα της ζήτησης αδειών εγκατάστασης ΑΠΕ επιτρέπει αισιοδοξία στον κλάδο. Ηδη, οι αδειοδοτήσεις από τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας αυξάνονται με ταχύτατους ρυθμούς: από 8.360 MW στα τέλη του 2009, οι αδειοδοτήσεις καλύπτουν εγκαταστάσεις δυναμικότητας 18.819 MW στο τέλος του 2010. Οι νέες άδειες παραγωγής αφορούν κυρίως αιολικές εγκαταστάσεις και δευτερευόντως φωτοβολταϊκούς και μικρο-υδροηλεκτρικούς σταθμούς.

Η ανάπτυξη των ΑΠΕ απαιτεί μεγάλες επενδύσεις, ζητούμενο σε εποχή ύφεσης. Το συνολικό ύψος των επενδύσεων τη δεκαετία 2010-2020 εκτιμάται ότι θα αγγίξει τα 16,4 δισ. ευρώ, ενώ σε 4-5 δισ. ευρώ εκτιμώνται οι αναγκαίες επενδύσεις σε δίκτυα και διασυνδέσεις. Το ερώτημα είναι ποιος θα πληρώσει για το αναγκαίο πέρασμα στην πράσινη ενέργεια.

Δεν πέτυχαν τον στόχο τους

Με χαμηλότερους ρυθμούς απ’ ό, τι είχε προβλεφθεί αναπτύσσονται οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας στην Ε. Ε. Ειδικά εάν συγκριθούν με τους φιλόδοξους στόχους που έχουν τεθεί. Στη σχετική έκθεση της Κομισιόν, στα τέλη Ιανουαρίου του 2011, διαπιστώθηκε ότι μόνο εφτά από τα 27 κράτη-μέλη πέτυχαν τους στόχους για το 2010. Παρ’ όλα αυτά, τα Εθνικά Σχέδια Δράσης για την ανανεώσιμη ενέργεια (NREAP), που έχουν καταθέσει τα μισά περίπου κράτη (μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα), υπερβαίνουν τους στόχους που έχουν τεθεί για το μέλλον. Για να επιτευχθούν όμως τα σχέδια αυτά απαιτούνται σημαντικές επενδύσεις, διπλάσιες από τις τωρινές, ύψους 70 δισ. ευρώ!

Ανησυχητικό μήνυμα έστειλαν οι εξελίξεις στην Ισπανία, η οποία μετά μια ιδιαίτερα δυναμική ανάπτυξη της ηλιακής ενέργειας, πραγματοποίησε το 2010 απότομη βουτιά. Η ισπανική κυβέρνηση μείωσε τον Νοέμβριο του 2010 κατά 45% την επιδότηση των ηλιακών ενεργειακών συστημάτων, ενώ και οι τράπεζες δεν παρείχαν χρηματοδότηση. Ετσι, τη διετία 2009 - 2010 εγκαταστάθηκαν μόνο 100 MW ηλιακά, έναντι 2.700 MW το 2008.

Η ανάπτυξη των ΑΠΕ μπορεί να έχει πολύπλευρη συμβολή στο ξεπέρασμα της οικονομικής ύφεσης. Αρκεί να βρεθούν η δύναμη και τα κονδύλια για να προχωρήσουν.